De mens Flashcards
Wie/wat heeft morele plichten, verantwoordelijkheden en morele schuld?
Mens zijn.
- In principe in staat zijn morele voorschriften op te volgen.
- Vrije wil: zeer belangrijk. Als je gedwongen bent door bijv. drugs of psychische stoornis, kun je niet spreken van een morele acte.
- Niet gedetermineerd zijn door instincten.
- Zelfstandigheid, onafhankelijkheid en vrijheid.
- Rationaliteit.
- Kennis van gevolgen.
- Kennis van het goede.
Waarom is de vrouw geen morele actor?
De vrouw werd niet gezien als een morele actor, want de vrouw was onderworpen aan de man. Dus de man was moreel verantwoordelijk voor zijn vrouw. In sommige culturen geldt dit fenomeen nog steeds.
Tegenover wie/wat bestaan er morele plichten en op wat voor manier? Op grond waarvan heeft iets morele status?
- Deugdethiek en verantwoordelijkheid: slecht morele zaken zorgen niet voor een deugdzaam karakter.
- Intrinsieke waarde of eigenwaarde versus instrumentele waarde (soort middel). Denk hierbij aan Kant.
- Directe versus indirecte morele relatie.
- Hiërarchie van plichten: ontologisch verschil, bijzondere relaties (heb je meer verantwoordelijkheden over je eigen familie of over alle mensen?) , invloed van handelen, en tijd.
Welke vragen komen op rondom mens en moraal?
Heeft moraal enkel betrekking op de mens? Hebben dieren, planten, levenloze objecten, robots, AI morale status?
Als het gaat om de mens, wanneer ‘telt’ iets dan als mens? Wat is de mens? Wanneer houdt iets op mens te zijn? En welke mensen precies?
Embryo’s, comapatiënten, lijken.
Vrouwen, slaven, gehandicapten, Afrikanen, Kinderen, etc.
In hoeverre zijn definities van wat ‘de mens’ is zelf normatief?
Hoe ziet het mensbeeld verlichtingsdenken eruit?
Het dier → Dierlijke, lichamelijke, emotionele → menselijke, cogito, rationele.
Vrouwen kunnen enkel tot de eerste drie kenmerken komen.
Wat houdt het mensbeeld verlichtingsdenken in?
- Universele notie van menszijn gebaseerd op universele rationaliteit/redelijkheid. (niet afhankelijk van culturen)
- Geestelijke verlossing van de zonde versus verlossing van irrationaliteit van lichaam en de cultuur.
- Wereld als speelveld van Goddelijke interventie versus wereld als geordende schepping, geschapen voor rationele wezens, voor ons (propter nos).
- Goddelijke voorzienigheid: natuurlijke en historische ontwikkeling → menselijke vooruitgang.
- Het is aan de mens de orde van de wereld te ontdekken (waarheid) en deze vervolgens na te leren en te verwerkelijken.
Wat zijn de vijf kenmerken van een man?
- Subject.
- Essentieel voor de mens.
- Redelijk.
- Geest.
- Natuuroverstijgend/vrij.
Wat zijn de vijf kenmerken van een vrouw?
- Ander.
- Inessentieel.
- Lichamelijk/reproductie.
- Emotioneel.
- Gedetermineerd aan de natuur.
Aristoteles: de vrouw is de mislukte man.
Waarom kan men Rousseau opvatten als een anti-vooruitgangsdenker?
- Mens is van nature goed, maar maakt verdorven in de moderne maatschappij.
- Kwaad als resultaat van gecorrumpeerde menselijke vrijheid.
- Amour de soi (zelfliefde) en amour de propre (eigenliefde).
- Gevolg: vervreemding en verloochening kan ons zelf en van onze werkelijke, natuurlijke behoeften.
Wat zegt Rousseau over opvoeding?
Opvoeding in de natuur en in vrijheid, weg van de ondeugden van maatschappij en gezag.
Verschillende geslachten, verschillende deugden en verschillende opvoeding. (slaat terug op Emile, roman over opvoeding)
De vrouw moet onder duim gehouden worden en af en toe gestraft worden. De vrouw moet worden opgevoed als moeder en als vrouw. Maar ook als gehoorzamende van de man.
Wat wordt bedoelt met het verlichtingsdenken van Wollstonecraft?
-Eerste beginselen, rede, deugd en kennis.
-Probleemanalyse:
ondeugden gaan door voor deugden.
samenleving gebaseerd op traditie i.p.v kennis.
(slechte) hartstochten op de vrije loop: kennis is juist nodig voor hartstochten.
-Gangbaar antwoord op het probleem:
-Ordeloosheid als straf of als menselijk kwaad (Rousseau).
-Kritiek en alternatief antwoord:
-Voorzienigheid: vervolmaking van de mens.
-Rousseau vergeet de alwetendheid van God.
Noem de vier redenen voor de vervreemding van de vrouw die genoemd worden door Wollstonecraft.
- De ziel/rationaliteit als fundament voor universele mensopvatting, maar de vrouw zou er geen hebben.
- Probleemanalyse van de eigentijdse vrouw.
- Gangbare verklaring: hier gaat Wollstonecraft zich tegenaf zetten.
- Kritiek en alternatief antwoord.
Wat is de probleemanalyse van Wollstonecraft?
De vrouw mag niet geschoold worden, omdat zij geen ziel zou hebben. Ze wordt alleen maar ondeugden aangeleerd. Vervreemding: het verkiezen van schijn en manipulatie (amour propre) boven rationaliteit en zelfbeschikking (amour de soi). Met deze manipulatie kan een vrouw wel macht uitoefenen op een man, maar hier heb je vrij weinig aan. Het komt namelijk niet overeen met deugden, kennis en rede.
Wat is de gangbare verklaring en waarom zet Wollstonecraft zich er tegenaf?
Ontbreken van een ziel, of andere deugden dan mannen (Rousseau).
Rousseau ontkent niet dat de vrouw geen ziel heeft of geen deugden. Hij stelt juist dat de vrouw een ander wezen is dan de man. Mannen en vrouwen kunnen alleen in samenspel gecombineerd worden; de man is het dominante wezen en de vrouw de onderdaan.
Vrouw als onderdeel van ‘propter nos’ (het idee dat de wereld geschapen is voor ons rationele wezens) geschapen door de man.
Wat is Wollstonecrafts kritiek en alternatieve oplossing?
- Seksueel verschil is lichamelijk en staat dus los van de ziel.
- Geen kwalititatief, hoogstens kwantitatief verschil (het verschil in hoeverre mannen en vrouwen dezelfde weg afleggen, misschien zijn mannen hier beter in door het lichamelijke verschil).
- Deugd→ universeel gericht op perfectionering van de mensheid en gegrond in rationele natuur.
- Plicht→ particulier: gericht op die goede inrichting van de maatschappij en gegrond in lichamelijkheid. Er kan een verschil zijn van plichten van mannen en vrouwen in de maatschappij. Voorbeeld: vrouwen hebben de plicht om ouderschap op zich te nemen. Toch moeten mannen en vrouwen dezelfde deugden ontwikkelen.
- Immoraliteit van mannen/van patriarchale samenleving. Ook mannen vervreemden zich van zichzelf en vergelijken zich ten opzichte van de vrouw, omdat ze harder op willen treden dan de vrouw.
