Zaburzenia osobowości i zachowania Flashcards
Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych (F60-F69)
Podział
F60 - Specyficzne zaburzenia osobowości
F61 - Zaburzenia osobowości mieszane i inne
F62 - Trwałe zmiany osobowości nie wynikające z uszkodzenia ani z choroby mózgu (po katastrofie lub po chorobie psychicznej)
F63 - Zaburzenia nawyków i popędów (impulsów)
F64 - Zaburzenia identyfikacji płciowej
F65 - Zaburzenia preferencji seksualnych
F66 - Zaburzenia psychologiczne i zaburzenia zachowania związane z rozwojem i orientacją seksualną
Charakteropatie
- organiczne zaburzenia osobowości (F07.0),
- najczęściej w wyniku uszkodzenia płatów czołowych lub połączeń podkorowo-czołowych mózgu.
Osobowość - definicja
Zespół względnie stałych postaw, cech i mechanizmów obronnych pozwalających utrzymać równowagę między światem wewnętrznym a zewnętrznym.
Określa zachowanie, myśli i emocje jednostki.
Osobowość - objawy
Egosyntoniczne
akceptowane przez daną osobę, „zgodne z ego”.
Egodystoniczne
uważane przez daną osobę za niepożądane, „niezgodne z ego”.
Zaburzenia osobowości
Definicja zaburzenia
Istotą jest przewlekły, stały wzorzec patologicznych zachowań i przeżywania.
Prowadzą do zaburzeń funkcjonowania społecznego i indywidualnego.
Rozpoczynają się w dzieciństwie lub adolescencji i trwają w okresie dorosłości.
Specyficzne zaburzenia osobowości (F60)
Paranoiczna (F60.0) Schizoidalna (F60.1) Dyssocjalna (F60.2) Chwiejna emocjonalnie (F60.3) Histrioniczna (F60.4) Obsesyjno-kompulsyjna / Anankastyczna (F60.5) Unikająca / Lękliwa (F60.6) Zależna (F60.7) Narcystyczna (F60.8)
Testy projekcyjne
– do badania zaburzeń osobowości.
Osobowość paranoiczna (F60.0)
- podejrzliwość, brak zaufania (np. dotyczące wierności współmałżonka)
- odbieranie obojętnych działań innych jako wrogich lub pogardliwych,
- długotrwałe przeżywanie przykrości, niewybaczanie zniewag,
- wrażliwość na niepowodzenia i odrzucenie,
- sztywne poczucie własnych praw,
- przecenianie własnego znaczenia, postawa ksobna,
- pochłonięcie wyjaśnieniami wydarzeń, często „spiskowymi”.
- NASILENIE zaburzeń ZWIĘKSZA SIĘ z wiekiem
(w przeciwieństwie do pozostałych typów)
Osobowość schizoidalna (F60.1)
- brak odczuwania POTRZEBY relacji międzyludzkich,
- tendencja do samotności,
- chłód emocjonalny,
- brak lub znikome działania służące przyjemności,
- słabe zainteresowanie doświadczeniami seksualnymi,
- tendencja do fantazjowania i introspekcji,
- niewrażliwość wobec norm społecznych,
- początek w wieku młodzieńczym.
Osobowość dyssocjalna F60.2
- nieliczenie się z uczuciami innych,
- lekceważenie norm społecznych, IMPULSYWNOŚĆ, łamanie prawa,
- niemożność utrzymania związków, przy zachowanej zdolności do ich nawiązywania,
- niska tolerancja frustracji i niski próg wyzwalania agresji,
- niezdolność przeżywania winy i uczenia się na negatywnych doświadczeniach,
- skłonność do obwiniania innych i racjonalizacja swojego postępowania,
- od 15. roku życia,
- dotyczy 5% mężczyzn, 1% kobiet,
- podobne zaburzenia u ojca są istotnym czynnikiem predysponującym.
Osobowość chwiejna emocjonalnie (F60.3) Typu borderline (graniczna)
- niestabilność własnego wizerunku i poczucia tożsamości,
- uczucie pustki wewnętrznej,
- intensywne, niestabilne związki prowadzące do kryzysów emocjonalnych,
- groźby lub działania samobójcze i samouszkadzające,
- próby uniknięcia potencjalnego porzucenia,
- brak precyzyjnych celów i preferencji (również seksualnych).
Osobowość chwiejna emocjonalnie (F60.3)
Typ impulsywny
- konfliktowość oraz kłótliwość,
- skłonność do działań impulsywnych,
- niestabilny i kapryśny nastrój,
- częste reagowanie gniewem lub przemocą,
- trudności z podtrzymaniem działań, które nie przynoszą
szybkiej satysfakcji.
Osobowość histrioniczna (F60.4)
- starania o zwrócenie na siebie uwagi,
- teatralność,
- płytka i chwiejna uczuciowość,
- sugestywność,
- niestosowna uwodzicielskość,
- koncentracja na atrakcyjności fizycznej,
- początek w wieku młodzieńczym.
Osobowość obsesyjno-kompulsyjna / anankastyczna (F60.5)
- perfekcjonizm mogący przeszkadzać w wypełnianiu zadań,
- pochłonięcie przez szczegóły, regulaminy, harmonogramy, porządek lub schematy postępowania,
- sztywność i upór,
- nadmiar wątpliwości i ostrożności,
- pedanteria, uległość wobec konwencji społecznych,
- nadmierna sumienność z zaniedbaniem przyjemności i relacji międzyludzkich,
- irracjonalne przekonanie, że inni podporządkują swe działania sposobom działania pacjenta lub niechęć do przyzwalania innym na działanie,
- natarczywe, niechciane myśli i impulsy (NIE osiągające nasilenia zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych),
- początek w wieku młodzieńczym.
Osobowość unikająca (lękliwa) F60.6
- poczucie własnej nieatrakcyjności, niższości społecznej,
- nadwrażliwość na negatywną ocenę,
- niechęć do wchodzenia w bliższe związki, gdy nie mają
pewności zaakceptowania, - ograniczony styl życia – zapewnianie sobie bezpieczeństwa,
- stałe napięcie i niepokój,
- unikanie kontaktów społecznych/zawodowych z obawy przed krytyką, brakiem akceptacji, odrzuceniem,
- początek w wieku młodzieńczym.