Waarheid en moraal Flashcards
Waaruit blijkt volgens Nietzsche dat mensen nog steeds in God geloven ondanks het feit dat God dood is?
Mensen zeggen dat ze niet in God geloven, maar in de praktijk blijkt dit anders te zijn. De structuur van de moraal berust nog steeds op het idee van God.
Wat is de metafysische notie die God garandeert?
- Dat de wereld of kosmos een structuur kent: er zit een bepaalde orde in.
- Dat de mens redelijke (goddelijke) vermogens heeft, en daardoor inzicht in die structuur kunnen hebben.
- Met het inzicht in die structuur zou waarheid gevonden kunnen worden.
- Uitspraken over de waarheid kunnen zinnig zijn.
- Het zoeken naar de waarheid loont.
Dit rijtje heeft een causale relatie:
Als deze structuur er niet zou zijn, zou men niet over waarheid kunnen spreken.
Wat is het goede?
De waarheid → het Goede (God/het goddelijke). Dit idee komt af van Plato met de Ideeënwereld. Alle Ideeën verwijzen altijd terug tot het Idee waarheid en het Idee waarheid is altijd het Goede. Voor de christenen ligt de waarheid dus altijd bij God.
Wat houdt het mensbeeld verlichtingsdenken in?
- Universele notie van menszijn gebaseerd op universele rationaliteit/redelijkheid. (niet afhankelijk van culturen)
- Geestelijke verlossing van de zonde versus verlossing van irrationaliteit van lichaam en de cultuur.
- Wereld als speelveld van Goddelijke interventie versus wereld als geordende schepping, geschapen voor rationele wezens, voor ons (propter nos).
- Goddelijke voorzienigheid: natuurlijke en historische ontwikkeling → menselijke vooruitgang.
- Het is aan de mens de orde van de wereld te ontdekken (waarheid) en deze vervolgens na te leren en te verwerkelijken.
Welke drie fasen worden er besproken in het tekstfragment voorbij goed en kwaad?
- De wil tot waarheid nodigt uit tot vragen.
- De wil tot waarheid gaat zichzelf bevragen: ‘wat in ons wil eigenlijk waarheid?’.
- De wil tot waarheid keert zich tegen zichzelf: ‘we vroegen naar de waarde van deze wel […] waarom niet liever onwaarheid?’.
De waarheid een grote rol heeft gespeeld in de geschiedenis, hierdoor zal de wil tot waarheid zich een keer onderuit halen.
Wat is de moraal van waarheidsdenken die in de vrolijke wetenschap besproken wordt?
-Berust de onvoorwaardelijke wil tot waarheid op een geloof? Geloof is een ‘voor waar houden’ zonder dat hiervoor voldoende grond is.
-Op zichzelf biedt een nutsberekening onvoldoende grond.
-De onvoorwaardelijke wil tot waarheid zet zich door ondanks negatieve gevolgen.
Is dat een onschuldige domheid?
Of een gevaarlijke idealisme?
Als we vasthouden aan onvoorwaardelijke waarheid, wat zou er dan na de dood van God (de vrolijke wetenschap) opnieuw moeten worden uitgevonden?
- dat de wereld of kosmos een structuur kent.
- dat de mens redelijke vermogens heeft, en daardoor inzicht in die structuur kan hebben.
- (en daarmee) dat er (absolute) waarheid kan worden gevonden.
- dat uitspraken over de waarheid (absoluut) zinnig zijn.
- dat het zoeken naar waarheid loont.
Waar komt ons intellect vandaan en waartoe dient het? Dus wat in ons wil eigenlijk waarheid?
Het intellect is als hulpmiddel aan de meest ongelukkige en broze, vergankelijke wezens meegegeven om hen een minuut lang in het bestaan vast te houden. Het middel waarmee de zwakkere, minder robuuste individuen stand weten te houden, die in de strijd om het bestaan niet met horens of een scherp roofdierengebit zijn toegerust. Dus je hebt sterke en zwakke dieren en de zwakke dier, zoals de mens, moet iets ontwikkelen om zich te kunnen verdedigen tegen de sterkere dieren. Hiervoor heeft de mens het bewustzijn.
We vroegen naar de waarde van de wil, waarom niet liever onwaarheid? Het intellect heeft een evolutionaire functie: het staat in dienst van het leven.
Hoe werkt het intellect?
Middels de taal benoemt de mens slechts de relaties der dingen tot de mensen en maakt voor deze expressie gebruik van de meest stoutmoedige metaforen. Eerst een zenuwprikkel overdragen op een beeld!. Het beeld krijgt op zijn beurt weer vorm in een klank! Tweede metafoor we menen iets van de dingen zelf te weten als we van bomen, kleuren, sneeuw en bloemen spreken en toch bezitten we niets dan metaforen van de dingen die in het geheel niet overeenstemmen met de oorspronkelijke entiteiten.
De metaforen zijn dus misleidingen; gevaren voor de waarheid.
Waarheid/kennis als selectieve vervalings: evaluaties van de voorgrond.
Hoe komt ons intellect tot waarheden?
Elk begrip ontstaat door het gelijkstellen van het niet-gelijke. Zo zeker als het is dat het ene blad nooit helemaal gelijk is aan het andere, zo zeker is het begrip blad gevormd door deze individuele verschillen willekeurig te laten vallen en het onderscheidende te vergeten. Dit wekt nu de voorstelling alsof er in de natuur behalve bladeren zoiets zou bestaan als een blad, een soort oervorm, op grond waarvan alle bladeren, generfd, getekend, afgepast, gekleurd, gekruld, beschilderd zouden zijn, maar door onbekwame handen, zodat geen enkel exemplaar correct en betrouwbaar als een getrouwe kopie van deze oervorm uitgevallen is.
Waarheid als abstractie en omkering van de zaken.
Aanname van een tweede wereld.
Wat is de opbouw van voorbij goed en kwaad?
- Introduceert “het probleem van de waarde der waarheid”.
- “Het geloof aan de tegenstellingen der waarden”. als het fundamentele geloof van filosofisch denken dat de analyse van het probleem uit §1 in de weg staat, hoezo?
Het geloof aan tegenstellingen→ het geloof aan absolute waarden. - Bewust denken, logica en waarheid denken als middelen “voor de instandhouding van een bepaald soort leven”.
→ Wat betekent voorbij goed en kwaad dan?
Wat is Nietzsches alternatief voor voorbij goed en kwaad?
Wat blijft er over zonder universele ideale of absolute tegenstellingen?
- Perspectivisme (iedereen heeft een eigen perspectief; voortdurende strijd van verschillende perspectieven): -agonale strijd: er bestaan alleen spanningen tussen mensen, geen absolute tegenstellingen. Nietzsche wil af van het denken in absolute tegenstellingen en anderzijds een ander perspectief van het moraal te ontwikkelen. -Geen absoluut moraal, maar aangeven dat er een andere manier is om naar het moraal te kijken dan bijv. vanuit het christendom.
- Veelvoud aan perspectieven: persoonlijke idealen.
- Het vermijden van definitieve antwoorden.
- Openhouden van strijd.
- Moraal hoeft niet ‘waar’ te zijn, maar moet waardevol zijn: onderwerp van strijd.
Wat blijft er nog over na de dood van God rondom de zoektocht naar waarheden?
De mens heeft redelijke vermogens en daarmee kan hij tot waarheid komen. Let op: dit is geen absolute waarheid!!
