Geluk en welzijn

Question 1

Wat is de hoofdvraag van taxonomie?

Answer 1

Wat is geluk?

Question 2

Welke twee vragen vallen onder taxonomie?

Answer 2

1. Klopt het om te zeggen dat ‘geluk’ ‘X’ betekent? Is het zinvol om ‘geluk’ als ‘X’ te definiëren?
2. Welke definitie van ‘geluk’ klopt beter, werkt beter? X,Y of Z?

Question 3

Wat is het doel en de voordelen van taxonomie?

Answer 3

Het ontwikkelen van een juiste of handzame ethische theorie: hoe word ik gelukkig? Hoe kunnen we geluk het beste begrijpen? En het kritisch vergelijken van theorieën.

Question 4

Wat zijn de drie theorieën over geluk volgens Parfit/Sumner?

Answer 4

1. Subjectief.
2. Objectief.
3. Hybride.

Question 5

Wat behoort tot de subjectieve theorie over geluk?

Answer 5

1. Hedonistische theorie:
   - Sensorisch.
   - Attitude.
2. Verlangentheorie:
   - Eenvoudige: het gaat gewoon om de verlangens van iemand.
   - Geïnformeerde: men heeft bepaalde verlangens, maar zijn niet goed genoeg geïnformeerd over het verlangen. Dan is het geen oprecht verlangen.

Question 6

Wat behoort tot de objectieve theorie over geluk?

Answer 6

De objectievelijsttheorie van Martha Nussbaum: dus 10 factoren van welzijn waaraan je moet voldoen, die geluk zouden moeten opleveren.

Question 7

Wat behoort tot de hybride theorie over geluk?

Answer 7

De authentieke tevredenheidstheorie.

Question 8

Waarom is het voorbeeld van de vos Aesopus kritiek op de verlangentheorie?

Answer 8

Voorbeeld van Aesopus’ vos. De vos ziet een lekker druiventrosje hangen en verlangt er sterk naar. Het verlangen is zo sterk dat de vos niets anders kan denken aan het lekkere trosje. De vos doet er alles aan om het te bemachtigen. Eenmaal bij de druiventros aangekomen, blijken de druiven helemaal niet lekker te zijn: ze zijn super zuur. Dus je enkel richten op je verlangens is geen juiste manier om te handelen: het kan vies tegenvallen.

Question 9

Noem twee belangrijke problemen rondom de verlangentheorie.

Answer 9

1. Emancipatie: mensen die in een achtergestelde maatschappelijke positie zitten, kunnen sommige verlangens nooit ontwikkelen.
2. Autonomie, vrijheid en gelijkheid: het probleem van adaptieve voorkeuren heeft niet zozeer te maken met geluk. Deze waarde zijn bij emancipatie meer aanwezig dan de rol van welzijn of geluk.

Question 10

Noem een kritiekpunt op de objectievelijsttheorie.

Answer 10

De grassprietjes-teller: in hoeverre zijn sommige activiteiten nuttig/zinvol? Is problematisch voor de objectievelijsttheorie: je kunt niet zomaar een lijst met voorwaarden om gelukkig te worden opstellen.

Question 11

Wat is het onderscheid tussen attitude hedonisme en subjectieve verlangenstheorie?

Answer 11

Is iets welzijnsconstutuerend, omdat we ernaar verlangen en dat verlangen wordt ingewilligd of verlangen we naar iets omdat we geloven dat het ons welzijn zal verhogen? Of je het een of het ander kiest, is afhankelijk van hoe je je verhoudt tegenover je verlangens.

Question 12

Wat is de grondvraag van de Ideeëngeschiedenis?

Answer 12

Welke functie vervult geluk?

Question 13

Welke twee vragen worden er gesteld in de Ideeëngeschiedenis?

Answer 13

1. Waarom wordt ‘geluk’ gedefinieerd als ‘X’? Wat vertelt de functie van geluk ons over deze manier van denken?
2. Is het mogelijk om X,Y,Z te vergelijken? Wat vertellen Y en Z ons over onze eigen definitie van geluk als X?

Question 14

Wat zijn de doelen en voordelen van de ideeëngeschiedenis?

Answer 14

1. Voorkomt anarchisme.

2. Relativeren en openstellen van verschillende perspectieven.

Question 15

Hoe wordt geluk beschouwd in de klassieke oudheid?

Answer 15

-Geluk (fortuna, lot) en geluk (gelukkig zijn, genot, welzijn).
-Sensorisch geluk (genot) versus innerlijk genot.
-Lust versus rede.
-Alledaagse geluk versus tevredenheid.
Ataraxia (gemoedsrust) versus eudaimonia (welzijn, voldoening, gelukzaligheid).

De nadruk ligt op de innerlijke houding: het ordenen van verlangens!!

Question 16

Wat is geluk volgens Epicurus (Epicurisme)

Answer 16

Geluk in de vorm van ataraxia als hoogste goed.

• Vrijheid van lichamelijk lijden (aponia)
• Vrijheid van mentale onrust (ataraxia m.n. vrijheid van vrees)
• Hedonistische theorie of verlangenstheorie?

Question 17

Wat is geluk volgens de Stoa?

Answer 17

Leven in overeenstemming met de natuur als hoogste goed.

• Door redelijkheid via apatheia (vrijheid van emoties) naar een toestand van ataraxia.
• Ataraxia/geluk als gevolg.

Question 18

Waar leggen Plato en Aristoteles de nadruk op binnen hun ethiek?

Answer 18

• Het verband tussen een gelukkig en een goed leven: geluk bestaat uit het doen van het Goede.
• Geluk als (mentale) activiteit.
• Leven in overeenstemming met de eigen natuur.

Question 19

Wat is het belangrijkste verschil tussen Plato en Aristoteles?

Answer 19

• Geluk als een (in dit leven onbereikbaar) ideaal, Plato.

- Geluk als bereikbaar in dit leven, Aristoteles.

Question 20

Wat is ethiek/geluk volgens Aristoteles?

Answer 20

• Ethiek als de leer van het goede/gelukkige leven: eudaimonia (eu=goed, daimon=ziel). Eudaimonia is het streven naar een goede ziel (een soort gevoel van tevredenheid).
• Ethiek als karakterleer: ethos is karakter.
• ‘Geluk’ in het doen van het goede en is het gevolg van een levenshouding of levenswijze.
• Geluk is de toestand van het hebben van en handelen als ‘goede ziel’.

Question 21

Behoort Aristoteles’ ethiek bij de objectievelijsttheorie of bij de authentieke tevredenheid?

Answer 21

Aristoteles benoemt een aantal voorwaarden om een goede ziel te krijgen (objectielijsttheorie). Als je kijkt naar eudaimonia als tevredenheid past het beter bij authentieke tevredenheid, want het gaat vooral om het bereiken van een toestand van tevredenheid. Kortom geen concreet antwoord tot welke theorie Aristoteles hoort.

Question 22

Wat vindt Augustinus van geluk?

Answer 22

Neo-Platonisme.

• Geluk als onbereikbaar in dit leven.
• Onderscheid aardse, alledaagse, sensorische geneugten en geluk als ‘hemelse’ toestand van gelukzaligheid.
• Geluk van juiste levenswijze verwordt tot ‘louter verlangen’ genieten van het in het verwachte geluk.
• Aardse geluk mag enkel een middel zijn voor het hemelse geluk.
• Ascetisme (streven naar een rein/zuiver leven) en celibaat: aards geluk als afleiding en zonde.

Question 23

Wat vindt Thomas van Aquino van geluk?

Answer 23

Heropleving Aristoteliaanse geluksbegrip.

Het rijk God’s op aarde.

Question 24

Hoe werd geluk beschouwd vanuit de oudheid en de middeleeuwen (terugblik)?

Answer 24

• Afwijzing (deels of volledig) van sensorisch geluk, de nadruk op innerlijke (en vooral rationele) toestanden.
• Geluk ligt in belangrijke mate buiten onze handen (afhankelijk van het lot, omstandigheden, een ander bestaan).
• Geluk an sich is nooit een belangrijke drijfveer; daarentegen altijd een gevolg, bijkomstigheid of een beloning!
• Geluk is onlosmakelijk verbonden met een levenswijze, een houding en een manier van handelen.

Question 25

Hoe werd geluk beschouwd in de moderne tijd?

Answer 25

• Rationalisering of verwetenschappelijking van het geluksbegrip.
• Subjectivering of individualisering gelukservaring: het enige waar we zeker van het kunnen zijn, is het geluk zoals individuen het ervaren.
• Problematisering van het gelijkstellen van ‘het (moreel) goede leven’ met het ‘gelukkige leven’.

Traditie, bijbelteksten, God, metafysische speculaties of autoriteit als uitgangspunten voor het denken (scholastiek), maken plaats voor zelfstandig denken, gebruik van de rede en empirische wetenschap. Baseren theorieën op eigen werk, niet meer op de voorgaande filosofen.

Question 26

Wat zijn de twee invloedrijke reacties tijdens de moderne tijd?

Answer 26

1. Nieuw geluksbegrip tot uitgangspunt van recht en moraal (bijv. Bentham, Mill en liberalisme).
2. Afwijzing van geluk als moreel richtsnoer (bijv. Kant en Hegel).

Question 27

Vertel kort iets over Jeremey Benthams theorie van geluk (1748-1832).

Answer 27

• Geluk als maatstaf en leidraad voor moraal, met natuur en wetenschap als uitgangspunt.
• Geluk als persoonlijke ervaring; niet als specifieke levenswijze.
• Samenvallen van geluk met vrijheid.

Question 28

In welk opzicht wordt geluk betrokken tot egoïsme?

Answer 28

Herwaardering materieel geluk (via eerzucht, winstbejag, hebzucht, maar ook jaloezie, na-ijver).

• Mandeville (1670-1733): tevredenheid, de vloek van de nijverheid.
• Idee van hebzucht als motor van culturele en economische ontwikkeling:
• Zonder streven naar materieel geluk, geen ontwikkelde maatschappij.
• Zonder ontwikkelde maatschappij, geen geluk.

Question 29

Vertel iets over de afwijzing van geluk door Kant.

Answer 29

• De plicht en categorische imperatief als universele maatstaf voor het handelen.
• Tegenstelling sensorisch/alledaagse geluk en moreel handelen. (vb: moordenaar aan de deur)
• Tegenstelling eudaimonia en moreel handelen.
• We kunnen slechts hopen op geluk, maar mogen geluk nooit tot doel nemen.
• Moreel handelen betekent handelen omdat het goed is, niet omdat we er gelukkig van worden.

Question 30

Hoe beschouwd men tegenwoordig geluk?

Answer 30

Prestatiemaatschappij, neoliberalisme: geluk als sociale (of zelfs morele) plicht en het zelf als bedrijfje.

Pascal Buckner: herwaardering van geluk als lot, als (on)geluk (chance, accident).
Dirk de Wachter: herwaardering van ongeluk en Stoa.

Question 31

Wat houdt het eigentijdse perspectief van Robeyns in?

Answer 31

-In hoeverre doen de tekst en taxonomie van Robeyns recht aan het contrast tussen ‘klassieke’ en ‘moderne’ duidingen van geluk?
-Terugkerende maatstaf is de vraag of een theorie recht kan doen aan het verschil in subjectieve ervaringen van
geluk.
-Hoe seculier is Robeyns’ welzijnsopvatting?
-Geluk/Welzijn als ‘centrale waarde’ in ons leven?