Skóra Flashcards
1
Q
Jaki jest największy organ ciała ludzkiego (pow 1,5-2 m^2)?
A
To skóra, stanowi 16% masy ciała.
2
Q
Funkcje skóry (5)
A
- bariera ochronna (przed zmianami temp, urazami mechanicznymi, zakażeniami)
- termoregulacja (funkcjonowanie układu naczyniowego i pocenie się)
- udział w gospodarce wodnej, mineralnej, białkowej, węglowodanowej i witaminowej
- procesy odpornościowe (wytwarzanie cytokin jak IL-1, IL-3, IL-6, IL-8 oraz TGF-α, TGF-β)
- narząd czucia (odbiór bodźców)
3
Q
Warstwy skóry (3)
A
1) naskórek (ektodermalny)
2) skóra właściwa (mezenchymalna)
3) tk podskórna (mezenchymalna)
4
Q
Przydatki = wytwory skóry (3)
A
- włosy
- gruczoły = potowe, łojowe, sutkowe, zapachowe
- paznokcie
5
Q
Typy skóry (2)
A
- GRUBA = nieowłosiona: wew pow dłoni. podeszwy stóp; gruby naskórek i gruba skóra właściwa
- CIENKA = owłosiona: pozostała pow ciała; cienki naskórek
6
Q
Charakterystyka naskórka (4)
A
- to nabłonek WIELOwarstwowy płaski rogowaciejący
- zbudowany z kom nabłonkowych = keratynocytów (wytwarzających KERATYNĘ), melanocytów, kom Merkla i kom Langerhansa
- grubość różna, zależna od rejonu skóry
- warstwy naskórka:
• podstawna
• kolczysta
• ziarnista
• jasna
• zrogowaciała
7
Q
Warstwa podstawna/rozrodcza naskórka (4)
A
- najgłębsza
- 1 rząd cylindrycznych kom = keratynocytów z owalnymi jądrami, połączonych desmosomami ze sobą, a hemidesmosomami z bł podst
- obecne też kom macierzyste
- filamenty pośrednie zbudowane z białek cytokeratyn (5 i 14) w cytoplazmie keratynocytów (!!!)
8
Q
Warstwa kolczysta naskórka (5)
A
- kilka pokładów wielobocznych kom, ulegających spłaszczeniu
- desmosomy (ze sobą)
- keratynocyty tej i podstawnej warstwy produkują cytokeratyny (1 i 10)
- grubsze filamenty cytokeratynowe
- synteza swoistych białek płytki rogowej: INWOLUKRYNA
9
Q
Warstwa ziarnista naskórka (5)
A
- od 1 do kilku pokładów kom wrzecionowatych
- jądra kom spłaszczone, ziarnistości w cytoplazmie (ziarna zawierają inwolukrynę)
- synteza białek: PROFILAGRYNA, LORIKRYNA, małe białka bogate w prolinę SPR, KORNIFINA, INWOLUKRYNA
- ziarnistości z powyższymi białkami to tzw. ziarnistości karatohialiny
- synteza glikolipidów, steroli»_space;> ziarnistości wydzielnicze = keratynosomy = ciała lamelarne
- inwolukryna + lorikryna + SPR + transglutaminaza naskórkowa wytwarzają OTOCZKĘ PŁYTKI ROGOWEJ
10
Q
Co daje wydzielenie zawartości keratynosmów do przestrzeni międzykom?
A
Uszczelnienie naskórka i wytworzenie bariery nieprzepuszczalnej dla wody.
11
Q
Charakterystyka profilagryny (2)
A
- przekształca się w wyższych warstwach w filagrynę
- FILAGRYNA wiąże filamenty cytokeratynowe»_space;> gęste pęczki
12
Q
Warstwa jasna naskórka (5)
A
- kwasochłonna, prawie homogenna
- kilka pokładów kom
- jądra i organelle zanikają, desmosomy obecne
- gęsto upakowane filamenty cytokeratynowe, spojone filagryną
- tylko w naskórku skóry GRUBEJ
13
Q
Warstwa zrogowaciała naskórka (3)
A
- 2 pokłady:
• warstwa zbita
• warstwa złuszczająca się - ZBITA: kom bezjądrzaste i spłaszczone, w postaci PŁYTEK ROGOWYCH
- ZŁUSZCZAJĄCA SIĘ: kom luźno oddzielone, stale się oddzielają i złuszczają (możliwe dzięki zanikowi połączeń międzykom)
14
Q
Budowa płytki rogowej (3)
A
- rdzeń + otoczka
- rdzeń: filamenty cytokeratynowe spojone filagryną
- otoczka: inwolukryna, lorikryna, SPR przyłączone do bł kom od str cytoplazmy
15
Q
Regeneracja naskórka (3)
A
- proces stały dzięki nieustającym podziałom kom macierzystych
- część kom przemieszcza się w kierunku pow i uczestniczy w keratynizacji
- czas przejścia: 26-28 dni
16
Q
Czym jest keratynizacja naskórka?
A
Jest to proces będący wyrazem różnicowania kom naskórka, prowadzi do wytworzenia na pow skóry jednorodnej warstwy zrogowaciałej.
17
Q
Melanina i melanocyty - rola, budowa (6)
A
- melanina to produkt melanocytów
- melanocyty są w warstwie podstawnej naskórka, pochodzenie neuroektodermalne, ich wypustki sięgają do warstwy ziarnistej
- melanina syntezowana w pęcherzykach z AG, tzw. melanosomach
- w melanosomach jest tyrozyna (Tyr»_space;> DOPA»_space;> dopachinon»_space;> melanina)
- postacie melaniny:
• czarnobrunatna EUMELANINA
• czerwonanwa FEOMELANINA - dojrzałe melanosomy, bez akt tyrozynazy, to tzw. ziarna melaniny (są one pochłaniane przez keratynocyty i gromadzą się w ich cytoplazmie)
- rola: ochrona DNA keratynocytów przed promieniowaniem ultrafioletowym
- u ludzi rasy czarnej melanosomy są duże, liczne, rozsiane w całej cytoplazmie keratynocytów
u ludzi rasy białej melanosomy są mniejsze, mniej liczne, zgromadzone tylko w pobliżu jądra
różnica w pigmentacji jest związana z akt tyrozynazy
18
Q
Charakterystyka kom Langerhansa (6)
A
- w górnych pokładach warstwy kolczystej naskórka
- liczne wypustki, owalne jądro, jasna cytoplazma
- nie wytwarzają desmosomów z keratynocytami
- ziarnistości Birbecka w cytoplazmie
- na pow antygeny MHC klasy II, receptory dla Fc przeciwciał i składnika C3 dopełniacza
- należą do systemu APCs = kom prezentujących antygen
19
Q
Charakterystyka kom Merkla (4)
A
- w warstwie podstawnej naskórka
- w sąsiedztwie wolnych zakończeń nerwowych
- połączone przez desmosomy z keratynocytami
- duże, nieregularne jądra, AG, SER, wolne rybosomy, pęcherzyki neuroendokrynne
20
Q
Połączenie skórno-naskórkowe (6)
A
- łączy 2 rodzaje tk: nabłonkową i łączną
- naskórek wpukla się w skórę (SOPLE NASKÓRKOWE, sieć LISTEWEK NASKÓRKOWYCH)
- układ listewek to cecha osobnicza, tworzy tzw. linie papilarne
- keratynocyty połączone z bł podst za pomocą hemidesmosomów i połączeń ogniskowych
- tk łączna skóry właściwej wiąże się z blaszką siateczkową i gęstą bł podst przez WŁÓKNA ZAKOTWICZAJĄCE i MIKROFIBRYLE
- przebieg falisty
21
Q
Warstwy skóry właściwej (2)
A
1) warstwa brodawkowa
2) warstwa siateczkowa
22
Q
Warstwa brodawkowa skóry właściwej (4)
A
- od góry naskórek, od dołu splot naczyniowy
- wyniosłości między soplami naskórkowymi to BRODAWKI SKÓRNE (w skórze owłosionej są niewielkie, w nieowłosionej - dobrze wykształcone)
- tk łączna luźna z włóknami kolagenowymi, sprężystymi i siateczkowatymi + fibroblasty, histiocyty, kom tuczne, kom krwi
- w brodawkach liczne naczynia krwionośne i chłonne, nerwy, pęczki kom mięśniowych (skóra owłosiona)
23
Q
Warstwa siateczkowa skóry właściwej (6)
A
- brak wyraźnej granicy między nią a warstwą brodawkową
- od góry splot naczyniowy, od dołu tk podskórna
- tk łączna zwarta o utkaniu nieregularnym z włóknami kolagenowymi i sprężystymi
- włókna siateczkowe jedynie w otoczeniu naczyń i gruczołów sutkowych
- mniej kom niż w warstwie brodawkowej
- tu występują gruczoły potowe i łojowe, mieszki włosów oraz pęczki kom mm gładkich (mm przywłośne), mechanoreceptory (ciałka Paciniego - ucisk, wibracje; ciałka Ruffiniego - rozciąganie)
24
Q
Tk podskórna - charakterystyka (3)
A
- zbudowana ze zrazików tk tłuszczowej żółtej otoczonych pasmami tk łącznej
- może zawierać głębsze odc przydatków skóry
- rola: chroni przed urazami mech, funkcja podporowa dla skóry, izolator termiczny, magazyn produktów odżywczych
25
Q
Naczynia skóry (2)
A
- 2 sploty
• głęboki (warstwa siateczkowa)
• powierzchniowy (pod brodawkami skórnymi) - przydatki skóry unaczynione przez odgałęzienia naczyń spajających oba sploty
26
Q
Czym są przydatki skóry?
A
To wytwory NASKÓRKA. Należą do nich:
- włosy
- paznokcie
- gruczoły łojowe, potowe, zapachowe
- gruczoł sutkowy
27
Q
Włosy - charakterystyka (3)
A
- powstają z wpukleń warstwy rozrodczej naskórka w skórę właściwą
- specyficzny typ rogowacenia z wytworzeniem keratyny twardej (zawiera trichohialinę zamiast filagryny)
- podział:
• długie - głowa, zarost itp.
• krótkie, grube - brwi, rzęsy
• meszek włosowy - większość pow skóry
28
Q
Włosy - budowa ogólna (7)
A
- korzeń włosa + łodyga włosa
- korzeń w skórze właściwej, w tzw. mieszku włosowym, cz dolna posiada kolbowate rozszerzenie = cebulkę włosa, która obejmuje brodawkę włosa bogatą w naczynia i nerwy
- cebulka zbudowana z kom nabłonkowych zdolnych do mitozy»_space;> podlegają różnicowaniu, keratynizacji»_space;> włos właściwy i pochewka wew włosa
- pochewka zew włosa to przedłużenie naskórka
- włos właściwy = rdzeń + kora + powłoczka
- od zew włos otoczony torebką: warstwa wew (wł kolagenowe okreżnie) + zew (wł kolagenowe podłużnie)
- m przywłośny (m gładki) przyczepiony do torebki, wiąże się z warstwą brodawkową
29
Q
Włos właściwy - budowa (3)
A
- RDZEŃ:
• wieloboczne kom wzdłuż osi długiej włosa
• obecny w korzeniach włosów grubych, brak w łodygach i we włosach cienkich - KORA:
• otacza rdzeń warstwą płaskich zrogowaciałych płytek z twardej keratyny
• w płytkach ziarnistości melaniny nadające włosowi kolor - POWŁOCZKA:
• zbudowana z warstwy zrogowaciałych płytek rogowych, ich wolne brzegi skierowane ku górze
30
Q
Pochewka wew włosa - budowa (6)
A
- pochodna kom cebulki
- 3 pokłady kom: powłoczka pochewki + warstwa ziarnista + warstwa jasna
- powłoczka zbudowana z dachówkowato ułożonych płytek rogowych, ale skierowanych ku dołowi
- warstwa ziarnista/Huxleya: od 1 do kilku warstw kom nabłonkowych z cytoplazmą zawierającą ziarna triochohialiny
- warstwa jasna/Henlego: 1 warstwa wydłużonych kom, na wys cebulki są żywe, z jądrami; wyżej ulegają rogowaceniu
- zanika powyżej ujścia gruczołu łojowego
31
Q
Pochewka zew włosa - budowa (3)
A
- przedłużenie naskórka
- w cz górnej 3 pokłady kom, w cz dolnej - 2
- warstwa podstawna spoczywa na bł szklistej
32
Q
Stadia akt mieszków włosowych (3)
A
1) okres wzrostu i intensywnych podziałów macierzy cebulki włosa - ANAGEN
2) okres regresji, podziały ustają - KATAGEN
3) okres spoczynkowy, aż do wypadnięcia włosa - TELOGEN
33
Q
Paznokcie - charakterystyka (6)
A
- skeratynizowana płytka + macierz
- na brzegach płytki jest wał skórny = wał paznokciowy
- macierz: tworzy wpuklenie naskórka bez warstwy ziarnistej; podział kom macierzy umożliwia wzrost paznokcia; kom nie złuszczają się
- płytka leży na łożysku (tk łączna włóknista pokryta naskórkiem)»_space;> rola odżywcza
- na brzegu fałdu skórnego pokrywającego macierz znajduje się zrogowaciały naskórek, tworzący OBRĄBEK NASKÓRKOWY NADPAZNOKCIOWY
- na dystalnym brzegu łożyska pasmo naskórka tworzy OBRĄBEK NASKÓRKOWY PODPAZNOKCIOWY
34
Q
Gruczoł łojowy (7)
A
- towarzyszy korzeniom włosów
- boczne uwypuklenie pochewki zew
- proste i krótkie przewody wyprowadzające wyścielone nabłonkiem wielowarstwowym płaskim odprowadzają łój do przestrzeni między włosem właściwym a pochewką zew
- odc wydzielnicze o kształcie woreczków o budowie zrazikowej; na obwodzie woreczka kom macierzyste; wnetrze wypełnione kom wieloboczne
- wydzielanie holokrynowe
- łój = dużo trójglicerydów, wosków złożonych, wolnych kw tłuszczowych; właściwości bakterio- i grzybobójcze
- także w skórze nieowłosionej
35
Q
Gruczoł potowy (5)
A
- gruczoł cewkowy, pojedynczy ze skłębionym odc wydzielniczym
- długie przewody wyprowadzające
- najwięcej w skórze dłoni, stóp, dołach pachowych, na czole
- odc wydzielnicze głęboko w skórze właściwej, zbudowane z nabłonka 1warstwowego walcowatego/sześciennego
• 3 rodzaje kom: jasne, ciemne, mioepitelialne - przewody wyprowadzające wyścielone nabłonkiem 2warstwowym sześciennym (warstwa pow + przypodstawna); biegną prosto do granicy naskórka, w naskórku się skręcają
• warstwa pow - duża akt wydzielnicza
• warstwa przypodstawna - kom transportujące jony
36
Q
Kom w nabłonku odc wydzielniczych (3)
A
- JASNE:
• dużo mitochondriów
• od str przypodstawnej wpuklenia, od str szczytowej mikrokosmki
• wydzielają wodę i elektrolity (Na+, Cl-) - CIEMNE:
• liczne cysterny RER i AG
• ziarnistości o charakterze glikoproteidowym - MIOEPITELIALNE:
• gwiaździsty kształt
• długie, rozgałęzione wypustki oplatające odc wydzielnicze
• ich skurcz wyciska wydzielinę ze światła cewek wydzielniczych do przewodów wyprowadzających
37
Q
Funkcje wydzielania potu i skład (4)
A
- chłodzenie ciała (parowanie)
- wydalanie produktów przemiany materii
- pod kontrolą AUN
- pot = roztwór wodny jonów + trochę mocznika
38
Q
Gruczoł zapachowy (6)
A
- budowa jak w potowym, większy
- w okolicy dołów pachowych, krocza, odbytu, otoczki brodawki sutkowej, w powiekach - gruczoły Molla, w zew przewodach słuchowych - gruczoły woskowinowe
- odc wydzielnicze głęboko w skórze właściwej, kom podobne budową do kom jasnych, kom płaskie lub sześcienne
- wydzielanie merokrynowe
- przewody wyprowadzające proste i długie uchodzą do pochewki włosa, ich nabłonek to 2-3 warstwy kom płaskich/sześciennych, światło przewodów silnie rozdęte
- wydzielina: lepka, gęsta, biaława; w odp na bodźce psychiczne
39
Q
Gruczoł sutkowy - rozwój (5)
A
- zawiązek: zgrubienie ektodermalnego nabłonka w postaci listewek mlekowych
- większa cz listewek zanika, pozostają zgrubienia = pączki
- u facetów redukcja, bo testosteron i brak estrogenów
- u kobiet rozwój, bo estrogeny
- max rozwój pod koniec ciąży i w okresie laktacji
40
Q
Gruczoł sutkowy - budowa (7)
A
- typ cewkowo-pęcherzykowy złożony, budowa płacikowa
- tk łączna dzieli miąższ gruczołu na płaty, a te na płaciki
- u kobiety dojrzałej płciowo: nieliczne i nieakt pęcherzyki wydzielnicze + rozwinięty system przewodów wyprowadzających
- nabłonek odc wydzielniczych to kom płaskie/sześcienne
- na szczycie brodawki 12-20 otworów mlekowych
- miąższ: tk łączna, liczne kom i włókna (gł kolagenowe), pęczki kom mm gładkich
- otoczka sutka = zmodyfikowana skóra, specyficzne gruczoły łojowe, guzki Montgomery’ego
41
Q
System przewodów wyprowadzających gruczołu sutkowego (4)
A
- przewody końcowe (kontakt z cz wydzielniczą)
- przewody śródpłacikowe (1warstwowy sześcienny)
- przewody międzypłatowe (nabłonek walcowaty)
• tworzą zatoki mlekowe (nabłonek 2warstwowy walcowaty) - przewody brodawkowe (wielowarstwowy płaski)
42
Q
Gruczoł sutkowy - ciąża (5)
A
- wzrost obj
- wzrost przewodów wyprowadzających, ich końcowe odc przekształcane w pęcherzyki wydzielnicze
- redukcja tk łącznej śródzrazikowej
- pod koniec ciąży odc wydzielnicze stanowią większą cz obszaru zrazików
- pod koniec ciąży synteza, tzw. siary (w składzie gł białka)
43
Q
Gruczoł sutkowy - laktacja (5)
A
- nabłonek odc wydzielniczych z sześciennego»_space;> w walcowaty
- odc przyjmują kształt pęcherzyków lub cewek z wyraźnie wyodrębnionym światłem
- bł podst gruba, wzmocniona włóknami siateczkowatymi
- między bł podst a nabłonkiem wydzielniczym są kom mioepitelialne (ich skurcz»_space;> wydzielenie mleka)
- MLEKO:
• składniki białkowe (kazeina, α-laktoalbumina), cukry — merokrynowo
• tłuszcze — apokrynowo
• immunoglobuliny IgA
44
Q
Gruczoł sutkowy - inwolucja (4)
A
- zalegająca wydzielina w pęcherzykach i przewodach uszkadza kom
- resztki wydzieliny ulegają fagocytozie przez makrofagi
- zanik pęcherzyków wydzielniczych, w ich miejscu pojawiają się skupiska kom nabłonkowych
- tk łączna śródpłacikowa podlega przerostowi, zwiększa się liczba kom tłuszczowych
45
Q
Działanie hormonów na gruczoł sutkowy (5)
A
1) estrogeny - wzrost przewodów, proliferacja kom pęcherzykowych
2) progesteron - rozwój pęcherzyków wydzielniczych, organizacja zrazikowa
3) prolaktyna - organizacja pęcherzykowo-płacikowa
4) oksytocyna - skurcz kom mioepitelialnych, jej gwałtowny spadek zapoczątkowuje inwolucję
5) insulina, somatotropina kosmówkowa, hormon wzrostu, kortykosteroidy, czynniki wzrostu
