Układ oddechowy Flashcards
Części ukł oddechowego (3)
- cz przewodząca powietrze
- cz oddechowa
- mechanizm wentylacyjny
Co zaliczamy do cz przewodzącej? (6)
- jamy nosowe
- zatoki oskrzelowe
- gardło
- tchawica
- oskrzela
- oskrzeliki
Jakie powietrze dociera do płuc dzięki cz przewodzącej?
Ogrzane, nasycone parą wodną. pozbawione pyłu.
Co zaliczamy do cz oddechowej? (3)
- oskrzeliki oddechowe
- przewody pęcherzykowe
- pęcherzyki płucne
Dzięki pracy jakich struktur zachodzi wdech i wydech? (4)
- klatki piersiowej
- mm międzyżebrowych
- m przepony
- włókien sprężystych tk łącznej płuc
Co wchodzi w skład górnych dróg oddechowych? (3)
- jama nosowa
- jama ustna
- gardło
Co wchodzi w skład dolnych dróg oddechowych? (3)
- krtań
- tchawica
- drzewo oskrzelowe
Przedsionek nosa (jamy nosowej) - charakterystyka (2)
- pokryty skórą z nabłonkiem WIELOwarstwowym płaskim rogowaciejącym, grubymi włosami i gruczołami: łojowymi, potowymi
- przy przejściu w jamę nosową właściwą nabłonek»_space;> nabłonek nierogowaciejący, przydatki stopniowo zanikają
Okolica oddechowa (jamy nosowej) - charakterystyka (5)
- pokryta bł śluzową
- nabłonek wielorzędowy migawkowy = nabłonek dróg oddechowych
- gęsto naczynia włosowate, sploty tętnicze, zatoki żylne»_space;> ogrzewanie powietrza
- pod nabłonkiem limfocyty, kom plazmatyczne, neutrofile, eozynofile, kom tuczne
- blaszka właściwa z gruczołami cewkowo-pęcherzykowymi»_space;> wilgotność, lepkość po nabłonka
Funkcja małżowin nosowych (2)
- zwiększają pow bł śluzowej
- obecne tu sploty żylne mogą nabrzmiewać»_space;> zwężenie przewodów nosowych
Okolica węchowa (jamy nosowej) - charakterystyka (4)
- inaczej bł węchowa
- umożliwia odbiór wrażeń węchowych
- blaszka właściwa bł śluzowej (tu gruczoły Bowmana) i nabłonek węchowy
- nabłonek węchowy = kom podstawne + kom węchowe + kom podporowe
Nabłonek węchowy - jakie kom?
1) KOM PODSTAWNE
- mitotycznie akt kom MACIERZYSTE
- długość życia: 30-60 dni
2) KOM WĘCHOWE
- neurony dwubiegunowe
- między kom 1) a 3)
- wysoce spolaryzowane
- cz apikalna zwrócona do bł śluzowe, zawiera dendryt (który tworzy pęcherzyk węchowy z rzęskami węchowymi)
- obszar podstawny daje początek aksonowi (ten przenika przez bł podst do podobnych aksonów»_space;> nici węchowe, BRAK osłonek mielinowych)
3) KOM PODPOROWE
- kom walcowate
- cz apikalne zawierają liczne mikrokosmki
Funkcja gruczołów Bowmana (3)
- wytwarzają wydzielinę surowiczą, w której rozpuszczają się subs zapachowe
- wydzielina zawiera białko wiążące subs wonne (OBP), lizozym, IgA
- OBP przenosi subs wonne do receptorów na pow rzęsek węchowych
Budowa krtani (5)
- płytki chrzęstne połączone ww i mm szkieletowymi
- 3 chrząstki nieparzyste: nagłośniowa, tarczowata, pierścieniowata
- 3 chrząstki parzyste: nalewkowate, różkowate, klinowate
- w bł śluzowej krtani, poza fałdami głosowymi, są gruczoły surowiczo-śluzowe
- nabłonek dróg oddechowych, WYJĄTEK fałdy głosowe i językowe maja nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący
Fałdy głosowe (krtani) (2)
- wew ich są pęczki włókien elastycznych (tworzące struny głosowe) oraz wiązki mm szkieletowych (mm głosowe)
- przechodzące powietrze powoduje drgania i wytwarzanie dźwięku
Funkcja krtani (2)
- reguluje przechodzenie pokarmu i płynów do przełyku
- przechodzenie powietrza do tchawicy
Budowa tchawicy (4)
- 15-20 pierścieni chrzęstnych = pierścieni C połączonych ze sobą ww obrączkowymi
- światło szerokie, niezapadające się
- 3 warstwy: bł śluzowa, bł podśluzowa, przydanka
- nabłonek wielorzędowy walcowaty migawkowy = nabłonek dróg oddechowych (na b grubej bł podst)
Budowa nabłonka dróg oddechowych - jakie kom? (5)
1) KOM MIGAWKOWE
- 30% wszystkich kom
- na wolnej pow kilkaset migawek
- ich ruch przesuwa śluz wiążący zanieczyszczenia z powietrza
2) KOM KUBKOWE
- 30%
- zajmują całą wys nabłonka
- wytwarzają pow warstwę śluzu
- cz szczytowa rozszerzona, z ziarnami wydzielniczymi
3) KOM PODSTAWNE
- 30%
- leżą na bł podst, nie sięgają do światła tchawicy
- kom macierzyste dla pozostałych kom
4) KOM DOKREWNE/ZIARNISTE/KULCZYCKIEGO
- 8%
- kom neuroendokrynne ukł APUD
- przy podst nabłonka, małe i liczne ziarnistości
- wydzielają hormony regulujące czynność kom kubkowych, gruczołów bł śluzowej, napięcie bł mm oskrzeli i oskrzelików
- tworzą ciałka neuroepitelialne (w msc rozgałęzień oskrzeli i oskrzelików)
5) KOM SZCZOTECZKOWE
- liczne mikrokosmki na wolnej pow
- mogą pełnić funkcje receptorowe
Budowa blaszki właściwej bł śluzowej tchawicy (4)
- tk łączna luźna
- dużo włókien sprężystych (gęste ułożenie na granicy bł śluzowej i podśluzowej»_space;> blaszka sprężysta)
- pod bł podst liczne naczynia (ogrzewanie), limfocyty, kom plazmatyczne (IgA)
- IgA w warstwie śluzowo-surowiczej, chronią miejscowo przed infekcją
Bł podśluzowa/wkłóknisto-chrzęstna tchawicy (4)
- zawiera gruczoły tchawicze śluzowo-surowicze (płynna wydzielina surowicza)
- wydzielina umożliwia sprawny ruch migawek»_space; przesuwanie śluzu
- chrząstki szkliste (litera C): ich końce połączone w włóknisto-kolagenowym (włókna sprężyste i pęczki kom m gładkich - te tworzą m tchawiczy!)
- tylna ściana to ściana błoniasta»_space;> reguluje średnicę światła
Przydanka tchawicy (2)
- zawiera skupiska kom tłuszczowych
- łączy tchawicę z sąsiednimi tkankami i narządami
Drzewo oskrzelowe
tchawica > 2 oskrzela główne > oskrzela płatowe (2 L i 3 P) > oskrzela segmentowe > oskrzela podsegmentowe (w obrębie segmentów oskrzelowo-płucnych) > oskrzeliki końcowe
co to segment oskrzelowo-płucny?
To podstawowa jednostka anatomiczna płuca, która może zostać chirurgicznie usunięta.
Czym jest płacik płucny?
To oskrzeliki oddechowe + przewody pęcherzykowe + pęcherzyki płucne. Utworzony przez rozgałęzienia oskrzelika końcowego.
Czym jest gronko płucne?
Jest cz płuca zasilaną przez oskrzelik oddechowy. Gronka wchodzą w skład płacika płucnego. Gronko nie zawiera oskrzelika końcowego.
Budowa oskrzeli (6)
- na całym obwodzie PŁYTKI CHRZĘSTNE o nieregularnym kształcie
- typowy nabłonek dróg oddechowych
- blaszka właściwa bł śluzowej to tk łączna luźna z licznymi włóknami sprężystymi, limfocytami, nielicznymi gruczołami śluzowo-surowiczymi
- na granicy blaszki właściwej i bł podśluzowej: blaszka sprężysta, warstwa mm gładkich (bł Reisessena, obejmuje cały obwód oskrzeli)
- gruczoły oskrzelowe śluzowo-surowicze w bł podśluzowej
- pod bł śluzową występuje tk limfoidalna związana z oskrzelami (tzw. BALT) - wchodzi w skład MALT (związane z bł śluzowymi)
Warstwa mm gładkich/Reisessena (3)
- 2 pokłady kom mm gładkich, ułożonych okrężnie
- skurcz pod wpływem, np. histaminy, serotoniny, bradykininy, jadów cholinergicznych
- astma oskrzelowa»_space;> skurczenie mm, rozszerzenie naczyń, wzmożone wydzielanie śluzu
Jak się zmienia budowa ściany oskrzeli w mniejszych rozgałęzieniach obwodowych? (4)
- nabłonek wielorzędowy migawkowy»_space;> 1warstwowy walcowaty
- blaszka właściwa bł śluzowej cieńsza
- zanika bł podśluzowa
- mniej płytek chrzęstnych i gruczołów oskrzelowych
Budowa oskrzelików (6)
- brak płytek chrzęstnych i gruczołów
- nabłonek + blaszka właściwa + bł mm + przydanka
- początkowo nabłonek 1 warstwowy walcowaty z migawkami i kom kubkowymi, potem traci migawki i kom kubkowe, na końcu jest już sześcienny
- w msc kom kubkowych»_space;> kom oskrzelikowe (nieurzęsione)
- blaszka właściwa b cienka
- bł mm traci swoją ciągłość i poprzeplatana jest tk łączną
Budowa oskrzelików końcowych (6)
- nabłonek 1warstwowy sześcienny
- 80% to kom oskrzelikowe/oskrzelikowe kom egzokrynne (chronią one nabłonek poprzez wydzielanie specyficznych zw)
- cz szczytowe tych kom uwypuklają się kopułkowato do światła oskrzelików końcowych
- ich cytoplazma jest bogata w mitochondria, SER i RER
- w strefie nadjądrowej wiele gęstych ziarnistości
- wydzielane zw: surfaktantopodobny materiał (redukcja napięcia pow, utrzymanie drożności), białkowy inhibitor elastazy, cytochrom P-450
Cz oddechowa (2)
- OSKRZELIKI ODDECHOWE są granicą między cz przewodzącą a oddechową
- oskrzeliki oddechowe pochodzą z oskrzelików końcowych
Budowa oskrzelików oddechowych (3)
- nabłonek 1warstwowy sześcienny
- w ścianie pęcherzyki płucne (w przewodach pęcherzykowych pęcherzyki płucne stanowią 100% ściany)
- ślepe rozszerzenia przewodów pęcherzykowych to woreczki pęcherzykowe
Rola pęcherzyków płucnych
- wymiana O2 i CO2 między powietrzem a krwią
- udział bariery powietrze-krew
Organizacja pęcherzyków płucnych (3)
- są od siebie oddzielone PRZEGRODAMI MIĘDZYPĘCHERZYKOWYMI (tk łączna luźna, fibroblasty, makrofagi, włókna kolagenowe i sprężyste; również makrofagi śródmiąższowe)
- pod nabłonkiem liczne naczynia
- pęcherzyki kontaktują się ze sobą otworkami tzw. porami międzypęcherzykowymi/porami Kohna (oboczne oddychanie w przypadku niedrożności)
Budowa pęcherzyków płucnych (7)
- nabłonek oddechowy
- 3 rodzaje kom: pneumocyty typu I, II, III
- PNEUMOCYTY TYPU I:
• 40% wszystkich kom
• wyścielają 90% wew pow pęcherzyków
• łączą się ze sobą połączeniami zamykającymi
• silnie spłaszczona cytoplazma, wypukła jedynie okolica z jądrem i skupionymi organellami
• rola: szybki transport gazów - PNEUMOCYTY TYPU II:
• 60%
• kom zaokrąglone, kuliste jądro, liczne mitoch, SER, RER
• swoiste ziarna wydzielnicze = ciałka blaszkowate, są wypełnione blaszkami fosfolipidowo-białkowymi
• z c blaszkowatych uwalniany jest SURFAKTANT PŁUCNY (czynnik akt pow) = fosfolipidy + apoproteiny surfaktantowe
• utrzymują, naprawiają nabłonek w razie uszkodzenia - PNEUMOCYTY TYPU III:
• bardzo rzadkie
• chemoreceptory - makrofagi płucne obecne
- wew i na pow nabłonka płucnego są makrofagi pęcherzykowe
Losy surfaktanktu (4)
- po wydzieleniu drogą egzocytozy na pow nabłonka rozdziela się na 2 warstwy
1) b cienką - na kontaktującej się z powietrzem pow pęcherzyków (fosfolipidy)
2) wodnistą/hipofazę - pomiędzy pneumocytami a filmem fosfolipidowym (białka) - właściwości detergentu = zmniejsza napięcie pow, obniża tendencję pęcherzyków do zapadania się pod koniec wydechu
- bakteriostatyk
- niedobór»_space;> NIEDODMA = zapadanie się pęcherzyków, a to upośledza wymianę gazową
Bariera powietrze-krew
- od wew pęcherzyka pierwsza warstwa to surfaktant > wypustka cytoplazmy pneumocytu typu I > bł podst nabłonka pęcherzyka > bł podst śródbłonka naczynia
- od zew: wypustka cytoplazmy kom środbłonka
Budowa opłucnej (5)
- opłucna płucna + jama opłucnej + opłucna ścienna
- opłucna płucna pokrywa płaty płucne, wnika między płaty oraz płaciki płucne
- opłucna ścienna wyściela klatkę piersiową
- obie płucne: tk łączna, nabłonek 1warstwowy płaski
- w jamie opłucnej cienka warstwa płynu surowiczego (ułatwia ruchy oddechowe)
Patologie w obrębie opłucnej
- powietrze w jamie»_space;> odma opłucnowa
- dużo płynu w jamie»_space;> puchlina płucna
- może dojść do duszności wywołanej uciskiem na płuca
Unaczynienie płuc (2)
- KREW ODŻYWCZA: tt. oskrzelowe, żż. płucne
- KREW CZYNNOŚCIOWA: prawa komora > t. płucna > 2 gg > tt. wzdłuż drzewa oskrzelowego > sieć naczyń wokół pęcherzyków > wymiana gazowa > żyłki wzdłuż drzewa > pnie żylne > żż. płucne > lewy przedsionek
Transport gazów w płucach
- O2 i CO2 przenikają przez barierę powietrze-krew drogą dyfuzji, czyli w kierunku spadku ciśnienia parcjalnego
- O2 z pęcherzyków do krwi
- CO2 (w postaci jonu dwuwęglanowego) z tkanek do płuc
- anhydraza węglanowa erytrocytów przekształca w płucach jon na CO2, który zostaje usunięty z wydychanym powietrzem
