Podstawy psychoterapii

Question 1

Psychoterapia - definicja

Answer 1

„Psychoterapia jest to taka forma oddziaływań psychospołecznych, która ma na celu korektę zaburzeń przeżywania i zachowania, ma usunąć objawy i przyczyny choroby, w tym cechy osobowości powodujące zaburzenia przeżywania.”

Oddziaływania psychoterapeutyczne wywierane są w ramach relacji interpersonalnej posługującej się komunikacją werbalną i niewerbalną pomiędzy dwiema osobami lub w grupie.

Celem jest zmiana polegająca na usunięciu zaburzeń przeżywania, zachowania jednostki oraz przyczyn tych zaburzeń.

Question 2

Podstawowe nurty

Answer 2

Podejście psychoanalityczne (nazywane często psychodynamicznym)

Podejście behawioralno-poznawcze

Podejście humanistyczno-egzystencjalne

Podejście systemowe

Podejście integracyjne

Question 3

Podejście psychoanalityczne

Answer 3

• koncentruje się na nieświadomych procesach wewnątrzpsychicznych jednostki (przeżyciach)
• twórca - Zygmunt Freud

Question 4

Z. Freud zaprezentował następujące modele umysłu

Topograficzny

Answer 4

istnienie 3 obszarów psychicznych:

1) świadomość – treści (myśli, uczucia), z których jednostka zdaje sobie sprawę,
2) przedświadomość – treści niebędące aktualnie w polu świadomości, jednak mogące być łatwo aktywizowane przez skupienie na nich uwagi,
3) nieświadomość – „materiał psychiczny” nieakceptowane, tłumione przez jednostkę, mają duży ładunek energetyczny, próbują dostać się do świadomości, np. w postaci marzeń sennych.

Question 5

Z. Freud zaprezentował następujące modele umysłu:

Strukturalny

Answer 5

istnienie 3 instancji psychicznych:

1) Id – struktura pierwotna, odnosi się do przeżyć nieświadomych, związanych z naturalnymi impulsami i popędami,
2) Ego – struktura funkcjonująca w świecie rzeczywistym, odpowiada za procesy poznawcze i intelektualne, godzi sprzeczności między popędami id, ograniczeniami superego oraz wymogami otoczenia społecznego,
3) Superego - wewnętrzna reprezentacja moralności, obejmuje nakazy i zakazy moralne, dotyczące akceptowalnego przez wymogi socjokulturowe sposobu zaspokajania potrzeb.

Question 6

Podejście psychoanalityczne

Przyczyna zaburzeń psychicznych

Answer 6

Przyczyną zaburzeń psychicznych są nieświadome konflikty wewnętrzne, a sposobem ego na radzenie sobie z lękiem i dyskomfortem z nich wynikającymi (nie w pełni skutecznymi) są mechanizmy obronne, m.in.:

• racjonalizacja,
• wyparcie,
• zaprzeczenie,
• kompensacja,
• projekcja
• introjekcja
• konwersja
• dysocjacja
• reakcja upozorowana

Question 7

kompensacja

Answer 7

– wyrównywanie własnych niedoskonałości przez osiągnięcia na innym polu,

Question 8

projekcja

Answer 8

– przypisanie innej osobie własnych niepożądanych myśli lub impulsów,

Question 9

introjekcja

Answer 9

– uwewnętrznienie czyichś stanów psychicznych,

Question 10

konwersja

Answer 10

– transformacja konfliktu nieświadomego w objaw somatyczny,

Question 11

dysocjacja

Answer 11

– czasowa modyfikacja świadomości w celu uniknięcia stresu, np. fuga,

Question 12

reakcja upozorowana

Answer 12

– zachowanie przeciwstawne do własnych rzeczywistych myśli lub uczuć.

Question 13

Podejście psychoanalityczne

Fazy rozwoju psychoseksualnego jednostki

Answer 13

• oralna - do ok. 18 miesiąca życia,
• analna - między 1.-3. rokiem życia,
• falliczna - 3. - 6. r.ż. - dziecko doświadcza nieświadomych pragnień kazirodczych wobec rodzica odmiennej płci, a wobec drugiego – tej samej płci odczuwa wrogość (kompleks: Edypa, Elektry), prawidłowo ta patologiczna relacja zostaje rozwiązana przez mechanizm identyfikacji przez nawiązanie pozytywnej relacji z rodzicem tej samej płci,
• stadium latentne - 6. - 12. r.ż.
• okres adolescencji.

Różne czynniki (uraz, okoliczności powodujące dużą przyjemność) mogą spowodować „fiksację” - przetrwanie sposobów archaicznych lub „regresję ” - powrót do sposobów z poprzednich faz.

Question 14

Podejście psychoanalityczne

Answer 14

Punkt wyjścia w terapii: konflikt intrapsychiczny – przeżycie go w sytuacji terapeutycznej, dzięki czemu możliwe jest znalezienie nowego, nieneurotycznego sposobu jego rozwiązania.

Podstawowy mechanizm zmiany – uzyskanie wglądu (uświadomienie przez pacjenta własnych problemów i emocji).

Question 15

Uzyskanie wglądu poprzedza praca nad:

Answer 15

• przeniesieniem: przesunięcie przez pacjenta emocji, pragnień i fantazji z osoby dawnej na osoby aktualne w życiu pacjenta (np. na terapeutę),
• przeciwprzeniesieniem: emocje i przeżycia terapeuty uruchamiane w odpowiedzi na emocje i zachowania pacjenta,
• oporem: obrona pacjenta przed uświadomieniem sobie wypartych, zagrażających treści, przejawiająca się np. spóźnianiem na spotkania z terapeutą.

Question 16

Podejście psychoanalityczne

Techniki w terapii

Answer 16

• konfrontacja,
• klaryfikacja,
• interpretacja,
• przepracowanie.

Question 17

Podejście psychoanalityczne - terapia

Answer 17

Zwykle przyjmuje formę cotygodniowych ok. 50-minutowych spotkań.

Krótkoterminowa trwa około pół roku, długoterminowa wiele lat.

Skuteczna w leczeniu zaburzeń osobowości, lękowych, nawyków i popędów.

Ogranicza się do pacjentów, którzy potrafią związać się w relacji terapeutycznej z przewagą pozytywnego przeniesienia.

Question 18

Podejście behawioralno-poznawcze (kognitywno-behawioralne – CBT)

Answer 18

Integruje 2 nurty psychoterapii:

Behawioralny: skupia się na zachowaniu człowieka, „tu i teraz”, zakładający, że zachowania przystosowawcze mają swoje źródło w doświadczeniach jednostki, a do zmiany może dojść drogą uczenia się, model stymulacja-reakcja, jeden z przedstawicieli: H. J. Eysenck.

Poznawczy: zakłada, że wspólną cechą wielu zaburzeń jest występowanie myśli automatycznych, schematów i zaburzeń poznawczych, które wpływają na zachowanie, model T. Ellisa:
A (wydarzenie) - B (przekonania) - C (konsekwencje
zachowania, reakcje emocjonalne)

Question 19

Podejście behawioralno-poznawcze

Answer 19

CBT analizuje czynniki wpływające na zachowanie pacjenta, uwzględnia zachodzące w pacjencie procesy, związane z myśleniem.

Wykorzystuje eksperymentowanie z zachowaniem pacjenta, by tą drogą sprowokować wystąpienie zmian w myśleniu.

Terapia polega na zidentyfikowaniu niewłaściwych wzorców myślenia i schematów postępowania, by w ich miejsce wprowadzić schematy bardziej adekwatne, a przez to odzyskać kontrolę nad sytuacją.

Wyraźny jest element edukacyjny.

Szukanie strategii radzenia sobie i rozwiązywania problemów.

Question 20

Podejście behawioralno-poznawcze

Terapia

Answer 20

ma charakter krótkoterminowy i trwa od 8 sesji (lęk paniczny) do 25 (przewlekła depresja)

Zastosowanie w leczeniu depresji, zaburzeń lękowych uogólnionych, napadów paniki, PTSD, fobii (tu: systematyczna desensytyzacja), zaburzeń osobowości,
bulimii, uzależnień, schizofrenii (uzupełniająco).

Question 21

Podejście humanistyczno-egzystencjalne

Terapia egzystencjalna

Answer 21

• jeden z przedstawicieli - V. Frankl

- jej istotą jest pogłębienie samoświadomości.

Question 22

Podejście humanistyczno-egzystencjalne

Terapia Gestalt

Answer 22

• F. Perls - teoria postaci - doświadczaniu świata nadawane jest znaczenie poprzez tworzenie figury wyłanianej z tła, zachowanie człowieka „tu i teraz” zależy od tego, m.in. ile figur jest w polu jednocześnie, jakie pozostają niedokończone z przeszłości, terapia polega na usprawnianiu procesu formowania się relacji figura-tło.

Question 23

Podejście humanistyczno-egzystencjalne

Psychoterapia skoncentrowana na osobie

Answer 23

• C. Rogers - niedyrektywna, terapeuta nie jest autorytetem, ma za zadanie skupić się na „tu i teraz” klienta, taka postawa czyni klienta bardziej otwartym, co prowadzi do jego wolności i samorealizacji.

Question 24

Podejście humanistyczno-egzystencjalne

Answer 24

Akcentowanie podmiotowości klienta, dostrzeganie egzystencjalnego wymiaru ludzkiego istnienia oraz wrażliwość na cechy osobowe terapeuty - wspólne korzyści tych terapii.

Słabymi ich stronami są: niska skuteczność wobec głębokich zaburzeń psychicznych i mało badań dowodzących skuteczność.

Question 25

Podejście systemowe

Answer 25

Odnosi się do grup ludzkich, szczególnie rodziny.

Rodzina jest systemem.

Pewną złożoną rzeczywistością i zbiorem elementów w dynamicznej interakcji, w której każdy element jest określany przez pozostałe.

Na jakość jej funkcjonowania mają wpływ wszyscy jej członkowie.

Ma dużą skuteczność szczególnie w odniesieniu do problemów dotyczących dziecka.

Question 26

Podejście systemowe - główne założenia

Answer 26

Ekwipotencjalność - podobne wydarzenia mogą wywoływać różne skutki w odbiorze przez różne osoby.

Ekwiwalentność - te same skutki mogą być wywołane przez różne przyczyny.

Całościowość - rodzina tworzy całość przy zachowaniu indywidualizmu każdego z członków.

Przyczynowość kolista - zachowania wzajemnie się wzmacniają, a zachowanie jednej osoby ma wpływ na całą rodzinę.

Dążenie do homeostazy - członkowie rodziny nieświadomie dążą do stabilizacji systemu.

Question 27

Formy psychoterapii

Answer 27

Indywidualna

Grupowa

Rodzinna, par

Question 28

Psychoedukacja

Answer 28

Edukacja adresowana do ludzi cierpiących na zaburzenia psychiczne.

Jej celem jest lepsze zrozumienie przez pacjenta własnego stanu psychicznego.

U jej podstaw leży założenie, że wraz z większą wiedzą na temat swojego zdrowia, pacjent będzie mógł łatwiej sobie poradzić z chorobą.