Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Skurðlækningafræði > Bruni (Lýta og bruna) > Flashcards

Bruni (Lýta og bruna) Flashcards

1
Q

Tegundir bruna

A
  • Hitabruni
    > Rakur hiti
    > Þurr hiti
    > Snertibruni
    > Eldbruni
    > Reyk og innöndunar bruni
  • Efnabruni – Sýru/Basa
  • Rafbruni
  • Kuldabruni
  • Geislun
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Hver er flokkun bruna?

A
  • Yfirborðsbruni – 1°
  • Hlutþykktarbruni - 2°
    > Grunnur
    > Djúpur
  • Fullþykktarbruni – 3°
  • Meira en fullþykktarbruni
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Yfirborðsbruni - 1°

A
  • Bara epidermis
  • Verkur, bólga

Útlit:
> Roði
> Rakt
> Blanching

Útkoma:
> Ekki örmyndun
> Grær <2vikur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Grunnur hlutþykktarbruni – 2°

A
  • Epidermis + papillary dermis
  • Verkur,bólga

Útlit:
> Fölvi
> Rakt
> Blanching
> Blöðrur

Útkoma:
> Sjaldan örmyndun
> Grær á 2-3 vikum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Djúpur hlutþykktarbruni – 2°

A
  • Epidermis + papillary & reticular dermis
  • Verkur, bólga
    Útlit:
  • Dimmrautt
  • Blöðrur
  • Non-blanching

Útkoma:
- Grær >3vikur
- Mikilörmyndun
- Þarf yfirleitt húðgraft

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Fullþykktarbruni – 3°

A
  • Nær niður fyrir dermis
  • Verkjalaust

Útlit:
> Non-blanching
> Leðurlíkt
> Hart
> Þurrt
> Hvítt eða dimmbrúnt/svart

Útkoma:
> Grær ekki að sjálfu sér
> Þarf alltaf húðgraft / skurðaðgerð

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Meira en fullþykktarbruni – 4°

A
  • Brunaskaði á vef undir húð
    > Vöðvar
    > Bein

Útkoma:
- Krefjast alltaf aðgerðar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Útbreiðsla - mat á bruna

A
  • Rule of Nines - fljótlegast
  • Palmar method – minni brunar (<10% af líkamsyfirborði)
  • Lund & Browder chart - nákvæmast
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Rule of palms - mat á bruna

A
  • Lófi og fingur sjúklings
    > Ca. 1% af yfirborði líkama

Notkun:
- Blað klippt í stærð lófa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Hvað er bráður bruni?

A
  • Hlutþykktarbruni > 15%
  • > 10% hjá börnum
  • Bruni á andliti, hálsi, kynfærasvæði
  • Fullþykktarbruni
  • Rafstraumsbrunar, efnabrunar
  • Hringbrunar
    > Sem nær t.d. hringinn í kringum útlim
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Hvenær er þörf á flutningi á brunateymi?

A
  • Grunur um burnaskaða í öndunarvegi
  • Bruni sem krefst vökvauppbótar meðferðar
  • Bruni sem krefst aðgerðar
  • Bruni á andliti, höndum, fótum eða kynfærum
  • Börn & aldraðir
  • Rafbrunar
  • Sýru/basa brunar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Hver er fyrsta meðferð á vettvangi?

A
  • Tryggja öryggi björgunaraðila
  • Fjarlægja brunavald
    > “Stop, drop & roll”
  • Hratt ABC
    > Airway, breathing, circulation
  • Meta aðra áverka
  • Flytja á spítala strax ef meiriháttar bruni
  • Kæla á leið ef minna en 1klst síðan bruni varð
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Hver er fyrsta meðferð á sjúkrahúsi? (A)BCDE

A
  • Meta öndunarveg í hættu:
    > Bruni/sót í munni/nefi
    > Bruni á hálsi
    > Eldur í lokuðu rými
  • Bjúgur í efri öndunarvegi myndast fljótt
  • Vökvagjöf getur hraðað bjúgmyndun
  • Tryggja öndunarveg snemma
    > Öndunartúba snemma
    > Cricothyroidotomy sett tilbúið
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Hver er fyrsta meðferð á sjúkrahúsi? A(B)CDE

A
  • Reykeitrun
    > Carboxyhaemoglobin
    > Blóðgös
    > Súrefnisgjöf
    > Meta þörf fyrir súrefnisklefa
  • Brunaskaði á neðri öndunarvegi
  • Mekanísk öndunarhindrun v. bruna
    > Escharotomy
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Hver er fyrsta meðferð á sjúkrahúsi? - AB(C)DE

A

Vökvagjöf – Parkland formúla
- Vökvaþörf: %BSA x kg x4

Gefið:
> 1⁄2 volume fyrstu 8klst (frá bruna, ekki komu á SBD)
> 1⁄2 volume næstu 16klst
> Muna telja með það sem gefið á slysstað/sjúkrabíl

Á við þegar:
- >15% BSA fullorðinir >10 BSA börn

Þvagleggur – timadiuresa
> Mikilvægt að gerist strax
> Blóðprufur + krossa & panta blóð
> Escharotomy ef blóðflæðisskerðing til útlima

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Brunalost

A
  • Gríðarlegt vökvatap verður hjá brunasjúklingum
    > Á fyrstu 24-48 klst þarf því að hafa mikinn vara á svo sjúklingurinn endi ekki í brunalosti

Orsakir:
- Systemic bólguviðbragð veldur aukinni losun NO
> Slökun æðaþels
> Aukið gegndræði háræða
> Aukinn millifrumuvökvi
- Mikilvægt að meta heildaryfirborð brunans eins nákvæmlega og hægt er til að halda jafnvægi á vökvatapi og vökvagjöf
> Fylgjast með þvagútskilnaði
■ 0,5 mL/kg/klst ráðlagt hjá brunasjúklingum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Hver er fyrsta meðferð á sjúkrahúsi? - ABC(DE)

A
  • Fjarlægja föt og skart
  • Meta útbreiðslu & gráðu
  • Almennt trauma-mat; brot, blæðing osfrv
  • Fyrirbyggja hypothermiu
  • Vitni?
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Bráð meðferð í bruna - Escarotomy

A
  • Skorið í gegnum bruna-skorpna húð
  • Léttir á þrýstingi
  • Hringbrunar
  • Brunar á brjóstkassa sem hefta öndun
  • Skurður í gegnum alla lengd bruna
  • Forðast sinar, taugar, æða og útstandandi bein
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Meðferð - Fasciotomy

A
  • Fascia sem afloka vöðvahólf opnuð
  • Léttir þrýsting
  • Gert ef compartment syndrome
  • Meta lífvænleika vöðva/vefja í vöðvahólfi
20
Q

Meðferð - almenn sárameðferð

A

Hreinsa sár og fjarlægja:
- Aðskotahluti
- Dauða húð

Þurrka
- Bómullar lag til einangrunar

Plastfilmur

Silfur sulfadiazine

21
Q

Meðferð - hreinsun brunasára

A

Gerðir hreinsunar / Debridement:
- Auto debridement
- Snemmhreinsun
> 1-3 dögum eftir bruna
> Dregur úr bólgusvari
- Skafhreinsun
> Viku eftir burna
> Dauð húð skafin af smám saman

22
Q

Meðferð - hreinsun brunasára

A

Markmið = hreinsa alla dauða húð
- Sárbotn á að vera bleikur & blæðandi
- Mismunandi verkfæri til hreinsunar:
> Burstar
> Sköfur
> Skurðhnífar
> Húðraspar

23
Q

Meðferð - blöðrur

A
  • Sérfræðingar eru ósammála um meðhöndlun
  • Euroburn leiðbeiningar: óskýrar
  • Verndar gegn sýkingum ef heilar
  • Hraðari gróanda
  • Mikil hætta á sýkingu um leið og eitthvað rof
24
Q

Hver er tilgangur umbúða í meðferð?

A

Tilgangur:
- Verja sár fyrir sýkingum
- Mynda góðar aðstæður fyrir gróanda
- Verkjastillandi

Tegundir umbúða:
- Yelonet
- Grisjur
- Gipsbómull
- Krepsbindi

25
Q

Húðtransplant

A
  • Fullþykktar brunar
  • Djúpir hálfþykktar brunar
  • Framkvæmt eftir bráðafasa og hreinsun
26
Q

Lífeðlisfræði bruna hefur áhrif á?

A
  • Vökvajafnvægi
  • Blóðrás
  • Lungu
  • Meltingarveg
  • Efnaskipti
  • Ónæmiskerfi

Alvarleg áhrif þegar >20% er 2° bruni eða verra

27
Q

Lífeðlisfræði bruna - áhrif á hjarta og lungu

A

Hjarta:
- Minnkað cardiac output

Lungu:
- Reykeitrun í eldbruna
- Lungnabjúgur
- Öndunarbilun

28
Q

Lífeðlisfræði bruna - áhrif á meltingarveg

A
  • Þarmalömun
    > Bólgu viðbragð
    > Elektrolýta truflanir
    > Ogilvie syndrome – þarma stíflun/lömun colon
  • Curlings ulcer
    > -> bruni -> vökvaskortur -> skert blóðfræði til maga -> sár í maga
29
Q

Lífeðlisfræði bruna - áhrif á efnaskipti

A

Hypermetaboliskt ástand
- Aukin súrefnisþörf
- Aukin næringarþörf
- Hækkað kjarnhitastig

30
Q

Lífeðlisfræði bruna - áhrif á ónæmiskerfi

A
  • Skortur á varnarlagi
  • Sýkingarhætta
    > Líkur á sýkingu aukast með stærra brunaflatarmáli
  • Ónæmisbæling
31
Q

Stuðningsmeðferð - fyrirbygging sýkinga

A
  • Ónæmisbæling + missa varnarlag
  • Sterilar aðstæður eins og hægt er
  • Reglulegar ræktanir – strok og blóð
  • Fylgjast með hbk
  • Ekki fyrirbyggjandi sýklalyf
  • Yfirborðs silfur sulfadiazine
32
Q

Stuðningsmeðferð - næring

A
  • Aukin næringarþörf
  • Næringarsonda í >15% BSA bruna

Sutherland formúla:
> Fullorðnir: 20kcal/kg + 70kcal x %BSA
> Börn: 60kcal/kg + 35kcal x %BSA
> Dæmi: 60kg með 30%BSA bruna = 3300kcal

33
Q

Stuðningsmeðferð - fyrirbygging Curlings ulcer

A
  • Næring í sondu
  • Sýruhemjandi lyf (PPI)
  • Snemma inntöku um munn aftur sem fyrst
34
Q

Önnur stuðningsmeðferð

A
  • Blóðgjöf ef hb < 80
  • Verkjastylling
    > Morfíndreypi og diazapam
  • Stífkrampabólusetning
  • Fyrirbyggja hypothermiu í stórum brunum - Sjúkraþjálfun – viðhalda hreyfigetu
  • Mobilisering
35
Q

Skurðmeðferð - síðbúin meðferð

A

Flipa uppbygging
- Minni/grynnrir brunar = Tilfærslu flipar
- Stærri /dýpri brunar = Fullþykktar flipar / fríir flipar

Meðferð fylgikvilla
- Oft herpingur í örum
- Hamlar hreyfingar
- Þarf skurðaðgerð
- Ofholdgun í örum: Þrýstingsmeðferð

36
Q

Hverjar eru aðrar gerðir bruna?

A
  • Rafbruni
  • Sýru/basa bruni
  • Kuldabruni
37
Q

Hvað er rafbruni?

A
  • Einkennist af inngangspunkti og útgangspunkti
  • Minniháttar ytri bruni & djúpur vöðvabruni
  • Meðfylgjandi taugaskaði
38
Q

Hvað eru efnabrunar?

A
  • Bruni vegna sýru / basa sem komast í snertingu við vef
  • Basa brunar yfirleitt alvarlegri & dýpri

Dæmi:
> Sýra: Hydrofluric sýra, chromic sýra
> Basi: Natriumhydroxíð, kalíum hydroxíð (stífluhreinsar)

Bruni heldur áfram þar til efni fjarlægt / afvirkjað
> Ef duft: dusta ekki skola
> Ef vökvi: skola í amk 30 min
> Ef hydrofluric sýra: Calsiumgluconat

39
Q

Kuldabruni - Frostbit

A
  • Innanfrumu kristallamyndun
  • Smáæða lokun
  • Súrefnisþurð í vef
  • Sama flokkunarkerfi og brunar
  • Útlit: Dimmrautt/fjólublátt, bólga, stórar blöðrur
40
Q

Kuldabruni - Perino/„Trench foot“

A
  • Kuldabruni án frystingar
  • Endurteknar kaldar og rakar aðstæður
  • Langvinn æðabólga
  • Útlit: Dimmrautt/fölvi, bólga, blöðrur
41
Q

Hver er meðferð við kuldabruna?

A
  • Fjarlægja blaut / þrengjandi föt

Virk upphitun:
> Heitir IV vökvar
> Heitir vökvar í meltingarveg
> Útlimur/sjúklingur í 40°C vatnsbað

Verkjastilling
> Verulegur sársauki við upphitun

Monitor

42
Q

Hvað er pokameðferð?

A
  • Notuð við 2° bruna á höndum eða fótum
  • Veldur hypoxiu sem verkjastillir hratt
  • Skapar góðar aðstæður fyrir gróanda

Meðferð:
1. Kæla og þvo með vatni
2. Setja höndina/fótinn í pokann
3. Skipta um poka daglega og skola á milli

43
Q

Hver er fyrsta meðferð í sárameðferð?

A
  • Fyrsta meðferð - kæling með vatni
  • Eftir kælingu og verkjastillingu - sár þvegið með saltvatni og óhreinindi fjarlægð

Hlutverk umbúða:
> Hlífa sári fyrir utanaðkomandi áhrifum
> Valda réttu hita- og rakastigi

44
Q

Hvað er autograft húðágræðsla?

A
  • Húð fengin frá sjúklingnum sjálfum
    > Tekin húð af óbrenndu svæði og flutt og transplanterað á brennd svæði líkamans

Tvær gerðir:
- Split thickness skin graft
> Epidermis + hluti dermis
- Full thickness skin graft
> Epidermis + dermis

45
Q

Hvað er allograft húðágræðsla?

A
  • Ef fólk hefur orðið fyrir bruna á stórum hluta líkamsyfirborðs getur verið þörf á transplant húð frá donor.
  • Allograft eða líkhúð er notuð eins og split skin graft og endist sjúklingnum allt að tvær vikur en þá að endingu hafnar sjúklingurinn húðinni.
46
Q

Bráðafasi - ATLS

A

A - Tryggja öndunarveg
B - Meta öndun
C - Meta blóðrás
D - GCS og taugaskoðun
E - Meta útbreiðslu bruna

Skurðlækningafræði (22 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2025 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions