L15 : De gevolgen/de inhoud van de overeenkomst

Question 1

Waar staat wat tot de inhoud van een overeenkomst behoort?

Answer 1

artikel 6:248

Question 2

Volgens artikel 6:248 worden de gevolgen (en daarmee de inhoud) van een overeenkomst bepaald door een aantal factoren.

Answer 2

• de gevolgen die door partijen zijn overeengekomen
• de gevolgen die uit de wet voortvloeien
• de gevolgen die uit de gewoonte voortvloeien
• de gevolgen die uit de eisen van redelijkheid en billijkheid voortvloeien.

Question 3

Hoe wordt de inhoud van een overeenkomst bepaald?

Answer 3

De inhoud van een overeenkomst wordt in de eerste plaats bepaald door hetgeen partijen bij de overeenkomst hebben afgesproken.

Question 4

We kunnen bij de vaststelling van de inhoud van de overeenkomst twee fasen afeiden.

Welke?

Answer 4

De eerste fase betreft de uitleg van de overeenkomst.

De tweede fase staat in het teken van de vaststelling van de rechtsgevolgen van de overeenkomst.

Question 5

In welk arrest geeft de Hoge Raad aan welke maatstaf moet worden aangelegd bij de beantwoording van de vraag hoe in een schriftelijk contract de verhouding van partijen is geregeld en of dit contract een leemte laat die moet worden aangevuld?

Answer 5

Haviltex- arrest (HR 13 maart 1981, NJ 1981

Question 6

Wat is De kernoverweging van het arrest Haviltex?

Answer 6

De vraag hoe in een schriftelijk contract de verhouding van pp. is geregeld en of dit contract een leemte laat die moet worden aangevuld, kan niet worden beantwoord op grond van alleen maar een zuiver taalkundige uitleg van de bepalingen van dat contract. Voor de beantwoording van die vraag komt het immers aan op de zin die pp. in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan deze bepalingen mochten
toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. Daarbij kan mede van belang zijn tot welke maatschappelijke kringen pp. behoren en welke rechtskennis van zodanige pp. kan worden verwacht. ́

Question 7

Is de Haviltes formule alleen van toepassing op schriftelijke overeenkomsten?

Answer 7

Hoewel de Hoge Raad spreekt van ‘schriftelijke contracten’ kan de formule ook worden toegepast op mondelinge overeenkomsten, voor zover duidelijk wordt welke bewoordingen contractspartijen hebben gebezigd.

Question 8

Voorbeeld (ook te gebruiken in volgende kaartjes)

Answer 8

De heer Verstegen is de trotse eigenaar van een Mercedes 190D. Door de vele poetsbeurten en onder invloed van wind en regen zijn op het dak en de motorkap van de Mercedes haar!jne krasjes in de witte lak ontstaan. Meneer Verstegen wil daar absoluut iets aan laten doen. Verstegen besluit zijn Mercedes te laten overspuiten. Hij vervoegt zich daartoe tot garage ́Quick Service ́. Quick Service beschikt over een eigen autospuiterij. Tijdens de onderhandelingen over de totstandkoming van de overeenkomst met Quick Service ontspint zich de volgende conversatie. ́Dus u kunt de auto nog voor volgende week woensdag overspuiten? ́. ́Oh dat is helemaal geen probleem meneer. We hebben het op dit moment niet zo druk, ziet u ́. De eigenaar
van de garage vraagt € 3500 (incl. btw) voor het geheel overspuiten van de Mercedes in zijn originele kleur. Verstegen zit met de vraagprijs een beetje in zijn maag. Hij vindt dat toch wel erg duur. Verstegen denkt even na over het aanbod van de garagehouder. Dan zegt Verstegen: ́Is het niet mogelijk de auto zwart over te spuiten? ́. De garagehouder kijkt een beetje beduusd en antwoord dan: ́Ok meneer, dat is geen probleem. ́ Verstegen verlaat daarop opgewekt de garage.
Een week later verlaat Verstegen – nog steeds in een goede stemming verkerend – zijn huis om zijn auto af te halen. Als de eigenaar van de garage Verstegen ziet, zegt hij: ́Ah, meneer Verstegen daar bent u al. Hij is heel mooi geworden. Wilt u mij volgen? ́. Dan wijst de eigenaar van de garage de nieuw gespoten Mercedes van Verstegen aan. Verstegen verstijft bij het zien van zijn Mercedes. De Mercedes is helemaal zwart overgespoten. ́Wat moet dit betekenen? Waarom is ie niet wit gespoten? ́, schreeuwt Verstegen. ́Hoezo, u wilde hem toch liever zwart overgespoten hebben ́, antwoordt de garagehouder vol verbazing. Verstegen weigert vervolgens de rekening van € 3500 te betalen.

Question 9

Uitleg Haviltex op voorbeeld (1)?

Answer 9

1. De rechter mag een onduidelijk beding niet slechts zuiver taalkundig uitleggen. Dat wil overigens niet zeggen dat een zuiver taalkundige uitleg niet zou mogen worden toegepast. De rechter mag een beding uiteraard grammaticaal uitleggen. Dat mag echter niet de enige maatstaf zijn. Een taalkundige uitleg leidt in ons voorbeeld ook niet tot een oplossing van het geschil. Het woord ́zwart ́ heeft hier immers duidelijk een dubbele betekenis.
2. De rechter dient vervolgens de zogenoemde ‘over en weer-formule’ uit de Haviltex-formule toe te passen, daarbij dient hij de volgende subvragen te onderzoeken:
   a. welke zin mocht Quick Service in de gegeven omstandigheden
   redelijkerwijs toekennen aan de woorden: ́Is het niet mogelijk de auto
   zwart over te spuiten? ́
   b. welke zin mocht Verstegen in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs
   toekennen aan de woorden: ́Is het niet mogelijk de auto zwart over te
   spuiten? ́
   c. wat mocht Quick Service in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs
   van Verstegen verwachten als eerstgenoemde de woorden: ́Is het niet
   mogelijk de auto zwart over te spuiten? ́ van laatstgenoemde hoort?
   d. wat mocht Verstegen in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs van
   Quick Service verwachten als eerstgenoemde de woorden: ́Is het niet mogelijk de auto zwart over te spuiten? ́ jegens laatstgenoemde uitspreekt?

Question 10

Uitleg Haviltex op voorbeeld (2)?

Answer 10

3. Bij het toepassen van de onder 2 weergegeven over en weer-formule kan mede van belang zijn:
   a. de maatschappelijke kringen waartoe Quick Service en Verstegen behoren
   b. de mate van kennis van het recht die van Quick Service en Verstegen kan worden verwacht.

Question 11

Is op basis van de Haviltex formule een uitspraak van de rechter te voorspellen?

Answer 11

Gezien het feit dat de Haviltex-formule een zogenoemde ‘omstandighedentoets’ betreft, is het lastig de uitspraak van de rechter te voorspellen. De toepassing van de Haviltex-formule is sterk afhankelijk van de context waarin bepaalde woorden worden gebruikt.

Wij zouden in dezen willen opteren voor de uitleg die de garagehouder geeft aan de woorden van Verstegen. De centrale vraag is of Verstegen, gegeven de concrete omstandigheden, redelijkerwijs van Quick Service zou mogen verwachten dat Quick Service een rekening zonder btw zou uitschrijven. Dat zou betekenen dat Verstegen zou mogen verwachten dat Quick Service bereid zou zijn zich schuldig te maken aan belastingfraude. Dat lijkt ons niet voor de hand liggend. Verstegen zou dan moeten bewijzen dat hem bekend was dat Quick Service vaker auto’s overspuit zonder btw in rekening te brengen. Nu de casus niet aangeeft dat Quick Service zich regelmatig schuldig heeft gemaakt aan belastingfraude, moeten we ervan uitgaan dat zulks niet het geval is. Daarmee staat vast dat de uitleg die Quick Service geeft aan de zin: ́Is het niet mogelijk de auto zwart over te spuiten? ́ doorslaggevend is. Verstegen zal de rekening van € 3500 (incl. btw) alsnog moeten betalen.

Question 12

Wat zijn Aanvullingsfactoren?

Answer 12

artikel 6:248, eerste lid

We kunnen uit dit citaat afeiden dat weliswaar de inhoud van de overeenkomst in de eerste plaats wordt bepaald door de partijafspraak, maar dat we er daarmee nog niet zijn omdat deze afspraken in de meeste gevallen niet volledig zullen zijn. In dat geval zal de inhoud van de overeenkomst moeten worden aangevuld. De
overeenkomst heeft namelijk, aldus artikel 6:248, eerste lid, ook nog die gevolgen, welke, naar de aard van de overeenkomst voortvloeien uit de wet, de gewoonte en de eisen van redelijkheid en billijkheid.

Question 13

Wat zijn benoemde overeenkomsten?

Answer 13

overeenkomsten die expliciet in de wet zijn geregeld

De door de wetgever opgestelde regels met betrekking tot de hier vermelde overeenkomsten zijn zowel regels van aanvullend recht – regels waarvan door partijen kan worden afgeweken – als regels van dwingend recht – regels waarvan door partijen niet kan worden afgeweken

Question 14

Wat betekent:

Regels van aanvullend recht zijn dus aanvullingsfactoren van een overeenkomst?

Answer 14

De regels van aanvullend recht moeten geraadpleegd worden en geacht worden tot de inhoud van de overeenkomst te behoren als de afspraken die partijen hebben gemaakt geen uitsluitsel geven.

Question 15

Voorbeeld van aanvullend recht

Answer 15

Consument A koopt van B die een meubelzaak heeft, een boekenkast. A en B komen overeen dat B de boekenkast bij A zal a”everen. De boekenkast wordt inderdaad door een van de chauffeurs van B bij A afgeleverd.
De chauffeur deelt A mede dat door A de transportkosten ten bedrage van € 50 betaald moeten worden.
A stelt zich echter op het standpunt dat hij de transportkosten niet behoeft te betalen, daar hem daarover niets is medegedeeld.
In deze biedt artikel 7:13 de oplossing. In dit artikel wordt onder andere bepaald dat kosten slechts gevorderd kunnen worden voor zover zij bij het sluiten van de overeenkomst door de verkoper afzonderlijk zijn opgegeven. Aangezien daarvan in casu geen sprake is, behoeft koper A niet de transportkosten voor zijn rekening te nemen.

Question 16

Een andere aanvullingsfactor is de gewoonte.

Verklaar?

Wanneer is zij toepasbaar?

Answer 16

Van een gewoonte kan men spreken, indien in een bepaalde kring, met betrekking tot een bepaalde soort overeenkomsten een bepaalde gedragslijn algemeen en bij herhaling wordt gevolgd en op naleving daarvan wordt gerekend. Men spreekt overigens ook wel van een ‘gebruik’.

Het gebruik of de gewoonte ziet op de fase na het sluiten van de overeenkomst: op de uitvoering van de overeenkomst.

Een gewoonte kan dus evenals de wet verbintenissen vestigen tussen partijen, onverschillig of deze met de gewoonte bekend waren. Voorwaarde is wel dat de partijen tot de kring behoren waarbinnen de gewoonte wordt gevolgd.

Question 17

Wat is het werkingsgebied van redelijkheid en billijkheid?

Answer 17

artikel 6:2

de redelijkheid en billijkheid is van toepassing op alle verbintenissen, ongeacht hun ontstaansbron.

Question 18

Wat zijn De gevolgen die uit de eisen van redelijkheid en billijkheid voortvloeien?

Answer 18

redelijkheid en de billijkheid heeft tweeërlei werking, namelijk aanvullende werking en derogerende of beperkende werking,

Question 19

Wanneer komt de aanvullende werking van redelijkheid en billijkheid aan de orde?

Answer 19

Deze aanvullende werking van de redelijkheid en billijkheid komt aan de orde als de afspraken tussen partijen geen uitsluitsel geven en noch de wet noch de gewoonte in een opvulling van de overeenkomst voorziet.

Question 20

Geef een voorbeeld van aanvullende werking van redelijkheid en billijkheid?

Answer 20

G en H sluiten een koopovereenkomst, inhoudende dat G zijn auto verkoopt aan H voor een prijs van € 10.000. Wanneer H naar G toegaat om de auto geleverd te krijgen, blijkt dat G de autoradio uit de auto heeft gesloopt.
G stelt dat hij zijn auto heeft verkocht en niet zijn autoradio. H stelt dat hij G’s auto
heeft gekocht met alles erop en eraan, zoals hij deze heeft gezien toen hij deze kocht, dus mét de autoradio.
De redelijkheid en billijkheid brengt in casu mee dat G de auto aan H moet leveren met de autoradio erin. Indien men een auto koopt, koopt men deze in de staat waarin hij zich bevond ten tijde van het sluiten van de koopovereenkomst, dus inclusief alle accessoires.

Question 21

Wat is De redelijkheid en billijkheid als derogerende factor?

Answer 21

het geval dat een tussen partijen geldende regel die voortvloeit uit een tussen hen gesloten overeenkomst, onder bepaalde omstandigheden buiten toepassing moet blijven.

Question 22

Waar vinden we de beperkende werking van redelijkheid en billijkheid?

Answer 22

De beperkende werking van de redelijkheid en billijkheid zijn we daar tegengekomen in artikel 6:2, tweede lid.

In artikel 6:248, tweede lid is een nagenoeg gelijkluidende bepaling met betrekking tot de beperkende werking van de redelijkheid en billijkheid opgenomen.

Question 23

In het arrest Saladin-HBU (HR 19 mei 1967, NJ 1967, 261 (geen verplicht arrest)), heeft de Hoge Raad een aantal omstandigheden gegeven (niet-limitatief ), die ertoe kunnen leiden, dat een beroep op een contractueel beding waarin de aansprakelijkheid voor zekere gedragingen wordt uitgesloten, niet succesvol gedaan kan worden. Of een beroep op zo’n beding gedaan kan worden, kan afhankelijk zijn van tal van omstandigheden, zoals?

Answer 23

• de zwaarte van de schuld, mede in verband met de aard en de ernst van de bij enige gedraging betrokken belangen
• de aard en de verdere inhoud van de overeenkomst waarin het beding voorkomt
• de maatschappelijke positie en de onderlinge verhouding van partijen
• de wijze waarop het beding tot stand is gekomen
• de mate waarin de wederpartij zich de strekking van het beding bewust is
geweest.

Question 24

Welk beginsel komt tot uitdrukking in de regel dat de gevolgen van de overeenkomst in de eerste plaats worden bepaald door partijafspraak?

Answer 24

Het beginsel dat wij hier bedoelen is het beginsel van de contractsvrijheid, dat inhoudt dat partijen in principe vrij zijn de inhoud van hun overeenkomst naar eigen believen in te richten.

Question 25

A is als secretaresse in dienst van B, die directrice is van een modellenbureau. Op een bepaald moment krijgt A van B de opdracht om het grote raam van de vergaderkamer te wassen, daar in die kamer ’s middags een belangrijke vergadering zal worden gehouden en het raam ontzettend vuil is door alle plensbuien van de laatste tijd.
Is A op grond van haar contract gehouden het raam van de vergaderkamer te wassen?

Answer 25

In casu kan gesteld worden dat A de haar door B gegeven opdracht niet hoeft uit te voeren. Het is immers niet gebruikelijk dat secretaresses schoonmaakwerkzaamheden verrichten, zodat het verrichten van dit soort werkzaamheden ook niet behoort tot de inhoud van haar contract met B.

Question 26

C en D sluiten op 1 mei 2004 een koopovereenkomst, inhoudende dat C op 14 november 2004 honderd Perzische tapijten met een bepaalde voorstelling erop zal leveren aan D voor een prijs van 200 dollar per tapijt.
Op 14 november 2004 levert C de honderd Perzische tapijten aan D.
D wil aan C nu 200 dollar per tapijt betalen, maar C stelt zich op het standpunt dat de koers van de dollar zo gekelderd is, dat D per tapijt meer dollars moet betalen dan 200 en wel zo veel meer dat het bedrag in euro’s uitgedrukt gelijk is aan dat ten tijde van het sluiten van de koopovereenkomst.
Wat is uw visie in deze?

Answer 26

Nu partijen de prijs in dollars zijn overeengekomen, algemeen bekend is dat de koers van de dollar aan “uctuaties onderhevig is en dus de kans groot was dat 200 dollar op 1 mei 2004 meer of minder euro’s waard zijn dan op 14 november 2004, kan onzes inziens C in redelijkheid niet volhouden dat de koopprijs meer dan 200 dollar is.