Week 9 HC.4 - Zuur-basebalans Flashcards
Buiten welke pH-waardes moet het lichaam absoluut niet komen?
pH buiten 6,8-7,8 is levensgevaarlijk
-Dit is een range in lichaam tussen 160 en 120 nanomolair
Henderson-Hasselbach formule (wat is het? wat voor relatie?) + buffers in lichaam
pH = pKa + log([base]/[zuur]) -pKa = negatieve log van zuur dissociatie constante (bij verhouding = 1:1 geldt pH = pKa)
Beschrijft relatie tussen geconjugeerde base en zuur
Buffers in plasma:
- Bicarbonaat/CO2
- HPO4 2-/H2PO4 -
- Protein-/Hprotein
Regulatie van [bicarbonaat] en pCO2 (formule, normaalwaarden, regulatie van componenten, verhouding in normale situatie)
pH = pK + log([HCO3-]/(0,03*paCO2)
- pK = 6,1
- HCO3- door nierfunctie, setpoint = 24 mM HCO3-
- pCO2 door longfunctie, setpoint = 40 mmHg (1,2 mM)
Voor pH van 7,4 moet ([HCO3-]/(0,03*paCO2) ~20:
pK + log(20) = 7,4
0,03 is omrekenfacrtor van partiële druk naar concentratie (als CO2 in kPa is gegeven is het 0,225)
Zuurbelasting: vluchtig zuur (dagelijkse productie, werking bij productie)
Dagelijks 15000 mmol
Bij beweging wordt perifeer CO2 afgegeven aan veneus bloed –>
pH↓ tot 6,43, bicarbonaat gelijk gebleven, CO2↑ (1,2+10=11,2) –>
bloed gaat langs longen, hier geldt setpoint van 1,2 mM CO2, CO2 wordt uitgeademd, verhouding bicarbonaat en CO2 is weer 20 dus pH = 7,4 met normale bloedgaswaarden
Zuurbelasting: NIET-vluchtig zuur (dagelijkse productie, werking bij productie)
Stel je produceert melkzuur:
Per dag 70-100 mmol zuur
Stel er wordt 10 mmol H+ afgegeven aan bloed:
zuur wordt gebufferd –>
Bicarbonaat↓ (24-10=14 mM), CO2↑(1,2+10=11,2 mM) verhouding veranderd dus pH=6,2 –>
bloed gaat naar longen, CO2 wordt afgeblazen (=1,2 mM CO2 over), bicarbonaat nog niet hersteld dus pH is lager dan 7,4 –>
perifere chemoreceptoren zorgen voor toename in ademhaling (nieuwe setpoint)
Hoe wordt bij aantasting van bicarbonaat buffer de pH (tijdelijk) hersteld?
Nieuwe setpoint voor CO2 ingesteld:
• Bij extra ademhaling wordt er extra CO2 uitgeblazen
• Zo wordt de verhouding bicarbonaat/0,03*CO2 = 20 hersteld en is de pH weer normaal
• De setpoint is wel veranderd naar paCO2 van 23 mmHg
• Is de zuur-base stoornis hersteld? Nee –> ten koste van je bicarbonaat
○ Bescherming van niet vluchtig zuur is verminderd
Hoe lost de nier aantasting van bicarbonaat concentratie op?
alfa IC cel:
meer bicarbonaat reabsorberen
Maakt van CO2 en H2O bicarbonaat + zuur
Zuur wordt naar urine uitgescheiden en gebufferd op 2 manieren
-(HAnion, titreerbaar zuur) fosfaat, creatinine of andere afvalstoffen
-ammoniak binden (onbeperkte capaciteit)
Wat is een enkelvoudige zuur-base stoornis? (+voorbeelden acidose/alkalose en aandoeningen waarbij deze voorkomen
Enkelvoudig = of iets mis met ventilatie of iets met metabolisme
acidose: teveel H+, te weinig bicarbonaat of teveel CO2 (vaak bij emfyseem, astma, diabetes, diarree, renale tubulaire acidose)
alkalose: te weinig H+, of bicarbonaat is verhoogd/CO2 verlaagd (vaak bij hyperventilatie of overgeven
Reactie bij primaire zuur-base stoornis respiratoir/metabool (wat is verstoord, hoe wordt gecompenseerd)
Respiratoire verstoring: paCO2 is veranderd –> verhouding 20 uit balans –> langzame VOLLEDIGE compensatie in nieren met bicarbonaat
Metabole verstoring: bicarbonaat is veranderd –> verhouding 20 is uit balans –> snelle ONVOLLEDIGE compensatie in longen met CO2
Wat is (primair en compensatoir) verhoogd en verlaagd bij: metabole acidose respiratoire acidose metabole alkalose respiratoire alkalose
Metabole acidose: pH↓, HCO3-↓ --> pCO2↓ Respiratoire acidose: pH↓, CO2↑ --> HCO3-↑ Metabole alkalose: pH↑, bicarbonaat↑ --> pCO2↑ Respiratoire alkalose: pH↑, pCO2↓ --> bicarbonaat↓
Oorzaak altijd te beredeneren met pH = nier/long
Diagnose van een ZB verstoring (wat vaststellen? wat meten?
• Wat is de oorzaak • Is er compensatie (chronisch/acuut) • Is compensatie adequaat 1. Medische geschiedenis en anamnese 2. Arterieel bloed gas analyse (pH, pO2 en pCO2 in arterieel bloed bepalen) 3. Veneuze electrolyten
Wat is de base excess? (maat voor___, interpretatie)
Maat voor zuurbelasting ondergaan door lichaam, hoeveel bicarbonaat (en andere buffers) zijn kwijt, berekend met Henderson-Hasselbalch
BE<0: extra zuur –> metabole acidose
BE=0: acidose/alkalose veroorzaakt dor CO2, niet metabool
BE>0: extra base –> metabole alkalose
Voorbeeld: als 12 mmol bicarbonaat (van de 24) over is, is de BE (iets minder dan) -12
Siggard Anderson zuur-base grafiek (wat op welke as, interpretatie)
x-as=pH
y-as=pCO2
schuine as=bicarbonaatconcentratie (BE)
Ingedeeld in vakken die aangeven wat voor zuur-base stoornis waarschijnlijk heerst
Hoe beweeg je over Siggard-Anderson nomogram bij:
- metabole stoornis
- respiratoire stoornis
- compensatie (+hoe herken je metabole vs. respiratoire compensatie)
Metabole stoornis:
-bicarbonaat verandert, CO2 blijft gelijk, dus horizontale verandering
Respiratoire stoornis:
-CO2 verandert, bicarbonaat blijft gelijk, dus schuine verandering (iso-bicarbonaatlijn)
Compensatie:
-Terug richting midden (naar pH rond 7,4) in richting anders dan die van oorzaak (als eerst horizontale bicarbonaat verandering, dan schuine CO2 compensatie)
Metabole compensatie is volledig, respiratoire compensatie niet
Anion-gap (wat is het, informatie uit___ over___, welke ionen betrokken, waarom bestaat het) (normaal waarde, interpretatie)
Verschil tussen gemeten kationen en anionen
Informatie uit veneus bloed over elektrolyten, zegt iets over metabole acidose oorzaak
Na+ en Cl- en bicarbonaat concentraties
-Bestaat doordat deel kationen en anionen niet worden gemeten, (in normaalbloed kationen=anionen), vooral toe te schrijven aan niet gemeten negatieve eiwitten
Normaal gesproken Na-Cl-Bic=136-128=8 tot 12 mmol/liter
Interpretatie
-Verhoogd bij meer organische anionen
-Normale anion gap: bicarbonaat vervangen door Cl (renale tubulaire acidose, diarre, Ca remmers)
-Verhoogde anion gap: bicarbonaat vervangen door ander anion (diabetes, ischemie, medicijnen)
