Narząd zębowy Flashcards
Co tworzy narząd zębowy?
ząb + przyzębie
Przez co utworzone jest przyzębie?
ozębna + dziąsło + wyrostki zębodołowe
Ile mamy zębów
a) mlecznych
b) stałych?
a) 20
b) 32
Budowa anatomiczna zęba (3)
- korona
- szyjka
- korzeń
Co znajduje się w obrębie korony i korzenia zęba?
korona: jama/komora zęba»_space; korzeń: kanał korzeniowy
Co wypełnia jamę i kanał korzeniowy?
Miazga zęba
Co należy do tk miękkich narządu zębowego? (2)
Ozębna i miazga zęba
Co należy do subs twardych w narządzie zębowym? (3)
Zębina, szkliwo i cement
Gdzie znajduje się zębina? (4)
- zajmuje większą część korony i korzenia
- nadaje kształt zębom
- ogranicza jamę zęba i kanał korzeniowy
- stanowi podkład dla szkliwa
Co pokrywa zębinę w cz. korzeniowej?
Cement
Co wytwarza zębinę? (2)
Odontoblasty:
- leżą na pow miazgi
- wysyłają do zębiny wypustki cytoplazmatyczne/zębinowe
Czym jest prezębina?
To cienka warstwa świeżo wytworzonej, niezmineralizowanej zębiny. Leży nad odontoblastami.
Z czego składa się zębina? (2)
- zw. org: włókna kolagenowe = włókna Ebnera 90%, fosfoproteiny = fosforyny, glikoproteiny, proteoglikany
- zw. nieorg: fosforany wapniowe 95%, węglany, jony Mg, K, Na, Fe, Cl
W jakiej postaci są odkładane hydroksyapatyty podczas wapnienia zębiny?
W postaci łączących się ze sobą kulistych obszarów = kalkosferytów
Czym są przestrzenie/zębina międzykulista?
To miejsca, gdzie kalkosferyty nie zlewają się całkowicie = strefy subs org niezmineralizowanej
Wapnienie zębiny - charakterystyka (4)
- zachodzi okresowo
- proces rytmiczny
- można zaobserwować linie przyrostowe/apozycyjne/Ebnera
- poszerzone linie = linie konturowe Owena
Jaka linia jest widoczna w zębinie zębów mlecznych?
Linia urodzeniowa, która oddziela warstwy zębiny płodowej od tej pourodzeniowej
Czym są kanaliki zębinowe? (6)
- rozciągają się do granicy szkliwno-zębinowej
- w korzeniu rzadko dochodzą do granicy cementowo-zębinowej
- korona: kształt “S”, korzeń: równoległe do sb
- łączą się licznymi bocznymi odgałęzieniami
- w nich: wypustki zębinowe odontoblastów = włókna Tomesa + włókna nerwowe bezrdzenne
- przestrzeń między nimi wypełnia płyn tkankowy
Jak są połączone wypustki włókien Tomesa?
Połączeniami neksus
Jak nazywa się zębina wyścielająca kanaliki zębinowe?
Zębina okołokanalikowa
Jak nazywa się zębina między kanalikami zębinowymi, stanowiąca główną masę zębiny?
Zębina międzykanalikowa
Czym są wyścielone kanaliki w warstwie zębiny wew?
Cienką warstwą subs niezmineralizowanej = osłonką Neumanna
Szkliwo - ogólnie (4)
- pokrywa koronę
- najmniej w okolicy szyjki zęba
- najtwardsza subs w organizmie
- działa jak bł półprzepuszczalna
Jakie subs przepuszcza szkliwo? (5)
- woda
- mocznik
- barwniki
- jod
- fluor
Jakie kom wytwarzają szkliwo?
Ameloblasty = adamantoblasty
Czy dojrzałe szkliwo zawiera elementy komórkowe?
Nie, nie może być też odnawiane
Skład chemiczny szkliwa
- zw nieorg (94-96%): fosforany wapnia, węglany, fluorki*, jony Mg
- zw org: fosfoproteiny, glikoproteiny, GAG, aa, lipidy, fosfataza zasadowa
- np. w postaci hydroksyfluoroapatytów
Jak nazywają się białka występujące w dojrzałym szkliwie?
Enameliny
Struktura szkliwa
pryzmaty/słupki szkliwne + subs międzypryzmatyczna
Ułożenie i skład pryzmatów szkliwnych (4)
- przylegają do siebie ściśle
- równoległe do siebie, prostopadłe do pow zęba
- utworzone z hydroksyapatytów w postaci śrubowo skręconych płytek
- spojone subs międzypryzmatyczną
Czym są linie konturowe Retziusa/przyrostowe?
Ciemne, łukowate, równoległe do pow szkliwa linie (w warstwie szkliwa). Ich obecność świadczy o fizjologicznych zmianach odkładania i mineralizacji szkliwa. Na liniach jest obniżona wytrzymałość mech.
Co jest zewnętrznym objawem linii Retziusa?
Fryzy na pow szkliwa = drobne zagłębienia okrężne wokół korony
Czym są linie Huntera-Schregera?
Na szlifie podłużnym zęba, jasne i ciemne linie - są wynikiem odmiennego sposobu załamywania światła
Co znajduje się na pow szkliwa?
Oszkliwie/zredukowany nabłonek szkliwa/bł Nasmytha
Rola oszkliwia (3)
- odporna na kwasy i zasady
- chroni przed próchnicą
- bariera mech dla bakterii
Gdzie znajdziemy cement?
- pokrywa zębinę korzeniową
- najwięcej w okolicy wierzchołka
Rola cementu (2)
- chroni zębinę korzeniową
- łączy ząb z zębodołem
Budowa cementu (6)
- podobna do kości
- brak naczyń
- nie podlega remodelowaniu
- hydroksyapatyt
- zw org: włókna kolagenowe 90%
- istota podstawowa: fosfoproteiny, glikoproteiny, proteoglikany
Co wytwarza cement?
Cementoblasty»_space; cementocyty
Typy cementu (2)
- bezkomórkowy (pierwotny)
- komórkowy (wtórny)
charakterystyka cementu bezkomórkowego (4)
- odkładany przed wyrznięciem zęba
- tworzy cienką warstwę na pow zębiny korzeniowej
- skład: zwapniała istota podst + gęste włókna kolagenowe
- zamurowane włókna kolagenowe to WŁÓKNA SHARPEYA (przebiegają przez całą grubość cementu)
Charakterystyka cementu komórkowego (4)
- zaczyna powstawać w okresie wyrzynania zęba
- zawiera nieregularnie rozmieszczone cementocyty
- subs odżywcze od ozębnej drogą dyfuzji]
- włókna kolagenowe = WŁÓKNA WŁASNE
Co znajduje się na pow cementu?
Odontoklasty - resorbują cement, zębinę korzeniową
Ich akt wzrasta w czasie zastępowania zębów mlecznych stałymi.
Rola miazgi (3)
- wytwarzanie zębiny
- odżywianie zębiny
- naprawa zębiny
Gdzie znajdziemy miazgę zęba? (2)
- w komorze zęba
- w kanale korzeniowym
Budowa miazgi (5)
- podobna do tk łącznej śluzowej
- dużo istoty podst (bogatej w proteoglikany)
- sieć luźnych włókien kolagenowych
- kom gwiaździste
- grube włókna srebrochłonne na obwodzie = włókna spiralne Korffa
Warstwy miazgi (3)
- warstwa odontoblastów
- warstwa pododontoblastyczna ubogokomórkowa Weila (pas jasny)
- warstwa bogatokomórkowa = miazga właściwa
Gdzie leżą odontoblasty w miazdze?
W najbardziej obwodowej części, układają się palisadowo w 2-3 szeregi w koronie i 1 szereg w korzeniu
Rodzaje wypustek odontoblastów (3)
- długa wypustka zębinowa = włókno Tomesa
- wypustka miazgowa/pulpalna
- krótkie wypustki boczne
Rodzaje połączeń między odontoblastami i innymi kom miazgi (3)
- neksus
- desmosomy
- zamykające
Co zawiera ubogokomórkowa warstwa jasna miazgi? (5)
- wypustki pulpalne
- wypustki fibroblastów
- włókna spiralne Korffa
- włókna nerwowe bezrdzenne
- splot kapilarny
Co zawiera miazga bogatokomórkowa? (4)
- liczne fibroblasty
- kom gwiaździste (właściwości kom macierzystych)
- limfocyty, makrofagi, kom tuczne, APCs
- liczne naczynia i nerwy (przez otwór wierzchołkowy)
Gdzie znajdziemy ozębną?
Między ścianą zębodołu a korzeniem zęba
Funkcje ozębnej (2)
- mechaniczna/mocuje ząb w zębodole (dzięki aparatowi wieszadłowemu zęba)
- metaboliczna (naczynia, nerwy)
Aparat wieszadłowy zęba (3)
- włókna kolagenowe (uporządkowane)
- włókna te jako włókna Sharpeya wchodzą do cementu z 1 strony, do okostnej wyrostka z 2 strony
- 4 rodzaje więzadeł
Więzadła aparatu wieszadłowego zęba (4)
- włókna poziome = więzadło pierścieniowe zęba (łączą szczyt wyrostka z cementem)
- w. skośne (na całej dł. korzenia, zapobiega wtłoczeniu zęba w głąb zębodołu)
- w. wierzchołkowe (wierzchołek zęba z dnem zębodołu)
- w. promieniste (w zębach wielokorzeniowych, między korzeniami)
Co, oprócz włókien kolagenowych, występuje w ozębnej? (5)
- fibroblasty
- metaloproteinazy (czyli kolagenazy uczestniczące w modelowaniu aparatu)
- kom macierzyste (osteoblasty, osteoklasty, cementoblasty, cementoklasty)
- kom tuczne, plazmatyczne, limfocyty, histiocyty
- nabłonkowe kom Malasseza
Co robią nabłonkowe kom Malasseza?
Mogą proliferować i tworzyć tzw. perły szkliwne, torbiele lub guzy.
Czy ozębna jest unaczyniona i unerwiona?
Tak
Co to dziąsło?
Część bł śluzowej jamy ustnej otaczająca szyjki zębów i pokrywająca wyrostki zębodołowe szczęk
Budowa blaszki właściwej bł śluzowej dziąsła
Tk łączna włóknista zwarta z włóknami kolagenowymi
Więzadła w obrębie dziąsła (2)
- w cementowo-dziąsłowe
- w szczękowo-dziąsłowe
Co leży między włóknami kolagenowymi w dziąśle? (5)
- fibroblasty
- mastocyty
- makrofagi
- limfocyty
- kom dendrytyczne APCs
Połączenia między nabłonkiem dziąsła a pow zęba
- liczne półdesmosomy
- ZŁĄCZE NABŁONKOWE/NABŁONEK ŁĄCZĄCY
- funkcja: I linia obrony
- przyczep nabłonkowy stanowi dno kieszonki dziąsłowej
Budowa wyrostków zębodołowych (4)
- obwodowo kość zbita
- wnętrze kość gąbczasta
- blaszka wew kości zbitej posiada liczne kanały odżywcze (Volkmanna)
- do blaszki wbudowują się włókna Sharpeya
