P8 - endokrynologia Flashcards
Pomiar długości ciała i wzorstu - kiedy mierzymy teni ten - inaczej: jaki jest wiekowy punkt odcięcia pomiaru na leżąco i na stojąco
czy jeden pomiar wystarczy
18 msc życia
ŚREDNIA ARYTMETYCZNA z TRZYKROTNEGO pomiaru
Potencjał wzrostowy (MPH) dla dziewcząt
(suma wzrostu rodziców - 13)/2
Potencjał wzrostowy (MPH) dla chłopców
(suma wzrostu rodziców + 13)/2
Wiek kostny - jakie metody (2)
- Greulicha i Pyle’a
2. Tannera i Whitehouse’a
Różnica w wieku kostnym i wzrostowym (jak każda dopuszczalna między biologiczym a metrykalnym :P )
+/- 2 lata
Przyrost wzrostu w cm/rok - jak obliczamy ?
2 pomiary z MINIMALNYM odstępem:
- 6 msc u dzieci >1 rż
- 3 msc u niemowląt
Szczyty wzrastania (4)
- Okres prenatalny - do 130(!!!)cm/rok
- Niemowlęta - do 30cm/rok
- Dzieci - od 8cm/rok w 2-3 rż do 5-6cm/rok przed skokiem pokwitaniowym
- Skok pokwitaniowy:
- dziewczyny: 9,5cm/rok
- chłopcy: 10,5 cm/rok
Niski wzrost - definicja
<3 centyla(-2SD) dla płci i wieku
i/LUB
-1,5SD od MPH
Najczęstsza przyczyna niskiego wzrostu na świecie
niedożywienie
Przyczyny niskiego wzrostu w krajach rozwiniętych gospodarczo (4)
- rodziny niski wzrost - 40%
- konstytucjonalne opóźnienie wzrastania i dojrzewania płciowego - 30%
- wrodzone lub nabyte choroby przewlekłe - 10-20%
- idiopatyczny niski wzrost
Pierwotny niski wzrost - jakie choroby (5)
- zespoły genetyczne:
- Turner
- Noonan
- Silver-Russel
- Down
- Prader-Willi - Dysplazje kostne:
- achondroplazja
- hipochondroplazja
- dyschondrosteoza Leriego-Weilla - Mukopolisacharydozy, lipidozy, zaburzenia przemian aminokwasów
- Choroby mitochondrialne(np. zespół Kearnsa-Sayre’a)
- FAS
Wtórny niski wzrost (3)
- choroby układowe:
- celiakia
- CU, CD
- mukowiscydoza
- zespół krótkiego jelita
- zakażenia pasożytnicze
- ch. nerek
- sinicze wady serca
- anemie
- ch. układu oddechowego
- ciężkie niedobory odporności - zespół deprywacji emocjonlanej
- endokrynopatie:
- niedobór GH
- niedobór IGF-1
- niedoczynnośc tarczycy
- niedoczynność przytarczyc
- zespół Cushinga
- zespół Mauriaca(w DMT1)
Pierwotny niski wzrost - w jakiej relacji do siebie są wiek chronologiczny, kostny i wzrostowy ?
Ch > K > W
kostny większy niż wzrostowy -> potencjał wzrostowy OGRANICZONY (jądra kostnienia są nadmiernie zmineralizowane)
Wtórny niski wzrost - w jakiej relacji do siebie są wiek chronologiczny, kostny i wzrostowy ?
Ch > W > K
wzrostowy większy niż kostny -> potencjał wzrostowy ZACHOWANY (jądra kostnienia nie są nadmiernie zmineralizowane )
Pierwotny vs wtóny niski wzrost - u kogo SGA i częściej dysmorfia ?
pierwotny
W którym typie niskiego wzrostu krzywa wzrastania jest równolegle do 3 centyla
pierwotny niski wzrost
Zwolnienie szybkości wzrastania - jak definiowane
GV < -1SD
refundacja rhGH (5)
- SNP(somatotropinowa niedoczynność przysadki)
- zespół Turnera
- przewlekła niewydolnośc nerek
- zespół Pradera- Williego
- SGA lub IUGR, charakteryzujące się urodzneiową MASĄ lub DŁUGOŚCIĄ <= -2SD i przetrwałym do wieku 4 lat niedoborem wzrostu <=-2SD
Powikłania leczenia rhGH (5)
- objawy rzekomego guza mózgu,
- złuszczenie głowy kości udowej,
- pogłębienie skrzywienia bocznego kręgosłupa,
- zaburzenia metabolizmu glukozy (w tym cukrzyca typu 2),
5 obserwowano zgony w leczeniu zespołu Pradera-Williego.
Wysoki wzrost - definicja
>
- centyla(+2SD)
Przyczyny wysokiego wzrostu (5)
- rodzinny wysoki wzrost
- konstytucjonalne przyśpieszenie wzrastania i dojrzewania płciowego
- idiopatyczny
- zespoły genetyczne
- zaburzenia hormonalne
Zespoły genetyczne związane z wysokim wzrostem (8)
- Kinefelter
- Kallmann
- Marfan
- Sotos
- Beckwitha-Wiedemanna
- Homocystynuria
- MEN 2B
- McCune’a - Albrighta
Zaburzenia osi GH-IGF-1 powodujące wysoki wzrost(3)
- gigantyzm (nadmiar GH i IGF-1)
- nadwrażliwość na GH lub IGF-1
- otyłość prosta
Inne choroby związane z wysokim wzrostem (2)
- tyreotoksykoza
2. przedwczesne dojrzewanie płciowe
Dojrzewanie płciowe - kaskada wydzielania hh płciowych
kisspeptyna i neurokinina B -> GnRH(jądra łukowate podwzgórza) -> E i testosteron
Początek dojrzewania płciowego u dziewcząt
8-13 lat, średnio 10
Poczatek dojrzewania płciowego u chłopców
9-14 lat, średnio 12
Skala Tannera - Thelarche 0 stopnie(5)
Th 1 - wygląd przedpokwitaniowy,
Th 2 - wyczuwalny gruczoł piersiowy, który nie przekracza średnicy otoczki,
Th 3 - gruczoł przekracza średnicę otoczki, wyraźne uniesienie piersi i brodawki,
Th 4 - wtórny wzgórek utworzony z otoczki i brodawki,
Th 5 - pierś dojrzałej kobiety
Skala Tannera - Thelarche 0 stopnie(5)
Th 1 - wygląd przedpokwitaniowy,
Th 2 - wyczuwalny gruczoł piersiowy, który nie przekracza średnicy otoczki,
Th 3 - gruczoł przekracza średnicę otoczki, wyraźne uniesienie piersi i brodawki,
Th 4 - wtórny wzgórek utworzony z otoczki i brodawki,
Th 5 - pierś dojrzałej kobiety
Skala Tannera - Pubarche - stopnie (5)
P 1 - widok przedpokwitaniowy,
P 2 - pojedyncze, długie, proste włosy, słabo pigmentowane, wzłuż warg sromowych/u podstawy prącia,
P 3 - włosy ciemniejsze, grubsze, bardziej skręcone, rozciągające się ponad spojenie łonowe,
P 4 - owłosienie typu dorosłego, ale nie rozprzestrzeniające się na przyśrodkową powierzchnię ud,
P 5 - owłosienie rozprzestrzeniające się na przyśrodkową powierzchnię ud, u mężczyzn również na kresę białą.
Skala Tannera - Gonadarche – jądra, prącie i moszna
badanie za pomocą orchidometru Pradera
G 1 - jądra, prącie i moszna przedpokwitaniowe,
G 2 - jądra ⩾ 4 ml, nieznaczna pigmentacja prącia i moszny,
G 3 - dalsze powiększenie jąder, nieznaczne wydłużenie prącia i powiększenie moszny,
G 4 - dalsze powiększenie objętości jąder, grubości prącia i moszny oraz jej pigmentacji,
G 5 - rozwój jak u dorosłego mężczyzny.
Dojrzewanie płciowe - kolejność
- powiększenie piersi/jąder
- owłosienie lonowe
- menarche/powiększenie prącia
Przedwczesne dojrzewanie - definicja
rozwój 2. i 3. rzędowych cech płciowych przed ukończeniem 8 r.z u dziewczynek i 9 rż u chłopców
Prawdziwe przedwczesne dojrzewanie - jakie względem GnRH?
zależne od GnRH, przedwczesne uaktywnienie osi hh