Kviðarholsáverkar Flashcards
Hvernig virkar Frumskoðun (Primary Survey) ?
- A-AIRWAY hluti
A - AIRWAY
- Stabilisation á hálsi
- Andlitstrauma, beinn áverkir á háls, meðvitundarskerðing - Barkaþræða
- Greina: lokun á öndunarvegi og skaði á öndunarvegi
- Andar fólk? (ef fólk talar þá er öndunarvegur opinn)
Hvernig virkar Frumskoðun (Primary Survey) ?
- B-BREATHING
B-BREATHING
- Tryggja að sjúkl fái O2
- Fylgjast með súrefnismettun
- Greina: þrýstiloftbrjóst, opið loftbrjóst, flekabrjóst
Hvernig virkar Frumskoðun (Primary Survey) ?
- C-CIRCULATION
C-CIRCULATION
- bþ, púls
- SBÞ <90 mmHg - hypotension
- Setja 2 æðaleggi í sjúkl
- Senda blóð í status, blóðflokkun
- Stöðva blæðingar!
> blæðing í brjóst- eða kviðarhol
> óstabílt pelvis brot
> amputationir á útlimum
- Vökvi? blóð? cyclokapron
SBÞ >60 mmHg - carots púls
SBÞ >70 mmHg - femoralis púls
SBÞ >80 mmHg - radialis púls
Hvað er að gerast í ‘‘Flail Chest’’?
Flailhlutinn verður dreginn inn með minnkandi þrýstingi á meðan restin af rifbeininu stækkar
- Ef rifbrot á 2 stöðum –> geta stungist inn í lungu
Hvernig virkar Frumskoðun (Primary Survey) ?
- D-DISABILITY
D-DISABILITY
- Meðvitund (AVPU, GCS)
- Glasgow coma scale
- ATH blóðsykur
Hvernig virkar Frumskoðun (Primary Survey) ?
- E-EXPOSURE / ENVIROMENT
E - EXPOSURE / ENVIROMENT
- Logroll
- Fjarlægja blaut föt
- Halda hita á sjúkling
Hvernig virkar skoðun (secondary survey) ?
- þegar búið er að tryggja ABC og sinna lífshótandi meiðslum
- kerfisbundin skoðun frá toppi til táar
- saga
- AMPLE
> Allergies
> Medication
> Past illnesses / pregnancy
> Last meal
> Events related to injury - Kviðskoðun
Flokkun áverka
- Háorkuáverkar vs lágorkuáverkar
- Óbeinir (‘‘blunt’’) - högg sem verða og valda broti, mari o.þ.h (bílslys, fall, árásir)
- Beinir (‘‘penetratint’’) - Fer hreinlega eh í gegnum fólk (hnífstungur, skotsár)
Hvaða líffæri eru algengust til að verða fyrir hnjaski ? (nefið 2)
- Lifur
- Milta
2 stór líffæri, eru mikið á yfirborði
Hverjar eru afleiðingar kviðarholsáverka?
- Blæðingar (oft lífshættulegar, solid organs t.d lifur, milta)
- Lífhimnubólga (peritonitis) (hollíffæri)
- Röskun á starfssemi líffæra (nýru, lifur, bris)
Helstu áverkar í kviðarholi
- Lifur
- ofst skaði við blunt trauma
- stærð lifrarinnar
- Stungusár
- Non-operative nálgun ef sjúkl er stabíll
- Innlögn á GG
- Monitor, Hgb, endurtekin kviðskoðun
- Angiografía og embolisering
- ERCP
- Ef aðgerð - þá pakka lifur (10% sjúklinga þurfa aðgerð)
Hverjir eru fylgikvillar lifrartrauma?
- Biloma
- Hepatic duct injuries
- Drep í lifur (hepatic necrosis)
Helstu áverkar í kviðarholi
- Milta
- Fram að 8.áratugnum talið nauðsynlegt að fjarlægja miltað við áverka
- Breyttist eftir að hlutverk miltans varð óljóst
- Non-operative með meðferð gildir í dag
- Angioembolisation
- Geta blætt aftur upp í nokkrar vikur e. áverka
- Aðgerðir
> Miltisúrnám (splenectomy)
> Miltisúrnám að hluta (partial splenectomy)
> Viðgerð á milta (splenorraphy)
> Autotransplantation
Hverjir eru fylgikvillar miltisaðgerðar?
- Subphrenic abscess
- Sepsis af völduð hjúpaðra baktería
> Streptococcus pneumoniae
> Hemophilius influenzae
> Neisseria meningitidis
Helstu áverkar í kviðarholi
- Magi og Smáþarmar
- Rof á maga / smágirni
- Sjúklingur presentar með peritonitis
- Algengast að missa af stungusári á bakvegg magans
- Ef skaði á smágirni er <1/3 af ummáli þá á að sauma annars resection
- Fylgikvillar (Abscess, Anastomusleki)
Helstu áverkar í kviðarholi
- Skeifugörn
- Hematoma
> Magasonda, fasta, næring í æð
> 2 vikur - Rof (perforation)
> Aðgerð
Helstu áverkar í kviðarholi
- Ristill og Endaþarmur
- 3 aðferðir við að laga rof á ristli
> primer viðgerð
> end colostomia
> Primer viðgerð og loop-ileostomia - Skaði á endaþarmi (rectum)
> Beina garnainnihaldi frá endaþarmi
> sigmoid loop stomia
> loop ileostomia
Helstu áverkar í kviðarholi
- Æðar í kviðarholi
- Skaði á stórum slag- og bláæðum getur verið erfiður viðureignar
- Penetrating trauma
> getur skaðað hvaða æð sem er - Blunt trauma
> algengast að skaði æðar til nýrna fremur en aortu
> SMA - Úkoman byggir á:
> Hvernig tekst til að gera við æðar
> Hvort skaði er á mjúkvef og taugum aðlægt
> Sést oftast á fyrstu 12klst
Helstu áverkar í kviðarholi
- Nýru
- 90% af öllum blunt skaða á nýrum eru meðhöndluð án aðgerðar
- Hematuria
- Skaði á nýrnaæðum - getur verið síðkomin bæðing
- Angioembolisering
- Urinoma (Percutant dren (og JJ-leggur))
- Ábendingar fyrir aðgerð:
> skaði á æðum / parenchymi ásamt lágþrýstingi
> reyna að gera við annars brottnám - Tog (traction) skaði á nýrnaæðum við blunt trauma
- Skaði á intima / media við tog –> thrombus myndun –> lokun á æðinni / stenosa
- Árangur á viðgerð á a.renalis er nálægt 0%
- Reyna ef: < 3klst frá skaða og sjúkl með 1 nýra /bilat. skaða
