układ rozrodczy żeński Flashcards
narządy płciowe wew (4)
- jajniki
- jajowody
- macica
- pochwa
narządy płciowe zew (5)
- wargi sromowe większe
- wargi sromowe mniejsze
- łechtaczka
- przedsionek pochwy
- gruczoły piersiowe
z jakiego listka zarodkowego powstają zawiązki gonad?
z mezodermy
jaki nabłonek pokrywa jajnik? co jest pod nim?
niski nabłonek jednowarstwowy sześcienny, pod którym mamy tk łączną zbitą z włóknami kolagenowymi (BŁONA BIAŁAWA JAJNIKA)
budowa jajnika
cz. korowa (zew) + cz. rdzenna (wew)
z czego zbudowany jest zrąb jajnika?
z tk łącznej właściwej luźnej zawierającej włókna kolagenowe, sprężyste i siateczkowe ORAZ liczne fibroblasty, kom tuczne i makrofagi
charakterystyka cz. korowej jajnika (2)
- są tu wszystkie formy pęcherzyków jajnikowych
- między pęcherzykami gruczoł śródmiąższowy jajnika
jakie mamy formy pęcherzyków jajnikowych? (5)
- pierwotne
- wzrastające
- dojrzewające
- dojrzałe
- zanikowe
charakterystyka, budowa pęcherzyków pierwotnych (5)
- leżą najbardziej obwodowo (pod bł białawą)
- najmniejsze
- najmniej liczne
- centralnie leży w nich oocyt I rzędu
- w okresie rozrodczym kobiety mają ich ok. 400 tys., ale tylko 400 podlega dojrzewaniu
charakterystyka, budowa pęcherzyków wzrastających (6)
- kom otaczające oocyt I rzędu zwiększają się (dzięki czynnikowi GDF-9), stają się liczniejsze i bardziej owalne
- liczne warstwy tych kom przekształcają sie w kom ZIARNISTE = WARSTWA ZIARNISTA pęcherzyka (leżą od zew na bł podst)
- od strony wew warstwy ziarnistej oocyt wytwarza homogenną bł zbudowaną z proteoglikanów (ZP1, ZP2, ZP3) = OSŁONKĘ PRZEZROCZYSTĄ
- kom ziarniste wysyłają wypustki stykające sie z wypustkami oocytu (połączenie nexus)
- większa średnica i głębsze położenie w warstwie korowej od pęcherzyków pierwotnych
- zrąb jajnika wokół przekształca sie w osłonkę pęcherzyka (cz. wew i zew)
rola peptydoglikanów ZP (2)
- zapobiegają polispermii
- ZP3 jako receptor dla białka błonowego główki plemnika
w co przekształcają sie/co zwierają kom osłonki pęcherzyka w stadium pęcherzyka wzrastającego?
- cz. wew»_space;> kom wewnątrzwydzielnicze
- cz. zew»_space;> zawierają włókna kolagenowe i nieliczne kom mięśniowe gładkie
Charakterystyka pęcherzyka dojrzewającego (4)
- kom warstwy ziarnistej namnażają się, między nimi przestrzenie z płynem pęcherzykowym
- walcowate kom bezpośrednio otaczające pęcherzyk tworzą WIENIEC PROMIENISTY
- kom osłonki wew gromadzą lipidy i produkują androgeny
- kom ziarniste produkują inhibinę (hamuje wydzielanie FSH)
Charakterystyka pęcherzyka dojrzałego/Graafa (5)
- największe rozmiary (1-1,5 cm)
- we wnętrzu jama pęcherzykowa wypełniona płynem pęcherzykowym
- na biegunie jest wzgórek jajonośny (tu leży oocyt II rzędu z kom wieńca promienistego)
- ściana pęcherzyka zbudowana z 3 warstw
- zajmuje całą grubość warstwy korowej jajnika
Jak powstaje jama pęcherzykowa w pęcherzyku Graafa?
Wskutek połączenia drobnych przestrzeni między kom ziarnistymi
Budowa ściany pęcherzyka Graafa (od wew) (3)
1) warstwa ziarnista (na bł podst)
2) cz. wew. osłonki pęcherzyka
3) cz. zew. osłonki pęcherzyka
Działanie LH na kom warstwy ziarnistej
Kom te podlegają luteinizacji i wytwarzają progesteron oraz aktywator plazminogenu (plazminogen > plazmina, która uczynnia kolagenazę)
Działanie kolagenazy
Trawi ona włókna kolagenowe osłonki pęcherzyka i zrębu jajnika = pęknięcie ściany pęcherzyka»_space;> owulacja
Pęka pęcherzyk Graafa - co dalej? (5)
- w miejscu pęknięcia powstaje CIAŁKO ŻÓŁTE
- ściana zapada się
- w jamie tworzy się skrzep krwi, do którego wrasta tk łączna zrębu jajnika
- kom wew warstwy osłonki wnikają do warstwy ziarnistej»_space;> kom paraluteinowe
- kom warstwy ziarnistej»_space;> kom luteinowe
Co syntezują kom luteinowe?
Progesteron i oksytocynę
Co syntezują kom paraluteinowe?
Hormony estrogenowe i relaksynę
Funkcja ciałka żółtego
Wytwarzanie progesteronu
Działanie progesteronu (2)
Jest odpowiedzialny za:
1) morfologiczno-funkcjonalne zmiany bł śluzowej macicy»_space;> umożliwienie zagnieżdżenia zarodka i podtrzymanie jego rozwoju
2) dostosowanie gruczołów piersiowych do wytwarzania i wydzielania mleka
Drogi ciałka żółtego (2)
I BRAK ZAPŁODNIENIA
Funkcjonuje do końca cyklu jako ciałko żółte menstruacyjne, później zanika (odpowiednik apoptozy kom luteinowych) i w miejscu obumarłych kom tworzy się łącznotkankowa blizna = ciałko białawe
II ZAPŁODNIENIE
Pod wpływem gonadotropiny łożyskowej przekształca się w ciałko żółte ciążowe (produkuje progesteron i estrogeny), jego inwolucja następuje od 6 msca ciąży
Charakterystyka pęcherzyków zanikowych (2)
- ten pęcherzyk pierwotny, który nie przekształcił się w oocyt II rzędu ulega degeneracji w procesie ATREZJI
- z większych pęcherzyków pozostają kom warstwy wew osłonki, które ulegają HIPERTROFII i przekształceniu w kom GRUCZOŁU ŚRÓDMIĄŻSZOWEGO
Na czym polega atrezja pęcherzyków zanikowych?
Na stopniowym zmniejszaniu się kom jajowej i kom otaczających ją = zanik w procesie resorpcji i przerostu tk zrębu
Za co są odpowiedzialne kom gruczołu śródmiąższowego?
Za syntezę i wydzielanie hormonów estrogenowych
Budowa cz. rdzennej jajnika
tk łączna luźna + wszystkie rodzaje włókien łącznotkankowych + kom wnękowe
Co wytwarzają kom wnękowe jajnika?
Hormony androgenowe
Fazy cyklu jajnikowego (2)
1) faza folikularna
2) faza lutealna
Przebieg fazy folikularnej
wzrost FSH we krwi»_space; dojrzewanie kilku(nastu) pęcherzyków pierwotnych»_space; kom ziarniste wytwarzają estrogeny»_space; szczytowy poziom estrogenów 14. dnia ORAZ gwałtowny wzrost LH we krwi»_space; hamowanie wydzielania FSH »_space; owulacja
Przebieg fazy lutealnej
stymulacja LH»_space; ciałko żółte produkuje progesteron»_space; zmiana w bł śluzowej macicy = więcej gruczołów»_space; brak zapłodnienia - ciałko żółte obumiera ALBO zapłodnienie - ciałko żółte w ciałko ciążowe
Jakie mamy cz jajowodu? (4)
- lejek
- bańka
- cieśń
- cz. maciczna
Budowa ściany jajowodu (3)
- bł śluzowa
- bł mięśniowa
- bł surowicza
Charakterystyka bł śluzowej jajowodu (4)
- największe pofałdowanie w bańce, najmniejsze - w cieśni i cz macicznej
- nabłonek 1-warstwowy walcowaty
- pod nabłonkiem blaszka właściwa z tk łącznej luźnej
- obecne kom: migawkowe, wydzielnicze, klinowate, śródbłonkowe limfocyty
Kom migawkowe bł śluzowej jajowodu (5)
- urzęsione
- najliczniejsze w okolicy ujścia brzusznego jajowodu
- tym ich więcej, im większe stęż. estrogenów
- ruch rzęsek przesuwa płyn jajowodowy i kom jajową/zarodek
- zanikają w czasie ciąży (bo progesteron)
Kom wydzielnicze bł śluzowej jajowodu (3)
- kom walcowate
- liczne pęcherzyki wydzielnicze w cz apikalnej
- wytwarzają płyn jajowodowy
Skład i funkcja płynu jajowodowego (3)
- bogaty w glikoproteiny
- niezbędny do odżywiania kom jajowej/zarodka w trakcie wędrówki przez jajowód
- stanowi środowisko dla plemników
Kom klinowate bł śluzowej jajowodu
To forma spoczynkowa kom wydzielniczych
Śródbłonkowe limfocyty bł śluzowej jajowodu
Rekrutują się z limfocytów Tc i kom NK
Bł mięśniowa jajowodu - charakterystyka (3)
- najgrubsza warstwa ściany jajowodu
- składa się z 2 warstw miocytów (wew + zew)
- ruchy jajowodu umożliwiają przesuwanie się kom jajowej/zarodka w kierunku macicy
Bł surowicza jajowodu (3)
- pokrywa jajowód od zew
- nabłonek 1-warstwowy płaski
- pod nabłonkiem cienka warstwa tk łącznej luźnej
Jakie mamy cz macicy? (4)
- dno
- trzon
- cieśń
- szyjka
Budowa ściany macicy (3)
- bł śluzowa/endometrium
- bł mięśniowa/myometrium
- bł surowicza/perimetrium
Charakterystyka bł śluzowej macicy (6)
- nabłonek 1-warstwowy walcowaty
- nieliczne kom migawkowe na bł podst
- między kom migawkowymi są limfocyty T i kom NK
- pod nabłonkiem gruba blaszka właściwa z bogatokomórkowej tk łącznej luźnej
- w blaszce właściwej mamy gruczoły maciczne, tt spiralne i tt proste (tt od strony mięśniówki)
- bł podlega ciągłym zmianom morfologiczno-funkcjonalnym (warstwa czynnościowa + podstawna)
Funkcja gruczołów macicznych
Wytwarzają substancję śluzową, która umożliwia przetrwanie plemników
Co się dzieje z bł śluzową macicy w czasie krwawienia?
Nabłonek powierzchowny i warstwa czynnościowa ulegają złuszczeniu
Cykl miesiączkowy - fazy (4)
- proliferacyjna
- sekrecyjna
- niedokrwienna
- złuszczania
Faza proliferacyjna - bł śluzowa macicy (5)
- start: 4-5. dzień cyklu
- koniec: 14. dzień
- proliferacja kom nabłonka i zrębu blaszki właściwej
- grubość bł śluzowej do 3 mm
- warstwa czynnościowa = cz. zbita + cz. gąbczasta (z gruczołami)
Faza sekrecyjna - bł śluzowa macicy (9)
- start: 15. dzień
- koniec: 27. dzień
- pogrubianie bł śluzowej (bo wzmożona synteza progesteronu) = zwiększanie liczby i rozmiaru kom zrębu
- obrzęk macierzy międzykom
- kom zrębu i kom gruczołów macicznych gromadzą glikogen i lipidy
- kom podścieliska»_space;> kom doczesnowe
- rozpulchnienie endometrium
- brak zapłodnienia: zanik ciałka zółtego, spadek steż. hormonów płciowych
- zapłodnienie: wydłużona faza
Faza niedokrwienna - bł śluzowa macicy (3)
- bezpośrednio poprzedza miesiączkę
- trwa bardzo krótko
- nasilona synteza prostaglandyn (skurcz tt spiralnych = niedokrwienie warstwy czynnościowej»_space; zmiany martwicze i apoptotyczne)
Faza złuszczania - bł śluzowa macicy (5)
- czyli miesiączka
- silny napływ krwi do tt spiralnych (w wyniku rozkurczu ich ściany)
- krew wydostaje się przez uszkodzone tt
- obumarła warstwa czynnościowa dostaje się do jamy macicy i na zew :’)
- z endometrium pozostaje wąska warstwa podstawna
Charakterystyka bł mięśniowej macicy (6)
- najgrubsza warstwa ściany macicy
- kom m gładkich ułożone w 3 warstwy
- między kom jest łącznotkankowe podścielisko zawierające wszystkie rodzaje włókien
- ciąża: kom znacznie przerastają i intensywnie proliferują
- kom mm i podścieliska mają receptory dla estrogenów i progesteronu
- podczas porodu największy wpływ mają oksytocyna i prostaglandyny
Warstwy kom mm w bł mięśniowej macicy (3)
- warstwa wew (podłużny układ miocytów)
- warstwa środkowa (najlepiej ukrwiona, najgrubsza, skośny/okrężny układ miocytów)
- warstwa zew (podłużny układ miocytów)
Charakterystyka bł surowiczej macicy (4)
- to blaszka otrzewnej
- tworzy w. szerokie po obu stronach macicy
- nabłonek 1-warstwowy płaski
- pod nabłonkiem cienka tk łączna
Nabłonek wewnątrz szyjki macicy
1-warstwowy walcowaty, w okolicy ujścia zew - WIELOwarstwowy płaski nierogowaciejący (wyznacza strefę przejściową)
Jakie kom znajdują się w nabłonku szyjki macicy?
Kom gruczołowe = gruczoły cewkowe, które wytwarzają wydzielinę śluzową
Budowa ściany pochwy (3)
- bł śluzowa
- bł mięśniowa
- przydanka
Bł śluzowa pochwy - charakterystyka (3)
- nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący + blaszka właściwa (tk łączna luźna)
- obecne okrężne fałdy pochwy
- nabłonek ma 3 warstwy
Warstwy nabłonka bł śluzowej pochwy (3)
1) warstwa podstawna (kom walcowate, w tym kom macierzyste)
2) warstwa pośrednia (kom o zasadochłonnej cytoplazmie i pęcherzykowatych jądrach)
3) warstwa powierzchowna (duże kom o pyknotycznym jądrze)
Bł mięśniowa pochwy (3)
- kom m gładkich
- układ kom:
• okrężny (warstwa wew)
• podłużny (warstwa zew) - liczne włókna kolagenowe
Przydanka pochwy - charakterystyka (2)
- okrywa pochwę od zew
- tk łączna luźna + włókna sprężyste + naczynia + miocyty
Z czego powstaje łożysko?
kosmówka (płód) + bł śluzowa macicy (matka)
Co łączy łożysko z płodem? Co się w tym znajduje?
Jest to sznur pępowinowy. Zawiera 2 tt i 1 ż, otoczone specyficzną tk łączną galaretowatą.
Funkcje łożyska (4)
Umożliwia płodowi:
- wymianę gazową
- odżywianie
- oddychanie
- utrzymanie homeostazy pomiędzy organizmami z matką
Co to trofoblast?
To zlepek kom, z którego powstanie łożysko (wraz z bł śluzową macicy ofc). Kom te ułożone są w 3 warstwy.
Warstwy kom w trofoblaście (3)
1) wew = cytotrofoblast (pojedyncza warstwa kom)
2) pośrednia = trofoblast pośredni
3) zew = syncytiotrofoblast (wielojądrzasta zespólnia, zlane kom cytotrofoblastu)
Co wydziela syncytiotrofoblast? (4)
- gonadotropinę kosmówkową
- somatotropinę kosmówkową
- estrogeny
- progesteron
