Otępienia Flashcards
Otępienie - definicja
Zespół objawów będący następstwem choroby mózgu (zwykle przewlekłej lub o postępującym przebiegu). Jest to zaburzenie nabyte.
Otępienie - objawy
Obejmuje zaburzenia wyższych czynności korowych, zwłaszcza pamięci oraz co najmniej 1 innej domeny poznawczej (myślenie, orientacja, rozumienie, liczenie, zdolność do uczenia, język i ocena).
W zespołach otępiennych świadomość jest niezaburzona (zaburzenia świadomości mogą pojawić się wtórnie do innych zaburzeń).
Dwie podstawowe grupy objawów:
- grupa I - zaburzenia funkcji poznawczych
- grupa II - zaburzenia percepcji (omamy), treści myślenia (urojenia), nastroju i zachowania.
Otępienie - objawy CD
Początek: powolny/nagły.
Przebieg: powoli postępujący / podostry / skokowy / nagły
Następstwem jest pogorszenie w zakresie codziennego funkcjonowania.
Objawy trwają co najmniej 6 miesięcy.
Otępienie - rozpoznanie
OSŁABIENIE PAMIĘCI + SPADEK ZDOLNOŚCI POZNAWCZYCH
Powodujące zaburzenia funkcjonowania w życiu codziennym.
Zachowana świadomość otoczenia.
Obniżona zdolność kontroli emocji (chwiejność, drażliwość, apatia, prymitywizacja).
Otępienie
Kryteria wykluczające
- objawy obecne wyłącznie w przebiegu majaczenia,
- w fazie nasilonych objawów innego zaburzenia psychicznego (gł. depresji).
Nie można rozpoznać otępienia w trakcie zaburzeń świadomości, ale współwystępowanie zaburzeń świadomości w otępieniach jest powszechne.
!!!
Otępienie - podział ICD-10
F00 - w chorobie Alzheimera.
F01 - naczyniowe.
F02 - w innych chorobach sklasyfikowane gdzieś indziej:
- w ch. Picka,
- w ch. Creutzfeldta–Jakoba,
- w ch. Huntingtona,
- w ch. Parkinsona,
- HIV–dementia.
F03 - otępienie bliżej nieokreślone.
F04 - organiczny zespół amnestyczny niewywołany alkoholem i innymi substancjami psychoaktywnymi.
F05 - majaczenie niewywołane alkoholem i innymi substancjami psychoaktywnymi.
Otępienie korowe
Choroba Alzheimera
Otępienie czołowo-skroniowe
Otępienie z ciałami Lewy’ego
Otępienie mieszane
Otępienie naczyniopochodne
Choroba Creutzfeldta-Jakoba
Otępienie podkorowe
Choroba Parkinsona
Pląsawica Huntingtona
Choroba Wilsona
Najczęstsze powikłanie psychiczne zakażenia HIV to otępienie.
!!!
Otępienie - diagnostyka
- Obiektywny wywiad (u pacjenta - zaburzenie krytycyzmu).
- Badanie internistyczne, neurologiczne oraz stanu psychicznego.
- Szukaj odwracalnych przyczyn otępienia!
morfologia krwi → wykładniki stanu zapalnego
panel metaboliczny → zaburzenia metaboliczne i elektrolitowe
Enzymy wątrobowe, glukoza, hormony tarczycy, wit. B12
VDRL/RPR → kiła
HIV
- Ocena funkcji poznawczych
- Neuroobrazowanie:
- TK (wykluczyć odwracalne przyczyny otępienia, np. guz mózgu lub wodogłowie normotensyjne, inaczej z. Hakima–Adamsa),
- MRI (zmiany naczyniowe)
Otępienie - diagnostyka
Drugs (leki).
Electrolyte disturbances (zaburzenia elektrolitowe).
Metabolic derangements (zaburzenia metaboliczne).
Emotional (depression - pseudodementia).
Nutritional deficiencies (B12).
N ormal pressure hydrocephalus (wodogłowie normotensyjne).
Tumor, Trauma, Thyroid (nowotwór, uraz, tarczyca).
Infection (infekcja).
Alcoholism (alkoholizm).
Ocena funkcji poznawczych
- testy przesiewowe:
MMSE (Mini Mental State Examination),
test rysowania zegara, - ocena zaawansowania:
GDS (Global Deterioration Scale),
CDR (Clinical Dementia Rating), - badanie neuropsychologiczne.
Triada objawów zespołu Hakima
- Stopniowo narastające otępienie. Mogą być obecne objawy depresji, apatia.
- Zaburzenia chodu (ataksja, niedowład spastyczny kończyn dolnych)
- Nietrzymanie moczu.
Zespół Hakima to objawy charakterystyczne dla wodogłowia normotensyjnego. Przyczyną są zaburzenia wchłaniania płynu mózgowo-rdzeniowego - jego zwiększona objętość wywiera nacisk na struktury mózgowia i powoduje ich zanik.
Nie należy rozpoznawać otępienia wyłącznie na postawie neuroobrazowania
!!!
Otępienie - epidemiologia
Dotyczy 1% populacji ogólnej.
Zapadalność związana z wiekiem
(większość przypadków po 60. roku życia).
Otępienie - czynniki ryzyka
- Wiek.
- Występowanie w rodzinie.
- Zespół Downa w rodzinie.
- NT i hipercholesterolemia w średnim wieku.
- Nikotynizm.
- Urazy głowy.
- Późna depresja (po 65. roku życia).
Otępienie - czynniki protekcyjne
- Wyższe wykształcenie.
- Kontakty społeczne.
- Umiarkowanie spożycie alkoholu.
- Aktywność intelektualna i fizyczna w późnym wieku.
Otępienie - Najczęstsze przyczyny w wieku podeszłym
- Choroba Alzheimera 30-70%!
- Otępienie naczyniopochodne 15-30%.
- Otępienie z ciałami Lewy’ego 7-34%.
- Otępienie czołowo-skroniowe 1,5-2,5%.
Częste jest również otępienie mieszane (Alzheimera + naczyniowe) 10-30%.
Choroba Alzheimera (AD) - epidemiologia
Najczęstsza przyczyna otępienia (30-70%).
Postaci :
- wczesna - przed 65. rokiem życia,
- starcza - po 65. roku życia.
Etiologia:
- sporadycznie (większość),
- rodzinnie (1%).
Choroba Alzheimera (AD) - czynniki ryzyka Genotyp ApoE4
- apolipoproteiny (Apo) to białka tworzące z lipidami strukturę lipoprotein,
- ApoE to podstawowa apolipoproteina w OUN,
- gen dla ApoE jest polimorficzny,
- w zależności od posiadanego allelu (ε2, ε3, ε4) koduje trzy izoformy ApoE (ApoE2, ApoE3 i ApoE4),
- osoby posiadające allel ε4 (ApoE4) mają podwyższone ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera.
Choroba Alzheimera (AD) - czynniki ryzyka
- Wiek.
- Zespół Downa
(dodatkowy chromosom 21 = dodatkowy allel na prekursor amyloidu β). - Obciążenie dziedziczne.
- Płeć żeńska (ponieważ kobiety żyją dłużej).
- Liczne urazy głowy (np. futboliści).
- Naczyniowe.
- Depresja, samotność, brak kontaktów towarzyskich.
- Alkohol.
- Niskie wykształcenie.
- Ekspozycja na glin.
- HSV1.
- Zaburzenia pamięci związane z wiekiem.
Choroba Alzheimera (AD) - czynniki ochronne
- Wyższe wykształcenie.
- Izoforma Apo-E2.
- Leki: NLPZ.
- Statyny.
- Witamina E.
- Aktywny styl życia.
Choroba Alzheimera (AD) - etiologia
Genetyczne - mutacje w genie na:
- prekursor amyloidu β (choromosom 21),
- presenilinę 1 i 2 - PSEN 1 i 2 (14 i 1).
Choroba Alzheimera (AD) - patogeneza
- „Kaskada amyloidowa”:
- odkładanie się w mózgu nierozpuszczalnych form peptydu Aβ. - Koncepcja neuroprzekaźnikowa:
- gł. dysfunkcja układu cholinergicznego (objawy poznawcze i np. omamy).
- ale też: glutaminergicznego (niektóre poznawcze),
- dopaminowego,
- serotoninowego,
- noradrenergicznego (psychotyczne, depresja, apatia, lęk).
Choroba Alzheimera (AD) - obraz neuropatologiczny
- Zanik korowy
początkowo: okolice skroniowe
później: okolice skroniowo-ciemieniowe, a nawet zmiany uogólnione
MR: bardziej szczegółowa ocena, zwłaszcza rejonu hipokampa → zanik charakterystyczny dla AD
- Blaszki amyloidowe (płytki starcze).
- Zwyrodnienie włókienkowe (NFT – neurofibrillary tangles).
- Dystroficzne neuryty.