epistaksis Flashcards
Anterior epistaksis çocuk ve genç erişkinlerde; posterior epistaksis daha çok yaşlılarda görülür.
Burnun Vasküler Anatomisi
Burnun anatomik yapıları karotid arterin eksternal ve internal dalları tarafından kanlanmaktadır.
İnternal karotid arter
- Oftalmik arter * Anterior etmoidal arter * Posterior etmoidal arter
Eksternal karotid arter
- İnternal maksiller arter * Desenden palatin arter * Sfenopalatin arter # Posterior septal dal # Posterior lateral dal - Fasial arter * Superior labial arter
Posterior etmoid arter (3) üst konkanın ve ona bakan septal bölgenin kanlanmasını sağlar.
Anterior etmoidal arter medial ve lateral nazal duvarların 1/3 lük ön kısmına kan sağlar. Septal dalı Kiesselbach pleksusuna katılır.
Burun kanaması tipleri
Lokalizasyona göre :
- Anterior burun kanaması
- Posterior burun kanamsı
Ayrım maksiller sinüs ostiumu ön ve arka
Aktivasyonuna göre
- Aktif burun kanaması (şu an kanayan)
- Pasif burun kanaması (kanamış durmuş)
- Rekürren burun kanaması (tekrar eden)
Anterior burun kanamaları
Genellikle Kisselbach Pleksusundan kaynaklanırlar.
Tüm epistaksisilerin % 90 ını oluştururlar.
Daha kolay ulaşım, daha kolay müdahale
Posterior kanamalar Epistaksislerin % 10 dur
Ulaşım ve müdahale zor
Yaşlı, ht ve ats kalp hastalığı olanlarda daha sık
Kanama bölgeleri
ANTERİOR EPİSTAKSİS (% 80 – 90) Kiesselbach Pleksusu ( Little Bölgesi ) 1. Sfenopalatin arter 2. Major palatin arter 3. Anterior etmoid arter Superior labial arter
POSTERİOR EPİSTAKSİS Woodruff Pleksusu
1. Posterior nazal arter
2. Sfenopalatin arter
Asendan faringeal arter
SÜPERİOR EPİSTAKSİS
Anterior etmoid arter
Posterior etmoid arter
ETİYOLOJİ
n sık neden idiopatiktir.
Bunu travmatik ve iatrojenik sebepler takip eder .
Çocuklarda dijital travma , erişkinlerde hipertansiyona bağlı kanama sık
Travma
Epistaksis’ in sık sebebidir.
Nazal kemik veya diğer yüz kemik-lerinde fraktürler yol açabilir.
Burun karıştırma veya burna yabancı cisim sokmada travma sayılabilir
septal patolojilr
Septum deviasyonu ve septumdaki spurlar Septal perforasyon -Septal cerrahi -Travma -Kokain kullanımı -Granülomatöz hastalıklar
Deviye tarafta damarlarda incelme, gerginlik artışı🡪 kanamaya eğilim
travma, malignite, granülomatöz hastalıklar septal perforasyon nedeni olabilir. Mutlaka perforasyon kenarlarından biyopsi almak gerekir.
Tek taraflı pis kokulu akıntı + kanama 🡪 yabancı cisim
Erişkinde 🡪 malignite(Yaşlı hastada tek taraflı burun kanaması, iltihaplı akıntı akla malignite getirmeli)
Tek taraflı pis kokulu akıntı + kanama 🡪 yabancı cisim
Erişkinde 🡪 malignite(Yaşlı hastada tek taraflı burun kanaması, iltihaplı akıntı akla malignite getirmeli)
İnflamasyon
Üst solunum yollarındaki infeksiyöz veya alerjik durumlarda burun mukozasının kan akımı artar.
Hassaslaşan mukoza üzerine uygulanan travma ( burun temizleme) veya irritasyon kanamaya yol açabilir.
Tümörler
Burun ve paranasal sinüs benign ve malign tümörleri epistaksisin önemli sebeplerinden biridir.
Özellikle bir sebep bulunamayan tekrarlayan epistaksislerde mutlaka araştırılmalıdır.
Biyopsi Alınmayacak Kitleler;
Çocuk, tek taraflı kitle
-Ensefalosel, gliom, dermoid 🡪 beyinle ilişki??
-Nuvenil Nazofaringeal Anjiyofibrom (sadece erkeklerde) masif kanama riski mevcut
Bu tür vakalar öncelikle görüntüleme yöntemleri ile değerlendirilmeli
-
Weegener
Burun içerisinde krutlanmalar ile kendini gösterebilir.
C-Anca +
Damar duvarından fibrinoid nekroz +
Böbrek veya nazal kaviteden biyopsi alınması ile tanı.
Hasta değerlendirilimesi
Öncelikle kanamanın şiddeti değerlendirlmelidir.
-Hasta ve hasta yakınları(kanamadan etkilenip fenalaşabilir ve HEKİME ŞİDDET !!!) ,
sakin güvenli müdahaleye uygun donanımlı ortam
ve yarduımcı sağlık personeli
-Hafif aralıklı bir kanamadan hayatı tehdit eden şiddetli kanamaya kadar değişebilir.
-Şiddetli durumlarda hava yolu açıklığı,vital bulgular (özellikle TA, Nabız)
Şok durumu ve mental durum değerlendirilmedir.
İkinci aşama epistaksisin nedeni ve lokalizasyonu (sistemik, lokal ,odağı neresi )
yküde ne zaman başladığı , ile kez olup olmadığı , travma, ek hastalık (HT)
kullanılan ilaç (kan sulandırıcı vb) ,geçirilmiş cerrahi,alkolizim,KC hastalığı
-hastanın kardiyovasküler yada solunum sistemi hastalığı sorgulanmalı.
-müdahale esnasnda bile MI geçirebilir.
HEKİM KANLA BULAŞAN HASTALIKLAR AÇISINDAN DİKKAT ETMELİ
KIRIM KONGO ? HEPATİT? HIV?
ELDİVEN ,MASKE , GÖZLÜK , STERİL VE TEMİZ ALET.
Gerekirse sıvı replasmanı
Laboratuar incelemeleri
Tam kan sayımı,kan grubu tayini, PT, PTT, trombosit sayımı,kanama zamanı, pıhtılaşma zamanı, serum faktör VIII düzeyi
Öncelikle Ta bakılır. Zaman kazanmak , sukuneti sağlamak, donanımı hazırlamak için
- Soğuk suyla yıkama / aspratör ile temizleme ile burun içi pıhtılar temizlenir.
- Jetokain (lidokain + adrenalin ) içeren klavuz tampon konur.
- (10 DK) beklenir.
- Beklerken hastanın başının öne eğilmesi , burun uç kısmının sıkılması sağlanmalıdır.
- Vazokontrüktif etki ile kanamayı durdurur
TANISAL YAKLAŞIM
KANAMA YERİ SAPTANMASI
1. Anterior rinoskopi
- Nazal endoskopi
- Nazal anjiografi
LABORATUAR TETKİKLERİ
- Hemogram, PT, aPTT, İNR, Kanama zamanı
- Radyolojik tetkikler (Nazal grafi,BT,MR)