vertigo Flashcards
vertigo nedir
gerçekte olmayanGenellikle rotasyonel nitelikte olup
hastanın çevresinin yada kendisinin
dönmesi tarzında oluşmaktadır.
bir hareket ilizyonudur.vestibüler kökenlidir.Hastalarda sıklıkla diğer sistemlerde
aktif baskın patolojiler (bayılma hissi,
bilinç kaybı, nabız ve tansiyon
problemleri, vs) eşlik etmemektedir.
Vertigo(değerlendirme)
Dolayısıyla öncelikli olarak hastalarda yapılması gereken hastalığın gerçek bir vertigo olup olmadığının tespit edilmesi ve olası diğer etyolojik faktörler ve dengesizlik yapabilecekdiğer faktörlerinin ekartasyonudur.Baş dönmesi ayırıcı tanısı yapılırken aynı zamanda da hasanın genel sağlık durumu, eşlik eden diğer semptomlar ve özgeçmiş de dikkatli sorgulanmalıdır.
Hastanın genel sağlık durumunu ciddi
düzeyde etkileyebilecek hastalıklar, ilaç
kullanımları da eş zamanlı olarak
değerlendirilmelidir.Örneğin
normalin çok üzerinde ve stabil olmayan
tansiyon değerleri varsa,
beraberinde baş dönmesi ile eş zamanlı
başlayan çok şiddetli baş ağrısı varsa yada
diplopi, disartri ,dismetri, yada motor ve
duyusal defisit gibi nörolojik şikayetler eşik
ediyorsa
hayatı tehdit edebilecek bir patalojinin
tedavisini geciktirmemek için ilgili uzmanlık
alanı yada acil servise yönlendirilirYine baş dönmesi ile başvuran hastada
kronik orta kulak iltihabına bağlı uzun
süredir akan kulaklarda ani başlangıçlı baş
dönmesi
veya şiddetli bir patlama veya ses travması
sonrası ortaya çıkan baş dönmesi
ciddi bir otolojik komplikasyonun
geliştiğini düşündürür ve bu durum acil
girişim gerektirebileceğinden ilgili
uzmanlık alanına sevki önerilir.
Periferik - Santral ayrımı
Hastanın yakınmasının gerçek bir vertigo
olduğu anlaşıldıktan sonraki adım ise
vertigoya neden olan patolojinin
periferik kaynaklı mı yoksa santral
kaynaklı mı olduğunun belirlenmesidir.Hem periferik santral ayırımı, hem de
periferik vertigo yapan hastalıkların
birbirlerinden ayırımı için baş dönmesinin
süresinin ne kadar olduğu(süreye göre ayırıcı
tanı anlatılacak),
eşlik eden başka şikayet olup olmadığı,
eş zamanlı işitme kaybı olup olmadığı,
nasıl ortaya çıktığı, neler ile tetiklendiği,
baş hareketlerinden etkilenip etkilenmediği
öğrenilmelidir.
tablo periferik santral ayrımı
periferik:başlangıç anidir.baş hareketlerinin artması ile şiddetlenir.şiddetlidir.Kısa süreli ve baş dönmesi
nöbetlerinin arasında daha iyi
dengeli dönemlerinin bulunması
(paroksismal).Mide bulantısı ,kusma ,soğuk terleme
gibi nörovejetatif semptomlar var.Tinitus ,işitme kaybı,kulakta dolgunluk
gibi koklear semptomlar var.
santral:başlangıç daha yavaştır.şiddeti daha siliktir.süreklidir.Çift görme ,görme alanında bozulma, görme kaybı ,damak ve dil hareketlerinde aksama , ektremitelerde uyuşma ve güç kaybı gibi santral sinir sistemi bulguları var.
Ayırıcı tanıda süre
Saniyeler süren ve pozisyonel
değişikliklerle tetiklenen baş dönmesi bize
BPPV’yi, işitme azlıgı yok.
20 dk -24 saat (dakikalar yada saatlerce )
süren baş dönmesi, eşlik eden işitme kaybı,
kulakta dolgunluk ve tinnitus; Meniere
hastalığını,
geçirilmiş bir enfeksiyon sonrası meydana gelen ve yerinden kıpırdayamayacak halde ortaya çıkan günlerce süren baş dönmesi ise vestibüler nörinit tanısını akla getirmelidirişitmeazlıgı yok.
Periferik - Santral ayrımı
Santral kökenli baş dönmesinin süreside dakikalar yada günler ile ifade edilebilir ancak bu hastalarda baş dönmesinin yanında,bilinç kaybı, çift görme,görme alanında bozulma, görme kaybı,damak ve dil hareketlerinde aksama, ekstremitelerde uyuşma ve güç kaybı gibi şikayet ve bulgular mevcuttur.
Periferik kökenli baş dönmelerinde hastanın
bilinci daima açıktır bilinç kaybı olmaz.
Fizik muayene
KBB muayenesi
Fistül testi (hennebert belirtisi)
Nistagmus muayenesi
Mutlaka sistemik muayene: TA, nabız, kardiyak muayene
Nörolojik muayene: Kafa çiftleri muayenesi, serebellar testler;
parmak-burun, past-pointing, disdiadokinezi
Postural testler: Romberg, unterberger, yürüyüş testleri
KBB muayenesi: Tam bir KBB muayenesi, nistagmus; spontan,
pozisyonel, head-shake, head-trust, dix-hallpike, lateral rollon, ters
dix-hallpike, fistül testi(hennebert belirtisi),
LAB: ENG, VNG, vHİT, rotasyonel sandalye testi, VEMP
Objektif veriler elde etmeye çalış
Nistagmus
Periferik kökenli olduğu düşünülen
vertigolarda tanıyı destekleyici en önemli
ve basit fizik muayene bulgumuz ise
nistagmustur.
Esas olarak sübjektif bir şikayet olan
vertigonun objektif bulgusu
nistagmustur.
Nistagmus gözlerin istemsiz hareketi
olarak tanımlanır.
Nistagmus yönü ve oluşum şekline göre bize
hastada var olan vertigonun
santral-perfierik ayrımında ve hastalığın
lokalizasyonu hakkında bilgi verebilmektedir.
Örneğin her iki yön de var olan nistagmuslarda antiepileptik kullanımı akla gelebileceği gibi vertikal pozisyonda varolan nistagmuslarda kranioservikal bileşke lezyonları akla gelebilmektedir.
periferik vertigo nistagmus ozellikleri
santralle ayrımı
horizontal rotatuar nistagmus.optik fiksasyonla baskılanır.devamlı konjuge.tekrarlayan hareketlerle yorulur.
her yone olan nistagmuslar santraldır.
Nistagmus muaynesi
Nistagmus muaynesi ; hekim hastanın
karşısında durur, işaret parmağını hastanın
göz seviyesinde ve 50 cm uzaklıkta tutar ve
hastanın başını oynatmadan gözleri ile
parmağını takip etmesi istenerek yapılır.
Hekim parmağını bakış açısı 20- 30 derece
sağa, sola, yukarı ve aşağı hareket ettirir ve
hastanın gözü ile hekimin parmağının takip
etmesini söyler ve bu sırada ortaya çıkarsa
nistagmusun özellikleri (yönü, tipi, konjuge
olup olmaması, fiksasyonla baskılanıp
baskılanmaması) incelenir
Burada önemli nokta bakış açısı 30
dereceden ileri gidildiğinde normal
kişilerde de nistagmus oluşur.
Normal kişilerde oluşan bu nistagmusa
end-point nistagmus denir. Nistagmus
muaynesi yaparken 30 derecenin üzerine
çıkılmamalıdır.
nistagmus fazları
Nistagmus hızlı ve yavaş olmak üzere iki fazdan
oluşur. Nistagmusun hızlı fazının yönü ve
şiddeti klinik muaynede daha kolay belirlendiği
için nistagmusun yönü hızlı faza göre
adlandırılır. (yani sağa vuran, yukarı vuran , sola
vuran)
Evre 1 = Hızlı faz yönünde nistagmus+
(Lezyonun karşı tarafı)
Evre 2 = Primer pozisyonda nistagmus+
Evre 3 = Yavaş fazın yönünde nistagmus
Periferik ve santral
nistagmusun özellikleri
PeriferikNistagmus
Santral Nistagmus
Nitelik
Horizonto-rotatuar,Torsiyonel
Vertikal(yukarı ve aşağı vuran),
saf horizontal
Hızlı fazın yönü,
Sağlam tarafa doğru
Baş sabitken yön değiştirir
Hızlı faz yönüne bakılınca
Şiddetlenir(amplitüt ve
frekansı artar)
Değişme Olmayabilir.
Baş sabitken yön değişikliği
Yok
Var
Bilateral olma
Var
Olmayabilir
Her iki gözde aynı anda olma
(konjuge )
Daima konjugedir
Diskonjuge olabilir
Optik fiksasyondan etkilenme
Baskılanır
Etkilenmez
Yorulma
Tekrarlayan testlerle yorulur
Yorulmaz
Fm / nistagmus
Head-Shake Test: Amaç periferik vestibuler
disfonksiyonu tespit etmek. Vestibüler dengesizliği
olan hastalarda hızlı baş sallama ve ani durma
nistagmus oluşturabilir. Baş 20 derece aşağı eğilimli
şekilde (LSSK yere paralel pozisyona gelir) 1-2 Hz
frekansta 20-30 baş sallama şeklinde önerilir.
Sallama esnasında gözlerin açık tutulması veya kapalı
tutulacaksa 30 devinimin bitmesinin hemen öncesinde
açılması gerekir.
3 veya daha fazla nistagmus hareketi ortaya çıkması
anlamlıdır. İrritatif labirenter bir lezyonda aynı
tarafa; destrüktif bir lezyonda hızlı fazı karşı
tarafa vuran nistagmus gözlenir.
Head-Thrust Testi (Head Impulse Test-
Baş İtme Testi): Hastanın hekimin burnuna
sabit noktaya bakması istenir ve başı
muayene eden tarafında hızlı bir biçimde
sağa sola hareket ettirir.Sağa – sola hareket sonrası hasta buruna
bakmaya devam ederse normaldir. Eğer
hasta gözünü kaçırır, sonrasında düzeltirse
test pozitifdir. Başın itilme yönü tarafındaki
kulağın rotasyon planında, azalmış vestibüler
fonksiyonu güvenilir bir biçimde ortaya
koyan bir testtir.İlk önce baş boyun, daha sonra tüm vücut
muayenesi yapılmalı,
Nörolojik nedenler öncelikle ekarte
edilmeli.(Özellikle 9,10,11. KS muayeneleri)
MI geçiren hasta da baş dönmesi ile
prezente olabilir. (Ek olarak sıkıntı duygusu
ve ölüm korkusunun yanı sıra senkop, nefes
darlığı vs şikayetlerle birlikte olur. Baş
dönmesi şikayeti olan hastalarda mutlaka
SİSTEMİK muayene)
Labaruatuvar
Vestibüler fonk. Testleri
Odyo
Rutin biyokimya
EKG
CT, MRI
Kalorik Test: Horizontal semisirküler kanaldaki endolenfin soğutulması ve ısıtılması
neticesinde nistagmus oluşturulması esasına dayanır. Kalorik testte iki kulak cevapları
birbiri ile mukayese edilerek her iki horizontal kanal cevaplarının eşit olup
olmadığı araştırılır.
Periferik Vertigo Sebepleri
Bppv
Meniere
Vestibüler nörit
Labirentit
Perilenf fistülü