Tkanka nerwowa Flashcards
Czym są ziarnistości Nissla?
bdb rozwinięta siateczka śródplazmatyczna szorstka oraz wolne rybosomy
występują w ciele kom. nerwowej i dendrytach
Co zawiera perikarion?
- ziarnistości Nissla
- AG
- lizosomy
- liczne mitochondria (z dobrze widocznymi grzebieniami)
- swoiste elementy składowe cytoszkieletu
Gdzie znajdziemy mitochondria z dobrze widocznymi grzebieniami?
w perikarionie, dendrytach i zakończeniach aksonalnych
Co zaliczamy do swoistych elementów składowych cytoszkieletu?
neurotubule, neurofilamenty (we wszystkich częściach kom. nerwowej)
Co się dzieje z neurotubulami/neurofilamentami w wyniku ich utrwalenia?
Podlegają one nieodwracalnej AGREGACJI, a to co widzimy potem w mikroskopie świetlnym to neurofibryle
Podział neuronów ze względu na liczbę wypustek (3)
- wielobiegunowe — liczne dendryty, 1 akson
- dwubiegunowe — 1 dendryt, 1 akson
- pseudojednobiegunowe — 1 wypustka, która podlega podziałowi na cz. aferentną i cz. eferentną
Podział neuronów ze względu na relację długości dendrytów do długości aksonu (w obrębie kom. wielobiegunowych) (2)
- kom. Golgiego I (stosunek < 1) — np. motoneurony alfa
- kom. Golgiego II (stosunek ≥ 1) — np. kom. gwiazdkowate
Czym jest zwój?
Skupiskiem ciał kom. nerwowych w obrębie obwodowego ukł. nerwowego
Jak nazywa się odpowiednik zwoju w OUN?
Jądro
Czym jest włókno nerwowe?
To akson, który może być otoczony osłonką Schwanna i osłonką mielinową
Jak nazwiemy pęczek włókien nerwowych?
Pień nerwowy
Co to jest transport aksonalny?
To transport organelli lub substancji chemicznych odbywający się w cytoplazmie aksonu
W jakich kierunkach odbywa się transport aksonalny?
- od perikarionu do zakończeń nerwowych (transport anterogradowy)
- odwrotnie (transport retrogradowy)
Charakterystyka transportu anterogradowego/odśrodkowego
- niezbędny do transportu organelli, enzymów, substancji odżywczych
- może być szybki/wolny
- SZYBKI: z udziałem kinezyny, 100-200 mm/dobę, dotyczy obłonionych organelli/pęcherzyków (np. pęcherzyki synaptyczne z neuroprzekaźnikami)
- WOLNY: zależny od dyfuzji, 3-4 mm/dobę, dotyczy enzymów i elementów cytoszkieletu
Charakterystyka transportu retrogradowego/dośrodkowego
- z udziałem dyneiny (motor molekularny)
- dotyczy zużytych organelli, pęcherzyków endocytotycznych, pęcherzyków z recyrkulującymi białkami/neurotransmiterami, patogenów (np. wirus polio, toksyna tężcowa)
- 50-200 mm/dobę*
- w Zablu jest 1-5 mm/dobę, ale z legit źródła (sama redakcja) potwierdzone, że to błąd i powinno być 50-200 mm/dobę
Co jest podstawa wyróżnienia tkanki nerwowej?
- unikalny model budowy
- odrębność funkcjonalna, m.in. zdolność do kontrolowanego przewodzenia impulsów elektrycznych
Za co odpowiedzialne są komórki nerwowe?
Za przewodzenie impulsów nerwowych oraz syntezę szeregu peptydów uczestniczących w przekaźnikowej synaptycznym.
Za co odpowiedzialne są komórki glejowe?
Rola komórek opiekuńczych - m.in. funkcja podporowa, metaboliczna, ochronna, udział w powstawaniu osłonek mielinowych
Z czego rozwija się ośrodkowy układ nerwowy?
Z pierwotnej ektodermy zlokalizowanej powyżej struny grzbietowej
Z czego zbudowana jest komórka nerwowa?
Z ciała komórki nerwowej (soma, perikarion) i wypustek
Ciało komórki nerwowej
- jądro
- obszar zlokalizowany w jego bezpośrednim sąsiedztwie zawierający bardzo liczne ziarnistości zasadochłonne
Dendryty
Liczne, stosunkowo krótkie, silnie rozgałęzione, z obecnością kolców na powierzchni błony
Akson
Pojedyncza i z reguły bardzo długa wypustka pozbawiona ziarnistości,
Przeważnie otoczony osłonka zbudowana z komórek Schwanna, które na znacznych jej obszarach wytwarzają osłonkę mielinową
Przewężenia z osłonce mielinowej
Przewężenia Ranviera
Depolaryzacja
- otwarcie kanałów Na+
- gwałtowny wzrost stężenia Na+ w komórce
Czas refrakcji
Okres potrzebny na przywrócenie spolaryzowania
Hiperpolaryzacja
- otwarcie kanałów Cl-
- komórka staje się niepobudliwa dla bodźców wywołujących depolaryzacje
Rozwój układu nerwowego
- cewa nerwowa - podstawa ośrodkowego układu nerwowego
- grzebienie nerwowe - punkt wyjścia wszystkich zwojów rdzeniowych, większości zwojów czuciowych nerwów czaszkowych, zwojów autonomicznych, komórek glejowych układu nerwowego obwodowego, komórek chromafinowych rdzenia nadnerczy, nawet melanocytow i odonoblasty
Z czego składa się synapsa
Z błony presynaptycznej będącej zakończeniem aksonu, szczeliny synaptycznej i błony postsynaptycznej
Co może tworzyć błonę postsynaptyczną
Każda część komórki nerwowej (dendryt, jego kolec, perikarion lub akson)
Rodzaje połączeń synaptycznych
- akso-kolcowe
- akso-dendrytyczne
- akso-somatyczne
- akso-aksoniczne
Pierwsze trzy to synapsy pobudzające, a ostatnia hamująca
Jakie elementy cytoszkieletu wyróżnia się w okolicy zakończeń aksonalnych
Mitochondria oraz zgrupowane pęcherzyki wydzielnicze
Co zawierają pecherzyki wydzielnicze i jak łączą się z błoną presynaptyczną
Zawierają neuroprzekaźniki pobudzające (acetylocholina) lub hamujące (kwas ɣ-aminomasłowy)
Łączą się za pomocą białka dokującego
Co się dzieje z neuroprzekaźnikiem po związaniu z receptorem
Podlega hydrolizie lub wtórnej endocytozie do części presynaptycznej, w której następuje jego degradacja enzymatyczna
Jaką zdolność maja komórki glejowe
Zdolność proliferacyjną
Funkcje komórek glejowych
- partycypowanie w wytwarzaniu bariery krew-neuron
- udział w procesach metabolicznych i obronnych komórki nerwowej
- udział w mielinizacji włókien nerwowych
Co wchodzi w glej układu nerwowego ośrodkowego i obwodowego
Glej układu nerwowego Ośrodkowego: astrocyty, oligodendrocyty, ependymocyty, komórki mikrogleju
Obwodowego: komórki Schwanna, komórki satelitarne zwojów nerwowych
Druga nazwa astrocytów
Komórki gwiaździste
Rodzaje astrocytów w zależności od lokalizacji w ośrodkowym układzie nerwowym
- astrocyty protoplazmatyczne (z licznymi, krótkimi wypustkami, obecne w istocie szarej)
- astrocyty włókniste (z nielicznymi długimi wypustkami, obecne w istocie białej)
Marker astrocytów
Kwaśne glejowe białko włókienkowe (GFAP)
Rola astrocytów (3)
- udział w wytwarzaniu bariery krew-komórka nerwowa
- izolowanie naczynia włosowatego od odcinków komórek nerwowych bez osłonki mielinowej
- udział w metabolizmie komórek nerwowych
Do czego prowadzi uszkodzenie włókna nerwowego ?
Nieuchronnie do degradacji aksonu.
Z czym wiąże się degradacja aksonu?
Z uruchomieniem procesów naprawczych
Do czego mogą doprowadzić procesy naprawcze?
Do odrostu aksonalnego i przywrócenia unerwienia narządów docelowych - tylko w układzie nerwowym obwodowym
Dlaczego tylko w układzie nerwowym obwodowym może dojść do odrostu aksonalnego i przywrócenia unerwienia ?
Ponieważ w układzie nerwowym ośrodkowym nieobecne są komórki Shwanna, których udział jest kluczowy.
Jak inaczej nazywamy oligodendrocyty?
Glej skąpowypustkowy
Jaka jest rola oligodendrocytów?
Wytwarzają osłonki mielinowe w ośrodkowym układzie nerwowym
Jakiego koloru są osłonki mielinowe wytwarzane przez oligodendrocyty?
Białego (stąd istota biała)
Czym jest osłonka mielinowa?
Jest to odcinek błony komórkowej wypustki oligodendrocytu, nawinięty wielokrotnie na wypustkę osiową
Co jest podstawowym składnikiem osłonki mielinowej?
Lipidy
Czy wypustki jednego oligodendrocytu wytwarzają osłonkę mielinową na całej długości aksonu?
Nie, jeden oligodendrocyt wytwarza osłonkę mielinową jedynie na pewnym odcinku aksonu
Czym są przewężenia Ranviera?
Są to przerwy pomiędzy segmentami otoczonymi osłonką mielinową
Co znajduje się w przewężeniach Ranviera?
Kanały jonowe (Na+, K+), warunkujące depolaryzację błony komórki nerwowej
W jaki sposób impuls nerwowy rozprzestrzenia się w aksonie?
W sposób skokowy. Kanały jonowe znajdują się głównie w przewężeniach Ranviera, a osłonka mielinowa pełni funkcję izolatora
Jakie korzyści płyną ze skokowego sposobu rozprzestrzeniania się impulsu nerwowego w aksonie? (2)
- przyspieszenie propagacji impulsu nerwowego
- mniejszy wydatek energetyczny komórki
Gdzie zlokalizowane są ependymocyty?
Na wewnętrznej powierzchni komór mózgu oraz kanału centralnego w rdzeniu kręgowym
W jakiej postaci występują ependymocyty?
Występują w postaci pojedynczego szeregu sześciennych komórek (błędnie nazywany nabłonkiem)
Co na swojej powierzchni mają ependymocyty?
Mikrokosmki, pojedyncze rzęski
Z czym kontaktuje się część podstawna ependymocytu?
Z zakończeniami wypustek komórek astrocytarnych i naczyniami włosowatymi
Jaką funkcję pełnią ependymocyty?
Wytwarzają płyn mózgowo-rdzeniowy
Czym jest splot naczyniówkowy?
Jest to kompleks wykształconych ependymocytów z naczyniami włosowatymi
Jakie pochodzenie mają komórki mikrogleju?
Mezenchymalne
Jaką funkcję pełnią komórki mikrogleju?
Obrony immunologicznej ośrodkowego układu nerwowego
Jakie właściwości mają komórki mikrogleju? (3)
- fagocytoza
- prezentacja antygenów
- wydzielanie cytokin i cytotoksyn
Jaką funkcję pełnią komórki Schwanna?
Wytwarzają osłonkę mielinową w obwodowym układzie nerwowym
Jaka cecha odróżnia komórki Schwanna od oligodendrocytów?
Komórki Schwanna wytwarzają osłonkę mielinową wyłącznie dla jednego aksonu
Wymień dwa rodzaje włókien nerwowych
- niezmieliniozwane (bezrdzenne)
- zmielinizowane (rdzenne)
Co tworzy osłonkę aksonu we włóknie zmienilizowanym?
Osłonka mielinowa (spiralny układ warstw fosfolipidowo-białkowych), będąca błoną komórkową komórki glejowej (komórki Schwanna lub oligedendrocytu)
Czy wypustki cytoplazmatyczne kontaktują się ze sobą w przypadku
a) kom Schwanna
b) oligodendrocytów?
a) tak, w okolicy przewężenia
b) nie
Czym jest tanycyt?
To wyspecjalizowany ependymocyt kontaktujący się dodatkowo z naczyniem krwionośnym