Zaburzenia osobowości i zachowania Flashcards

1
Q

Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych (F60-F69)

Podział

A

F60 - Specyficzne zaburzenia osobowości

F61 - Zaburzenia osobowości mieszane i inne

F62 - Trwałe zmiany osobowości nie wynikające z uszkodzenia ani z choroby mózgu (po katastrofie lub po chorobie psychicznej)

F63 - Zaburzenia nawyków i popędów (impulsów)

F64 - Zaburzenia identyfikacji płciowej

F65 - Zaburzenia preferencji seksualnych

F66 - Zaburzenia psychologiczne i zaburzenia zachowania związane z rozwojem i orientacją seksualną

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Charakteropatie

A
  • organiczne zaburzenia osobowości (F07.0),

- najczęściej w wyniku uszkodzenia płatów czołowych lub połączeń podkorowo-czołowych mózgu.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Osobowość - definicja

A

Zespół względnie stałych postaw, cech i mechanizmów obronnych pozwalających utrzymać równowagę między światem wewnętrznym a zewnętrznym.

Określa zachowanie, myśli i emocje jednostki.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Osobowość - objawy

A

Egosyntoniczne
akceptowane przez daną osobę, „zgodne z ego”.

Egodystoniczne
uważane przez daną osobę za niepożądane, „niezgodne z ego”.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Zaburzenia osobowości

Definicja zaburzenia

A

Istotą jest przewlekły, stały wzorzec patologicznych zachowań i przeżywania.

Prowadzą do zaburzeń funkcjonowania społecznego i indywidualnego.

Rozpoczynają się w dzieciństwie lub adolescencji i trwają w okresie dorosłości.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Specyficzne zaburzenia osobowości (F60)

A
Paranoiczna (F60.0)
Schizoidalna (F60.1)
Dyssocjalna (F60.2)
Chwiejna emocjonalnie (F60.3)
Histrioniczna (F60.4)
Obsesyjno-kompulsyjna / Anankastyczna (F60.5)
Unikająca / Lękliwa   (F60.6)
Zależna (F60.7)
Narcystyczna (F60.8)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Testy projekcyjne

A

– do badania zaburzeń osobowości.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Osobowość paranoiczna (F60.0)

A
  • podejrzliwość, brak zaufania (np. dotyczące wierności współmałżonka)
  • odbieranie obojętnych działań innych jako wrogich lub pogardliwych,
  • długotrwałe przeżywanie przykrości, niewybaczanie zniewag,
  • wrażliwość na niepowodzenia i odrzucenie,
  • sztywne poczucie własnych praw,
  • przecenianie własnego znaczenia, postawa ksobna,
  • pochłonięcie wyjaśnieniami wydarzeń, często „spiskowymi”.
  • NASILENIE zaburzeń ZWIĘKSZA SIĘ z wiekiem
    (w przeciwieństwie do pozostałych typów)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Osobowość schizoidalna (F60.1)

A
  • brak odczuwania POTRZEBY relacji międzyludzkich,
  • tendencja do samotności,
  • chłód emocjonalny,
  • brak lub znikome działania służące przyjemności,
  • słabe zainteresowanie doświadczeniami seksualnymi,
  • tendencja do fantazjowania i introspekcji,
  • niewrażliwość wobec norm społecznych,
  • początek w wieku młodzieńczym.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Osobowość dyssocjalna F60.2

A
  • nieliczenie się z uczuciami innych,
  • lekceważenie norm społecznych, IMPULSYWNOŚĆ, łamanie prawa,
  • niemożność utrzymania związków, przy zachowanej zdolności do ich nawiązywania,
  • niska tolerancja frustracji i niski próg wyzwalania agresji,
  • niezdolność przeżywania winy i uczenia się na negatywnych doświadczeniach,
  • skłonność do obwiniania innych i racjonalizacja swojego postępowania,
  • od 15. roku życia,
  • dotyczy 5% mężczyzn, 1% kobiet,
  • podobne zaburzenia u ojca są istotnym czynnikiem predysponującym.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q
Osobowość chwiejna emocjonalnie (F60.3)
Typu borderline (graniczna)
A
  • niestabilność własnego wizerunku i poczucia tożsamości,
  • uczucie pustki wewnętrznej,
  • intensywne, niestabilne związki prowadzące do kryzysów emocjonalnych,
  • groźby lub działania samobójcze i samouszkadzające,
  • próby uniknięcia potencjalnego porzucenia,
  • brak precyzyjnych celów i preferencji (również seksualnych).
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Osobowość chwiejna emocjonalnie (F60.3)

Typ impulsywny

A
  • konfliktowość oraz kłótliwość,
  • skłonność do działań impulsywnych,
  • niestabilny i kapryśny nastrój,
  • częste reagowanie gniewem lub przemocą,
  • trudności z podtrzymaniem działań, które nie przynoszą
    szybkiej satysfakcji.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Osobowość histrioniczna (F60.4)

A
  • starania o zwrócenie na siebie uwagi,
  • teatralność,
  • płytka i chwiejna uczuciowość,
  • sugestywność,
  • niestosowna uwodzicielskość,
  • koncentracja na atrakcyjności fizycznej,
  • początek w wieku młodzieńczym.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Osobowość obsesyjno-kompulsyjna / anankastyczna (F60.5)

A
  • perfekcjonizm mogący przeszkadzać w wypełnianiu zadań,
  • pochłonięcie przez szczegóły, regulaminy, harmonogramy, porządek lub schematy postępowania,
  • sztywność i upór,
  • nadmiar wątpliwości i ostrożności,
  • pedanteria, uległość wobec konwencji społecznych,
  • nadmierna sumienność z zaniedbaniem przyjemności i relacji międzyludzkich,
  • irracjonalne przekonanie, że inni podporządkują swe działania sposobom działania pacjenta lub niechęć do przyzwalania innym na działanie,
  • natarczywe, niechciane myśli i impulsy (NIE osiągające nasilenia zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych),
  • początek w wieku młodzieńczym.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Osobowość unikająca (lękliwa) F60.6

A
  • poczucie własnej nieatrakcyjności, niższości społecznej,
  • nadwrażliwość na negatywną ocenę,
  • niechęć do wchodzenia w bliższe związki, gdy nie mają
    pewności zaakceptowania,
  • ograniczony styl życia – zapewnianie sobie bezpieczeństwa,
  • stałe napięcie i niepokój,
  • unikanie kontaktów społecznych/zawodowych z obawy przed krytyką, brakiem akceptacji, odrzuceniem,
  • początek w wieku młodzieńczym.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Osobowość zależna (F60.7)

A
  • obawa przed opuszczeniem,
  • ograniczona zdolność podejmowania decyzji bez radzenia się innych (zarówno w sprawach błahych jak np. smak lodów, jak i dużych życiowych - wyprowadzka, ślub),
  • przenoszenie odpowiedzialności na innych,
  • poczucie bezradności w sytuacji osamotnienia z powodu nadmiernej obawy przed niezdolnością do zatroszczenia się o siebie,
  • uległość wobec innych,
  • początek w wieku młodzieńczym.
17
Q

Osobowość narcystyczna (F60.8)

A
  • nastawienie wielkościowe występujące w sposób STAŁY ( NIE pod wpływem epizodu podwyższonego nastroju),
  • potrzeba bycia podziwianym,
  • zawyżone poczucie własnej wartości,
  • fantazjowanie o własnych sukcesach,
  • tendencja do wykorzystywania innych do własnych celów,
  • zazdrość i arogancja.
18
Q

Zaburzenia osobowości

Leczenie

A

Podstawą jest PSYCHOTERAPIA (długoterminowa).

W przypadku borderline objawową skuteczność wykazują: normotymiki, LPP II gen. oraz SSRI.

Leczenie farmakologiczne stosować w przypadku:

  • silnego niepokoju i pobudzenia,
  • tendencji samobójczych,
  • gwałtownych zachowań.
19
Q

Trwałe zmiany osobowości nie wynikające z uszkodzenia, ani choroby mózgu (F62)

A

Do tej kategorii zaburzeń wlicza się zmiany osobowości w następstwie KATASTROFY (wroga lub nieufna postawa, wycofanie, uczucie pustki lub stałego napięcie/rozdrażnienia)

lub cierpienia związanego z CHOROBĄ PSYCHICZNĄ

(zależność, roszczeniowa postawa, przekonanie o stygmatyzacji przez chorobę co prowadzi do trudności w nawiązywaniu bliskich relacji i izolacji społecznej).

Utrzymują się co najmniej 2 lata.

20
Q

Zaburzenia nawyków i popędów (impulsów) (F63)

Piromania

A

patologiczne podpalanie

– uporczywe zainteresowanie ogniem/pożarem,

  • podpalenie lub jego próby,
  • związane z uczuciem napięcia przed podpaleniem, a po nim z uczuciem przyjemności i ulgi.
21
Q

Zaburzenia nawyków i popędów (impulsów) (F63)

Kleptomania

A

patologiczne kradzieże

– powtarzająca się chęć kradzieży nie ze względu na chęć posiadania danej rzeczy/materialną korzyść,

  • napięcie przed kradzieżą i ulga/przyjemność po niej.
22
Q

Zaburzenia nawyków i popędów (impulsów) (F63)

Patologiczny hazard

A

– prawie wyłącznie u mężczyzn.

23
Q

Zaburzenia nawyków i popędów (impulsów) (F63)

Trichotillomania:

A

– impulsywne wyrywanie sobie włosów z postępującą ich utratą,

  • napięcie przed wyrwaniem, ulga/przyjemność po.
24
Q

Zaburzenia identyfikacji płciowej (F64)

Transseksualizm

A
  • pragnienie życia i bycia akceptowanym jako osoba płci przeciwnej,
  • niezadowolenie z własnych anatomicznych cech płciowych i chęć poddania się leczeniu hormonalnemu i operacji zmiany płci.
25
Q

Zaburzenia identyfikacji płciowej (F64)

Transwestytyzm o typie podwójnej roli

A
  • przebieranie się w odzież płci przeciwnej w celu odczuwania przyjemności, ale bez chęci trwałej zmiany płci i bez podniecenia seksualnego.
26
Q

Zaburzenia identyfikacji płciowej (F64)

Zaburzenia identyfikacji płciowej w dzieciństwie

A
  • zaczynające się przed pokwitaniem uporczywe niezadowolenie z własnej płci i chęć posiadania cech płci przeciwnej.
27
Q

Zaburzenia preferencji seksualnych (F65)

Fetyszyzm

A
  • konieczność posiadania jakiegoś przedmiotu jako najważniejszego lub niezbędnego bodźca do osiągnięcia podniecenia i satysfakcji seksualnej.
28
Q

Zaburzenia preferencji seksualnych (F65)

Transwestytyzm fetyszystyczny

A
  • przebieranie się w odzież płci przeciwnej w celu uzyskania podniecenia seksualnego.
29
Q

Zaburzenia preferencji seksualnych (F65)

Ekshibicjonizm

A
  • uporczywa tendencja do pokazywania narządów płciowych obcym osobom w miejscach publicznych bez dążenia do bliższego kontaktu w celu uzyskania podniecenia,
  • często z masturbacją.
30
Q

Zaburzenia preferencji seksualnych (F65)

Oglądactwo (skoptofilia, voyeurism)

A
  • uporczywa tendencja do podglądania osób w czasie zachowań intymnych w celu uzyskania podniecenia.
31
Q

Zaburzenia preferencji seksualnych (F65)

Sadomasochizm

A
  • dominującym lub niezbędnym do osiągnięcia zaspokojenia seksualnego bodźcem jest zniewolenie, zadawanie bólu i upokorzeń,
  • gdy osoba woli być wykonawcą – jest sadystą, ofiarą – masochistą,
  • masochizm - jedyna z dewiacji seksualnych o równej częstości u kobiet i u mężczyzn.
32
Q

Zaburzenia preferencji seksualnych (F65)​

Pedofilia

A
  • dominująca skłonność do aktywności seksualnej z dziećmi w wieku przed dojrzewaniem,
  • sprawca ma co najmniej 16 lat i jest przynajmniej 5 lat starszy od dziecka,
  • hebefilia - stosunki płciowe z dziećmi w wieku 11 - 14 lat,
    które osiągnęły już dojrzałość płciową.
  • Wśród sprawców pedofilii dominują mężczyźni między 40. a 70. rokiem życia.
  • Ich ofiarami najczęściej są dziewczynki w wieku 8-10 lat lub chłopcy w wieku 10-13 lat
  • leczenie: leki obniżające popęd seksualny (najczęściej stosowana metoda), psychoterapia indywidualna lub grupowa.
33
Q

Zab. psychologiczne i zachowania związane z rozwojem i orientacją seksualną (F66)
Zaburzenia dojrzewania seksualnego

A
  • osoba cierpi z powodu niepewności dotyczącej własnej tożsamości płciowej lub orientacji seksualnej
    (hetero-, homo-, biseksualna).
34
Q

Orientacja seksualna niezgodna z ego

A
  • tożsamość płciowa lub orientacja seksualna nie budzą wątpliwości, ale dana osoba z powodu współistniejących zaburzeń psychologicznych i behawioralnych chciałaby,
    by było inaczej i pragnie leczyć się w celu zmiany płci.
35
Q

Zaburzenia pozorowane (F68.1)

A

Świadome, lecz wywoływane impulsywnie, wytwarzanie lub udawanie objawów chorobowych, w celu przyjęcia roli chorego.

Osoba pozorująca nie czerpie wtórnych korzyści natury ekonomicznej.

36
Q

zespół Münchhausena

A

– wywoływanie objawów w celu otrzymania pomocy medycznej.

37
Q

zespół Münchhausena by proxy = per procuram = przeniesiony

A

– jw. tylko objawy są wywoływane u osoby bliskiej, zależnej (najczęściej matki indukują objawy dzieciom).

38
Q

Zaburzenia preferencji seksualnych (F65)​ - wymień

A
Fetyszyzm
Transwestytyzm fetyszystyczny
Ekshibicjonizm
Oglądactwo
Sadomasochizm
Pedofilia