Stan prepsychotyczny Flashcards
Stan prepsychotyczny
= prodrom
- stan poprzedzający bezpośrednio
wybuch 1-ego epizodu schizofrenii.
Jego objawami, wg Young i McGorry’ego są:
- upośledzenie koncentracji, osłabienie napędu i motywacji,
- nastrój depresyjny, drażliwość, zaburzenia snu, lęk,
- wycofanie społeczne, podejrzliwość,
- upośledzenie pełnienia ról.
Paragnomen
- niezwykłe, zdumiewające dla otoczenia zachowanie się osoby, niekiedy będące pierwszym objawem choroby psychicznej.
Kryteria diagnostyczne prepsychozy wg DSM-V
Co najmniej 1 z poniższych w „atenuowanej” postaci, zaburzający ocenę rzeczywistości, w takim nasileniu lub częstości, że nie może być ignorowany lub niezgłaszany:
- urojenia,
- omamy,
- zaburzenia komunikacji,
- objawy te występowały w ciągu ostatniego miesiąca przynajmniej raz w tygodniu,
- objawy te rozpoczęły się lub nasiliły w ostatnim roku,
- objawy te spowodowały cierpienie/niepełnosprawność/potrzebę poszukiwania pomocy u pacjenta i/lub jego rodzica/ opiekuna,
- wystąpienia objawów nie można wytłumaczyć innym niż psychoza zaburzeniem psychicznym, w tym użyciem SPA,
- nie stwierdzono objawów pełnej psychozy.
Narzędzie do identyfikacji prodromu
m.in. UHRS (Ultra-High Risk Syndrome), czyli kryteria przyjęte przy definiowaniu zespołu wysokiego ryzyka schizofrenii.
UHR - stan dużego ryzyka rozwoju psychozy
Kryteria diagnostyczne:
1) APS = łagodne objawy psychotyczne
2) BLIPS = krótkotrwałe przemijające objawy psychotyczne (objawy ustępujące samoistnie i obecne przez >1 tydzień w ciągu ostatniego roku)
3) Cechy osobowości i czynniki konstytucjonalne: osobowość schizotypowa lub krewny I stopnia, u którego rozpoznano zaburzenia psychotyczne oraz pogorszenie funkcjonowania w ciągu ostatniego roku
U osób spełniających kryteria UHR wdrożenie wczesnych interwencji psychofarmakologicznych może zmniejszyć ryzyko rozwinięcia się pełnoobjawowego epizodu psychotycznego.
Słabe objawy psychotyczne (Attenuated Psychotic Symptoms)
- obecność co najmniej 1-go z podanych objawów: idee odnoszące, dziwne przekonania lub myślenie magiczne, zaburzenia postrzegania, ideacje paranoidalne, dziwne myśli, wypowiedzi, zachowania lub wygląd,
- częstotliwość objawów - kilka razy w tygodniu,
- stwierdzenie objawów - ostatni rok,
- czas trwania - tydzień do 5 lat,
Ideacje paranoidalne
chory tworzy sobie nieprawdziwe wyobrażenia, ma nawracające złudzenia i dziwne doznania, staje się podejrzliwy wobec otoczenia, co powinno zaniepokoić bliskich
Ograniczone w czasie objawy psychotyczne
- przemijające objawy psychotyczne - obecność co najmniej jednego z następujących objawów:
idee odnoszące, dziwne przekonania, myślenie magiczne, zaburzenia postrzegania, ideacje paranoidalne, dziwne myśli, wypowiedzi, - czas trwania obecnego epizodu - tydzień,
- częstotliwość objawów - kilkakrotnie w ciągu tygodnia,
- objawy ustępują samoistnie,
- stwierdzenie objawów - w ostatnim roku.
Stan prepsychotyczny
Czynniki ryzyka
- osobowość schizotypowa lub krewny pierwszego stopnia z psychozą,
- znaczące pogorszenie funkcjonowania psychicznego w okresie od tygodnia do 5 lat.
Stan prepsychotyczny
Opis
Obserwacje wykazują, że tylko u 40-50% osób z, rozpoznanym za pomocą wstępnych testów prodromem, nastąpiła konwersja w psychozę.
Czynniki zwiększające ryzyko konwersji: objawy depresyjne, negatywne i zaburzenia funkcji poznawczych.
Najczęstsze „fałszywie dodatnie” rozpoznania dotyczą:
- nastolatków
lub
- młodych dorosłych z objawami psychotycznej depresji/ manii w ChAD
lub
- osób z psychozami pointoksykacyjnymi (np. poamfetaminowymi).
Stan prepsychotyczny
Wczesna interwencja farmakologiczna
Właściwa interwencja może opóźnić o co najmniej rok przejście w psychozę.
Liczba osób z grupy ryzyka, u których należałoby ją wdrożyć, by zapobiec psychozie u 1 osoby to 4–5.
Należy uwzględnić działania socjo-psychologiczne, głównie terapię poznawczo-behawioralną przez co najmniej 6 miesięcy
DUP (duration of untreated psychosis)
czas nieleczonej psychozy - im dłuższy, tym gorsze wyniki farmakoterapii, częstsze hospitalizacje i mniej korzystny przebieg choroby (więcej objawów negatywnych, zaburzeń poznawczych).
Stan prepsychotyczny
Korzyści ze wczesnej interwencji:
- mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia psychozy,
- jeśli nie można zapobiec wybuchowi psychozy, możliwe jest jej „odroczenie” do „bezpieczniejszego” okresu trzeciej dekady życia,
- jeśli nie uda się zapobiec wybuchowi psychozy, możliwe jest zmniejszenie jego osobniczych i społecznych kosztów,
- minimalizacja zmian neurobiologicznych związanych z początkiem psychozy,
- zmniejszenie ryzyka izolacji społecznej i pogorszenia funkcjonowania,
- możliwa jest interwencja w innych problemach psychicznych ludzi młodych - depresji, zaburzeniach lękowych, nadużywaniu SPA,
- stworzenie podstaw do późniejszej terapii,
- lepsze wyniki leczenia, hospitalizacje: mniej lub krótsze.
Stan prepsychotyczny
Wczesna interwencja farmakologiczna
LP IIG (olanzapina, risperidon, amisulpryd, aripiprazol) w niskich dawkach, gdy:
- istotne pogorszenie funkcjonowania, wrogość i (auto-)agresja, pacjent sam szuka pomocy,
- istnieją doniesienia, że olanzapina i klozapina mogą hamować progresję zmian patomorfologicznych w OUN.
SSRI, gdy:
- objawy depresyjne, przypominające negatywne, ryzyko samobójstwa.
- glicyna i d-seryna (agoniści NMDA)
- wielonienasycone kwasy tłuszczowe
