układ moczowy Flashcards
Co zaliczamy do układu moczowego?
- nerki
- moczowody
- pęcherz moczowy
- cewka moczowa
Funkcje nerek (6)
- wydalają końcowe produkty przemiany materii, toksyny i leki
- utrzymują równowagę osmotyczną organizmu
- udział w filtracji krwi
- wpływają na ciśnienie krwi (poprzez sekrecje reniny)
- wydzielają erytropoetynę, prostaglandyny
- regulują metabolizm wapnia (aktywując pochodne wit D)
Czym jest zatoka nerkowa?
Przestrzenią prowadzącą od wnęki do wnętrza nerki, odgraniczona przez miąższ nerki
Budowa zatoki nerkowej
miedniczka nerkowa —do niej uchodzą—> 2/3 kielichy nerkowe większe —do nich uchodzą—> kielichy nerkowe mniejsze —do każdego wpukla się—> brodawka nerkowa
Budowa nerki
kora (zew) + rdzeń (wew)
Z czego zbudowany jest rdzeń nerki?
Z piramid nerkowych, które swoją podstawą graniczą z korą, a na szczycie zakończone są brodawką nerkową
Jak nazywają się pasma kory między piramidami nerkowymi?
Słupy nerkowe
Jak nazywają się pasma rdzenia wnikające do kory?
Promienie rdzenne. Ich suma stanowi tzw. cz promienistą kory nerki.
Co zaliczamy do PŁATA nerki?
Obszar miąższu złożony z piramidy nerkowej i przylegającej do niej kory
Co zaliczamy do PŁACIKA nerki?
Obszar kory obejmujący 1 promień rdzenny i przylegające do niego po obu stronach labirynty nerki
Naczynia tętnicze nerki (9)
1) t. nerkowa
2) tt. międzypłatowe
3) tt. łukowate
4) tętniczki proste prawdziwe
5) tt. międzypłacikowe
6) tętniczki doprowadzające
7) tętniczki odprowadzające
8) sieć naczyń włosowatych tętniczo-tętniczych
9) tętniczki proste rzekome
Tętnica nerkowa - na co się rozgałęzia? z czego pochodzi?
- rozgałęzia się na 2 gg: górną i dolną
- jest odgałęzieniem aorty brzusznej
- wchodzi do wnęki nerki
Tętnice międzypłatowe - na co się rozgałęziają? z czego pochodzi?
- rozdzielają się na tt łukowate
- pochodzą od t nerkowej
- wnikają w miąższ nerki i biegną między piramidami
Systemy naczyń włosowatych w miąższu nerki (2)
1) system tworzący kłębek naczyniowy - miejsce filtracji krwi
2) system tworzący sploty okołokanalikowe - wymiana gazowa i metabolizm nerki
Naczynia żylne nerki (5)
1) żż gwiaździste
2) żż międzypłacikowe
3) żż łukowate
4) żż międzypłatowe
5) ż nerkowa
Jaka jest jednostka strukturalno-funkcjonalna nerki?
To kanalik moczotwórczy, który składa się z NEFRONU i CEWKI ZBIORCZEJ.
Co wchodzi w skład nefronu?
- ciałko nerkowe
- kanaliki nefronu:
1) kanalik proksymalny
2) pętla nefronu
3) kanalik dystalny
Charakterystyka i budowa ciałka nerkowego (4)
- kulista struktura
- w korze nerki
- biegun naczyniowy + biegun kanalikowy
- budowa: kłębek naczyniowy + torebka kłebka
Budowa torebki kłębka (5)
- rozszerzony początkowy odc nefronu
- blaszka ścienna + blaszka trzewna
- blaszki oddzielone przestrzenia moczową (miejsce gromadzenia moczu pierwotnego)
- BLASZKA ŚCIENNA: nabłonek 1-warstwowy płaski
- BLASZKA TRZEWNA: przylega do naczyń włosowatych, wyspecjalizowane kom nabłonkowe tzw. podocyty (ich wypustki leżą na bł podst)
Budowa kłębka naczyniowego (3)
- budują go liczne pętle naczyń włosowatych wyścielonych przez śródbłonek typu okienkowatego
- pętle podtrzymuje MEZANGIUM ŚRÓDKŁĘBKOWE (czyli system kom i subs pozakom)
- bariera filtracyjna kłębka = kom śródbłonka naczyń + bł podst kłębka + warstwa podocytów
Bł podst kłębka - budowa (5)
- gruba 310-350 nm
- wspólna dla podocytów i kom śródbłonka
- 3 warstwy:
1) blaszka jasna wew
2) blaszka ciemna
3) blaszka jasna zew (od str podocytów) - w warstwach tych KOLAGEN typu IV»_space; włóknista sieć
- blaszki jasne mają “-“ naładowane polianionowe obszary
Budowa podocytów (4)
- cz centralna kom wypukla się do przestrzeni moczowej
- od ciała kom odchodzi kilka wypustek, które rozdzielają się na mniejsze
- najmniejsze z wypustek = nóżki podocytarne tworzą SITO FILTRACYJNE z błonką filtracyjną (zawierającą nefrynę)
- wypustki zawierają włókna aktynowe, mają glikokaliks
Rola nefryny
To białko wiąże się z filamentami aktynowymi wypustek podocytów poprzez białko CD2AP = ostatnia bariera dla przechodzących cząst
Czym jest mocz pierwotny? Jaki ma skład?
To przesącz krwi. Skład podobny do osocza, ale BRAK zw wielkocząsteczkowych i silnie “+” naładowanych cząst. Mamy tu: aa, cukry proste, mocznik, kw moczowy, kreatyninę, fosforany i jony, peptydy oraz białka
Od czego zależy intensywność filtracji krwi w ciałku nerkowym? (2)
Od ciśnienia krwi w tt doprowadzających i ciśnienia moczu pierwotnego w przestrzeni moczowej
Charakterystyka kom mezangialnych (4)
- liczne wypustki penetrujące macierz mezangialną
- w wypustkach filamenty aktynowe i miozyna typu I
- ich skurcz indukuje angiotensyna II
- wydzielają prostaglandyny i endoteliny (regulacja skurczu tt do-/odprowadzających)
Charakterystyka macierzy mezangium (4)
- to amorficzna subs pozakom wytwarzana przez kom mezangialne
- przylega do ściany naczyń włosowatych kłębka, tam gdzie nie ma podocytów
- wykazuje ciągłość z blaszką jasną wew
- funkcje: podporowa dla naczyń włosowatych, reguluje przepływ krwi, oczyszczanie i odnowa bł podst
Budowa kanalika proksymalnego (7)
- ściana: nabłonek 1-warstwowy sześcienny/niski walcowaty
- kom w przekroju mają kształt piramidalny
- kom ściśle przylegają do siebie z licznymi połączeniami zamykającymi
- na pow szczytowej RĄBEK SZCZOTECZKOWY (mikrokosmki) z glikokaliksem
- u podstawy mikrokosmków są pęcherzyki fagocytarne, wakuole i lizosomy
- w pobliżu bł podst naczynia włosowate ze śródbłonkiem okienkowym
- cz podstawne kom mają wpuklenia bł kom wraz z bł podst
Enzymy w rąbku szczoteczkowym (3)
ATP-azy, esterazy, fosfatazy
Związane są z hydrolizą i transportem wchłanianych subs
Funkcja kanalika proksymalnego
Kanalik ten jest wyspecjalizowany w ekstensywnej resorpcji składników moczu pierwotnego»_space;> modyfikacja składu i zmniejszenie obj
Jakie składniki są resorbowane w kanaliku proksymalnym?
Woda, aa, witaminy, jony (Na, K, Ca, Cl, CO3 2-), polipeptydy, drobnocząst białka
Co jest wydzielane w kanaliku proksymalnym?
Kreatynina
Z czego zbudowana jest pętla Henlego?
odc zstępujący + kanalik pośredni + odc wstępujący
Budowa grubych cz pętli Henlego
Identyczna jak graniczące z nimi odc kanalików proksymalnego i dystalnego
Budowa kanalika pośredniego pętli Henlego (2)
- nabłonek 1-warstwowy płaski
- kom mają mało organelli, jądro wpukla się do światła kanalika
Funkcja pętli Henlego
- wytworzenie śródmiąższowego gradientu hipertoniczności
- wzmacniacz przeciwprądowy
Zjawisko wzmacniacza przeciwprądowego
1) ściana ramienia zstępującego jest przepuszczalna dla wody i Na+
2) w ramieniu wstępującym odbywa się aktywny transport Cl- ze światła kanalika do tk śródmiąższowej, ściana nieprzepuszczalna dla wody
3) jony powracają w ramieniu zstępującym do moczu, z którym transportowane są do ramienia wstępującego (gdzie ponownie są wypompowywane)
4) wytworzony gradient hipertoniczności rośnie wraz z głębokością piramidy nerkowej i umożliwia zagęszczanie moczu
Charakterystyka kanalika dystalnego (4)
- wyraźne i szerokie światło
- nieliczne mikrokosmki, wakuole i lizosomy = mniejsza intensywność resorpcji zwrotnej
- w cz przypodstawnej kom są liczne i głębokie wpuklenia bł kom, które wraz z mitochondriami dają wrażenie prążkowania przypodstawnego
- PLAMKA GĘSTA, czyli lokalne zróżnicowanie struktury nabłonka, kom plamki mają odwrotną polaryzację od pozostałych
Co zachodzi w kanaliku dystalnym? (4)
- resorpcja Na+
- wydzielanie K+
- spadek ciśnienia osmotycznego płynu kanalikowego i wzrost hipertoniczności tk śródmiąższowej (wpływ aldosteronu)
- resorpcja jonów dwuwęglanowych, a w zamian wydzielenie H+
Przez jaki hormon kontrolowana jest resorpcja wody w kanaliku dystalnym?
Przez hormon antydiuretyczny ADH»_space;> zwiększa przepuszczalność kanalika dla wody, co umożliwia jej resorpcję zwrotną i tym samym zagęszczenie moczu w świetle kanalika
Gdzie uchodzi kanalik dystalny?
Do układu cewek i przewodów zbiorczych
Położenie cewek (2)
1) w korze - w promieniach rdzennnych
2) w rdzeniu - w sąsiedztwie ramion pętli nefronu i naczyń włosowatych
Co się dzieje z cewkami w obrębie rdzenia?
Łączą się w przewody zbiorcze o większej średnicy, które ostatecznie jako PRZEWÓD BRODAWKOWY otwierają się do kielichów nerkowych
Nabłonek cewek (3)
- początkowy odc: sześcienny
- dalszy odc: walcowaty
- w przewodach brodawkowych: zbudowany z kom jasnych i ciemnych
Kom jasne nabłonka przewodu brodawkowego (5)
- główne
- jasno barwiąca cytoplazma
- niewiele organelli
- u podstawy pofałdowanie przypodstawne
- mikrokosmki na szczycie
Kom ciemne przewodu brodawkowego (4)
- występują pojedynczo
- dużo mitochondriów
- liczne organella
- liczne mikrokosmki
Gdzie zachodzi ostateczne zagęszczenie moczu?
W cewkach i przewodach zbiorczych
Na czym polega zagęszczanie moczu?
Na wymianie jonów i wody między kanalikami nerkowymi, tk śródmiąższową a krwią»_space;> zatrzymanie wody w organizmie (wymiennik przeciwprądowy)
Opisz mechanizm wymiennika przeciwprądowego
1) niskie ADH > nabłonek cewek nieprzepuszczalny dla wody > silnie rozcieńczony mocz
2) wysokie ADH > nabłonek przepuszczalny dla wody, ale zatrzymuje jony > woda do tk śródmiąższowej i dalej do naczyń prostych rdzenia
3) śródbłonek naczyń prostych przepuszczalny dla wody i jonów > woda do tk śródmiąższowej, a Na+ i Cl- do naczyń = zrównoważenie hipertoniczności tk śródmiąższowej z przepływającą krwią
4) naczynia proste żylne (ramię wstępujące pętli naczyniowej) biorą wodę z tk śródmiąższowej i wypompowują Na+ i Cl- = zrównanie toniczności krwi z otoczeniem
Przez jakie kanały przepływa woda w kanalikach nerkowych?
Przez akwaporyny AQP
Rodzaje akwaporyn w kanalikach nerkowych
1) AQP1
2) AQP2 (kom główne kanalików zbiorczych)
3) AQP3
4) AQP4 (3+4 w bł kom głównych kanalików zbiorczych w regionie przypodstawno-bocznym)
Kom śródmiąższowe w tk śródmiąższowej w obrębie rdzenia - budowa (5)
- wydłużony kształt
- dużo wypustek oplatających naczynia i ściany kanalików
- dużo RER
- silnie rozwinięty AG
- liczne lizosomy i krople tłuszczu
Funkcja kom tk śródmiąższowej
Regulują przepływ krwi przez naczynia krwionośne nerki (bezpośrednio - bo skurcz, pośrednio - bo wydzielają wazoaktywne prostaglandyny)
Czym jest aparat przykłębkowy?
To grupa zmodyfikowanych kom (mioidalne + plamki gęstej + mezangium pozakłębkowe) w sąsiedztwie bieguna naczyniowego ciałka nerkowego
Kom mioidalne - budowa i funkcje (4+1)
BUDOWA:
- zmodyfikowane kom mięśniowe ścianki tętniczki do-/odprowadzającej
- zredukowany aparat kurczliwy
- silnie rozwinięty RER i AG
- ziarnistości w cytoplazmie (typu I i II)
FUNKCJA:
- wydzielają reninę
Ziarnistości kom mioidalnych (2)
- typu I: nieregularny kształt, romboidalny, krystaliczny rdzeń
- typu II: dojrzałe, większe, kuliste, z reniną w środku
Kom plamki gęstej - budowa (5)
BUDOWA:
- wysokie, wąskie
- wyraźnie od siebie odgraniczone
- jądra kom w cz szczytowej
- liczne i wysokie mikrokosmki
- BRAK prążkowania przypodstawnego
Mezangium pozakłębkowe
- wypełnia miejsce między tętniczkami a plamką gęstą
- kom + macierz pozakom (przedłużenie mezangium śródkłębkowego)
- kom mają liczne wypustki
Rola aparatu przykłębkowego
Regulacja ciśnienia krwi, co pośrednio wpływa na intensywność filtracji krwi w ciałku nerkowym, oparta na układzie RENINA-ANGIOTENSYNA-ALDOSTERON
Jaki sygnał stymuluje wydzielanie reniny?
Spadek ciśnienia krwi w tętniczce doprowadzającej (odbierany przez kom mioidalne) i/lub spadek stęż Na+ w kanaliku dystalnym (przez kom plamki gęstej)
Schemat działania RAA (4)
1) renina wytwarzana przez kom mioidalne powoduje, że angiotensynogen»_space; angiotensyna I
2) angiotensyna I»_space; angiotensyna II (dzięki enzymowi ACE)
3) angiotensyna II stymuluje skurcz naczyń krwionośnych i wydzielanie aldosteronu
4) ALDOSTERON zwiększa resorpcję wody i sodu (działa na nabłonek kanalików dystalnych i cewek zbiorczych), wzmaga dalszy transport wody do naczyń krwionośnych
Co zaliczamy do dróg wyprowadzających mocz? (2)
- drogi śródnerkowe = kielichy nerkowe + miedniczki nerkowe
- drogi pozanerkowe = moczowody + pęcherz moczowy + cewka moczowa
Warstwy ściany dróg wyprowadzających (4)
- bł śluzowa
- bł mięśniowa
- przydanka
- miejscami bł surowicza
Bł śluzowa dróg wyprowadzających (4)
- nabłonek PRZEJŚCIOWY wielorzędowy o zmiennej wysokości
- mocz w drogach = cienki nabłonek, 2/3 rzędy kom
- brak moczu = 5/6 rzędów kom w nabłonku
- pod nabłonkiem tk łączna luźna świetnie unerwiona i unaczyniona = blaszka właściwa bł śluzowej
Kom baldaszkowate (4)
- tworzą pow warstwę nabłonka przejściowego
- często mają 2 jądra
- pow pofałdowana z glikokaliksem
- obecne podpowierzchniowe pęcherzyki (rezerwuar bł kom) i szczeliny»_space; zanikają podczas rozciągania nabłonka
Bł mięśniowa dróg wyprowadzających mocz (2)
- w początkowym odc 1 pokład kom mięśniowych gładkich o nieregularnym przebiegu
- MOCZOWÓD: 2 warstwy = wew podłużna + zew okrężna*
- w dolnym odc jest też trzecia warstwa: podłużna/skośna
Cewka moczowa u kobiet (5)
- krótka
- nabłonek przejściowy w początkowym odc > walcowaty > wielowarstwowy płaski
- gruczoły śluzowe w blaszce właściwej bł śluzowej
- bł mięśniowa: wew okrężna + zew podłużna
- mm prążkowane (zwieracz zew) w środkowym odc
Cewka moczowa u facetów (7)
- znacznie dłuższa
- cz sterczowa + cz błoniasta + cz gąbczasta
- cz sterczowa: ujście przewodów wyprowadzających gruczołu krokowego i przewodu wytryskowego, nabłonek przejściowy
- cz błoniasta: zwieracz zew
- cz gąbczasta: ujście przewodów gruczołów opuszkowo-cewkowych i śluzowych, nabłonek wielowarstwowy płaski
- bł mięśniowa: 2 warstwy kom mm gładkich
- łącznotkankowa przydanka od zew
