Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

Question 1

Podstawowe założenia ustawy o ochronie zdrowia psychicznego

Answer 1

1) Zdrowie psychiczne jest fundamentalnym dobrem osobistym człowieka.
2) Ochrona praw osób z zaburzeniami psychicznymi należy do obowiązków państwa.

Ochronę zdrowia psychicznego zapewniają organy rządowe i samorządowe oraz powołane do tego instytucje.

Question 2

Podstawowe założenia ustawy o ochronie zdrowia psychicznego

Answer 2

1) Zdrowie psychiczne jest fundamentalnym dobrem osobistym człowieka.
2) Ochrona praw osób z zaburzeniami psychicznymi należy do obowiązków państwa.

Ochronę zdrowia psychicznego zapewniają organy rządowe i samorządowe oraz powołane do tego instytucje.

Question 3

Ochrona zdrowia psychicznego polega na

Answer 3

1) promocji zdrowia psychicznego,
2) zapobieganiu zaburzeniom psychicznym,
3) zapewnieniu osobom z zaburzeniami psychicznymi opieki zdrowotnej i pomocy w środowisku rodzinnym i społecznym,
4) kształtowaniu właściwych postaw społecznych wobec takich osób i przeciwdziałaniu ich dyskryminacji.

Question 4

Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego

Answer 4

1) Stanowi sposób realizacji działań z zakresu ochrony zdrowia psychicznego.
2) Określany przez Radę Ministrów, koordynowany przez Ministra Zdrowia i działającą przy nim Radę do spraw Zdrowia Psychicznego.
3) Ocena jego realizacji następuje co 2 lata.
4) Prowadzenie działań w nim określonych należy do samorządów, Ministerstwa Zdrowia i NFZ.

Question 5

Dla dzieci upośledzonych umysłowo organizuje się bezpłatnie

Answer 5

1) naukę;
2) zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze - w domu, szkołach i placówkach;

3) rehabilitację:
- leczniczą,
- zawodową,
- społeczną.

Question 6

Według ustawy osoba z zaburzeniami psychicznymi to osoba

Answer 6

1) chora psychicznie (z zaburzeniami psychotycznymi);
2) upośledzona umysłowo;
3) wykazująca inne zakłócenia czynności psychicznych zaliczane do zaburzeń psychicznych, która wymaga świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki.

Question 7

Przymus bezpośredni wobec osób z zaburzeniami psychicznymi można stosować tylko gdy

Answer 7

1) dopuszczają się one zamachu przeciwko zdrowiu lub życiu własnemu lub innych albo bezpieczeństwu powszechnemu,
2) gwałtownie niszczą i uszkadzają przedmioty w otoczeniu,
3) poważnie zakłócają lub uniemożliwiają funkcjonowanie zakładu leczniczego lub jednostki pomocy społecznej (niekoniecznie szpitala psychiatrycznego!).

Question 8

Przymusem bezpośrednim może być

Answer 8

1) przytrzymanie - krótkotrwałe unieruchomienie z użyciem siły fizycznej;
2) przymusowe zastosowanie leków - doraźnie lub przewidzianych w planie leczenia;
3) unieruchomienie - obezwładnienie z użyciem pasów, prześcieradeł, uchwytów lub kaftana;
4) izolacja - umieszczenie osoby pojedynczo w zamkniętym i odpowiednio przystosowanym pomieszczeniu.

Question 9

Odebranie przedmiotów na czas stosowania przymusu bezpośredniego

Answer 9

Osobie z zaburzeniami psychicznymi, wobec której jest stosowany przymus bezpośredni w formie unieruchomienia lub izolacji, należy odebrać przedmioty, które mogą być niebezpieczne dla życia lub zdrowia tej osoby albo innych osób, w szczególności:

przedmioty ostre,
okulary,
protezy zębowe,
pas i szelki,
sznurowadła,
źródła ognia.

Question 10

Ochrona zdrowia psychicznego polega na

Answer 10

1) promocji zdrowia psychicznego,
2) zapobieganiu zaburzeniom psychicznym,
3) zapewnieniu osobom z zaburzeniami psychicznymi opieki zdrowotnej i pomocy w środowisku rodzinnym i społecznym,
4) kształtowaniu właściwych postaw społecznych wobec takich osób i przeciwdziałaniu ich dyskryminacji.

Question 11

Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego

Answer 11

1) Stanowi sposób realizacji działań z zakresu ochrony zdrowia psychicznego.
2) Określany przez Radę Ministrów, koordynowany przez Ministra Zdrowia i działającą przy nim Radę do spraw Zdrowia Psychicznego.
3) Ocena jego realizacji następuje co 2 lata.
4) Prowadzenie działań w nim określonych należy do samorządów, Ministerstwa Zdrowia i NFZ.

Question 12

Dla dzieci upośledzonych umysłowo organizuje się bezpłatnie

Answer 12

1) naukę;
2) zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze - w domu, szkołach i placówkach;

3) rehabilitację:
- leczniczą,
- zawodową,
- społeczną.

Question 13

Rzecznik Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego

Answer 13

1) Realizuje zadania Rzecznika Praw Pacjenta poprzez pomoc pacjentowi, jego przedstawicielowi bądź opiekunowi w ochronie praw pacjenta.
2) Ma prawo do wstępu do pomieszczeń szpitala psychiatrycznego i do dostępu do dokumentacji medycznej pacjenta.
3) Może porozumiewać się z pacjentem lub opiekunem bez udziału innych osób.
4) Może wnioskować do personelu szpitala o podjęcie działań zmierzających do usunięcia przyczyny skargi lub naruszenia.

Question 14

Przymus bezpośredni wobec osób z zaburzeniami psychicznymi można stosować tylko gdy

Answer 14

1) dopuszczają się one zamachu przeciwko zdrowiu lub życiu własnemu lub innych albo bezpieczeństwu powszechnemu,
2) gwałtownie niszczą i uszkadzają przedmioty w otoczeniu,
3) poważnie zakłócają lub uniemożliwiają funkcjonowanie zakładu leczniczego lub jednostki pomocy społecznej (niekoniecznie szpitala psychiatrycznego!).

Question 15

Przymusem bezpośrednim może być

Answer 15

1) przytrzymanie - krótkotrwałe unieruchomienie z użyciem siły fizycznej;
2) przymusowe zastosowanie leków - doraźnie lub przewidzianych w planie leczenia;
3) unieruchomienie - obezwładnienie z użyciem pasów, prześcieradeł, uchwytów lub kaftana;
4) izolacja - umieszczenie osoby pojedynczo w zamkniętym i odpowiednio przystosowanym pomieszczeniu.

Question 16

Odebranie przedmiotów na czas stosowania przymusu bezpośredniego

Answer 16

Osobie z zaburzeniami psychicznymi, wobec której jest stosowany przymus bezpośredni w formie unieruchomienia lub izolacji, należy odebrać przedmioty, które mogą być niebezpieczne dla życia lub zdrowia tej osoby albo innych osób, w szczególności:

przedmioty ostre,
okulary,
protezy zębowe,
pas i szelki,
sznurowadła,
źródła ognia.

Question 17

Jakie środki przymusu bezpośredniego można zastosować wobec osoby zakłócającej lub uniemożliwiającej funkcjonowanie zakładu leczniczego lub jednostki pomocy społecznej?

Answer 17

W stosunku do osoby zakłócającej lub uniemożliwiającej funkcjonowanie zakładu leczniczego lub jednostki pomocy społecznej,
można zastosować wyłącznie:
- przytrzymanie,
- przymusowe podanie leków.

Nie można zastosować unieruchomienia ani izolacji.

Question 18

Przymus bezpośredni

Answer 18

1) O zastosowaniu przymusu bezpośredniego decyduje lekarz (niekoniecznie psychiatra), który określa jego rodzaj i nadzoruje wykonanie.
2) Jeżeli nie jest możliwe uzyskanie decyzji lekarza, decyzja i nadzór należy do pielęgniarki, która musi niezwłocznie powiadomić lekarza.
3) Uprzedza się pacjenta o zamiarze zastosowania przymusu, chyba że jest niezdolny do zrozumienia informacji. Powinno się zastosować środek najmniej uciążliwy dla pacjenta.
4) Każdy przypadek przymusu bezpośredniego odnotowuje się w indywidualnej i zbiorczej dokumentacji medycznej.
5) Pielęgniarka kontroluje stan fizyczny pacjenta unieruchomionego lub izolowanego co 15 minut.
6) Przymus bezpośredni trwa tylko do czasu ustania przyczyn jego zastosowania.
7) Lekarz zleca przymus w formie unieruchomienia lub izolacji na czas do 4 godzin.
8) Lekarz po osobistym badaniu może przedłużyć ten przymus o dwa 6-godzinne okresy po uzyskaniu opinii psychiatry.
9) Po dwukrotnym przedłużeniu przymusu wymagane jest ponowne uzyskanie opinii psychiatry z osobistym zbadaniem pacjenta przez psychiatrę.

Question 19

Przymus bezpośredni w jednostce pomocy społecznej

Answer 19

1) Jeżeli jednostka nie zatrudnia lekarza, pielęgniarka przekazuje informacje kierownikowi jednostki, a on informuje upoważnionego przez marszałka lekarza psychiatrę.
2) Gdy nie można uzyskać zlecenia lekarza, pielęgniarka może przedłużyć unieruchomienie lub izolację do 4 godzin.

3) W jednostce pomocy społecznej unieruchomienie lub izolacja może trwać maksymalnie 8 godzin.
Dalsze przedłużenie jest możliwe tylko w warunkach szpitalnych.

Question 20

Decyzję o zastosowaniu przymusu może podjąć też

kierujący zespołem ratownictwa medycznego.

Answer 20

1) Musi powiadomić o tym dyspozytora medycznego.
2) Może zastosować wyłącznie przytrzymanie lub unieruchomienie.
3) Przymus stosuje się przez czas niezbędny do uzyskania pomocy lekarskiej lub przewiezienia pacjenta do podmiotu leczniczego.

Question 21

Rzecznik Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego

Answer 21

1) Realizuje zadania Rzecznika Praw Pacjenta poprzez pomoc pacjentowi, jego przedstawicielowi bądź opiekunowi w ochronie praw pacjenta.
2) Ma prawo do wstępu do pomieszczeń szpitala psychiatrycznego i do dostępu do dokumentacji medycznej pacjenta.
3) Może porozumiewać się z pacjentem lub opiekunem bez udziału innych osób.
4) Może wnioskować do personelu szpitala o podjęcie działań zmierzających do usunięcia przyczyny skargi lub naruszenia.

Question 22

Prawa pacjenta szpitala psychiatrycznego

Answer 22

1) Prawo do leczenia w sposób jak najmniej uciążliwy dla pacjenta.
2) Prawo do porozumiewania bez ograniczeń z innymi osobami, bez kontroli korespondencji.

3) Prawo do przepustki po uzyskaniu zgody ordynatora,
jeżeli nie zagraża to pacjentowi i innym osobom.

Question 23

Skierowanie do szpitala psychiatrycznego

Answer 23

Skierowanie do szpitala psychiatrycznego jest ważne 14 dni.

Okres ważności skierowania ulega przedłużeniu o czas oczekiwania na przyjęcie, pod warunkiem, że pacjent jest wpisany na listę oczekujących do 14 dni od wystawienia skierowania.

We wszystkich sprawach, w których orzeka sąd, rozprawa powinna się odbyć do 14 dni od wpływu wniosku.

Question 24

Kierownik podmiotu leczniczego

Answer 24

1) Zawiadamia sąd opiekuńczy, jeżeli przedstawiciel ustawowy osoby chorej psychicznie lub upośledzonej nie wykonuje należycie swoich obowiązków.
2) Zawiadamia prokuratora, jeżeli dobro osoby chorej psychicznie lub upośledzonej wymaga jej ubezwłasnowolnienia.

Question 25

Kto może być poddany badaniu psychiatrycznemu bez wyrażenia zgody?

Answer 25

1) Osoba, której zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych może zagrażać swojemu życiu lub życiu i zdrowiu innych osób.
2) Osoba, która nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych.

O konieczności badania decyduje lekarz psychiatra, ewentualnie inny lekarz. W razie potrzeby może zlecić przewiezienie badanego do szpitala z zastosowaniem przymusu bezpośredniego.

Question 26

Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego

Answer 26

1) obywa się za pisemną zgodą pacjenta posiadającego ważne skierowanie;
2) w nagłych przypadkach - za pisemną zgodą pacjenta, bez skierowania;
3) w przypadku osób niezdolnych do wyrażenia zgody - po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego;
4) w nagłych przypadkach przy niemożności wyrażenia zgody - po zasięgnięciu pisemnej opinii innego lekarza lub psychologa (jeśli jest to możliwe) i niezwłocznym poinformowaniu sądu opiekuńczego;
5) w przypadku pacjenta małoletniego lub ubezwłasnowolnionego - za pisemną zgodą przedstawiciela ustawowego;
6) w przypadku pacjenta małoletniego > 16 r.ż. lub ubezwłasnowolnionego zdolnego do wyrażenia zgody - obowiązuje zgoda kumulatywna, a gdy opinie są sprzeczne - zgoda sądu opiekuńczego.

Question 27

Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego bez zgody pacjenta

Answer 27

1) Jeżeli zachowanie osoby chorej psychicznie wskazuje na to, że z powodu choroby zagraża bezpośrednio swojemu życiu lub życiu i zdrowiu innych osób.
2) O przyjęciu decyduje lekarz po osobistym zbadaniu i zasięgnięciu w miarę możliwości opinii drugiego lekarza psychiatry lub psychologa.
3) Przyjęcie wymaga zatwierdzenia ordynatora w ciągu 48 godzin.
4) Kierownik szpitala zawiadamia sąd w ciągu 72 godzin od przyjęcia.

Question 28

Gdy zachodzą wątpliwości, czy osoba zagrażająca bezpośrednio swojemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób jest chora psychicznie, może być przyjęta bez zgody celem wyjaśnienia tych wątpliwości.

Answer 28

Przyjęcie odbywa się w takim samym trybie, co u osoby chorej psychicznie.

Taki pobyt nie może trwać dłużej niż 10 dni.

Question 29

Bez zgody do szpitala psychiatrycznego może być również przyjęta osoba chora psychicznie

1) której zachowanie wskazuje na to, że nieprzyjęcie do szpitala znacznie pogorszy stan jej zdrowia psychicznego;
2) niezdolna do samodzielnego zaspokajania potrzeb życiowych, a uzasadnione jest przewidywanie, że leczenie w szpitalu psychiatrycznym przyniesie jej poprawę stanu zdrowia.

Answer 29

Przyjęcie takiego pacjenta odbywa się po orzeczeniu sądu na wniosek:

1) małżonka,
2) krewnych w linii prostej,
3) rodzeństwa,
4) przedstawiciela ustawowego,
5) opiekuna faktycznego,
6) organu do spraw pomocy społecznej.

Do tego wniosku dołącza się orzeczenie lekarza psychiatry uzasadniające potrzebę leczenia w szpitalu psychiatrycznym.

Sąd może zarządzić poddanie osoby, której dotyczy wniosek, badaniu.

Może być ono przeprowadzone bez zgody pacjenta.

Question 30

Wobec osoby przyjętej do szpitala psychiatrycznego bez jej zgody można stosować niezbędne czynności lecznicze, mające na celu usunięcie przyczyny przyjęcia bez zgody.

Answer 30

Ten zapis nie ma zastosowania w przypadku pacjenta, co do którego istnieją wątpliwości, czy jest osobą chorą psychicznie (art. 24).

Question 31

Wobec osoby przyjętej do szpitala psychiatrycznego bez jej zgody można stosować przymus bezpośredni

Answer 31

1) w okolicznościach określonych w art. 18,
2) przy niezbędnych czynnościach leczniczych jak w art. 33,
3) w celu zapobieżenia samowolnemu opuszczeniu przez tę osobę szpitala psychiatrycznego.

Question 32

Wypis ze szpitala psychiatrycznego osoby przyjętej bez zgody

Answer 32

1) Decyduje o nim ordynator.
2) Kierownik szpitala zawiadamia o nim sąd opiekuńczy.
3) Pacjent może w dowolnej formie złożyć wniosek o wypisanie go ze szpitala.
4) Taki wniosek może też zgłosić jego przedstawiciel, opiekun, małżonek, rodzeństwo i krewny w linii prostej.
5) W razie odmowy mogą oni wystąpić do sądu opiekuńczego o nakazanie wypisania.

Question 33

Przyjęcie do domu pomocy społecznej (DPS)

Answer 33

1) osoba jest chora psychicznie lub upośledzona umysłowo;
2) nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych;
3) nie ma możliwości korzystania z opieki innych osób;
4) potrzebuje stałej opieki i pielęgnacji, lecz nie wymaga leczenia szpitalnego.

Przyjęcie do domu pomocy społecznej wymaga zgody pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego.
Przyjęcie bez zgody pacjenta, a za zgodą przedstawiciela ustawowego, wymaga orzeczenia sądu opiekuńczego.
Co najmniej raz na 6 miesięcy pacjent podlega okresowym badaniom stanu zdrowia psychicznego, uzasadniającym pobyt w DPS.

Question 34

Jeżeli pacjent nie wyrazi zgody na przyjęcie do DPS, a brak opieki zagraża jego życiu, organ ds. pomocy społecznej może wystąpić do sądu opiekuńczego z wnioskiem o przyjęcie bez zgody.

Answer 34

Z tym wnioskiem może wystąpić również kierownik szpitala, gdy pacjent nie wymaga dalszego leczenia, ale potrzebuje stałej opieki i pielęgnacji.

Question 35

Jeżeli osoba, wobec której sąd wydał postanowienie o przyjęciu do DPS, odmawia stawienia się lub utrudnia wykonanie tego postanowienia, sąd może zarządzić zatrzymanie tej osoby i przymusowe doprowadzenie jej do DPS przez Policję.

Answer 35

Zapewnienie realizacji postanowienia sądu należy do starosty powiatu.

Podobnie wygląda sytuacja w przypadku postanowienia o przyjęcie do szpitala psychiatrycznego lub badanie psychiatryczne bez zgody pacjenta, ale zapewnienie jego realizacji należy do marszałka województwa.

Question 36

Kto może wnioskować o zmianę orzeczenia sądu o przyjęciu do DPS?

Answer 36

1) osoba przyjęta do DPS (też ubezwłasnowolniona);
2) jej przedstawiciel ustawowy lub opiekun faktyczny;
3) jej małżonek;
4) jej krewni w linii prostej i rodzeństwo;
5) kierownik DPS, gdy zmieniły się okoliczności uzasadniające orzeczenie.

Question 37

Sędzia ma prawo wstępu o każdej porze do szpitala psychiatrycznego i DPS dla osób chorych psychicznie lub upośledzonych umysłowo celem:

Answer 37

1) kontroli legalności przyjęcia i przebywania tam osób z zaburzeniami psychicznymi;
2) kontroli przestrzegania ich praw;
3) kontroli warunków, w jakich tam przebywają.

Po zakończeniu kontroli informuje kierownika podmiotu o jej wynikach.

Question 38

Ochrona tajemnicy

Answer 38

1) Osoby pracujące przy ochronie zdrowia psychicznego są zobowiązane do zachowania w tajemnicy wszystkich informacji uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu.
2) Nie jest to tożsame z tajemnicą lekarską, bo dotyczy również innych zawodów.
3) Od obowiązku zachowania tajemnicy osoba jest zwolniona w stosunku do sprawujących opiekę nad chorym lekarzy, organów pomocy społecznej, agencji wojskowych i wywiadu oraz policji.

Question 39

W dokumentacji medycznej nie utrwala się oświadczeń

obejmujących przyznanie się pacjenta do popełnienia czynu zabronionego.

Answer 39

Nie można również przesłuchiwać osób zobowiązanych do zachowania tajemnicy w kategorii świadków na okoliczność przyznania się do czynu zabronionego.