Heila- og taugaskurðlækningar Flashcards
Hvert er hlutverk BBB (Blood Brain Barrier) ?
Hann hamlar flutningi ýmissa agna milli æða og heilavefs
Hvað eru heilameinvörp?
- Algengasta form æxla í CNS
- Oftast frá: lungu, brjóstum, nýrum, ristli, melanoma
Hvað er Glioma?
- Algengasta primary æxlið í CNS
- 4 flokkar I-IV ( lág gráðu vs há gráðu)
- Glioblastastoma multiforme IV°
Hvað er Meningioma ?
- Vaxið frá heilahimnum
- Oftast góðkynja
- Horfur: 5 ára lifun >90%
Heiladingulsæxli
- Góðkynja
- Flokkast í endocrine virk eða óvirk
Vestibularis Schwannoma
- Góðkynja
- Flokkanir: sporadic, Neurofibroma, Type II
Hver er algengasta dánarorsök hjá ungu fólki?
áverkar
Hvernig er meðhöndlun við smávægilega höfuðáverka?
- GCS 15 og rotast ekki
Útskrift með leiðbeiningum
Hvernig er meðhöndlun við milda höfuðáverka ?
- GCS 13-15 og/eða rotast í <5 mín og engin staðbundin brottfallseinkenni
- Innlögn til skoðunar / eftirlits. Eftirlit í > 12klst
- Tölvusneiðmynd (ráðlög)
> ef TS eðlileg = útskrift með leiðbeiningum
> ef TS óeðlileg = innlögn til skoðunar / athugunar. Ráðgjöf í heilaskurðlæknis. Eftirlit í >12 klst
Hvernig er meðhöndlun við meðalsæma höfuðáverka?
- GCS 9-12 eða rotast í >5 mín eða staðbundin brotfallseinkenni
- Tölvusneiðmynd (áskilin)
> ef eðlileg = Innlögn til skoðunar / athugunar. Ráðgjöf í heilaskurðlæknis. Eftirlit í >12klst
> ef óeðlileg = innlögn til skoðunar / athugunar. Ráðgjöf í heilaskurðlæknis. Eftirlit í >12 klst
Hvernig geta höfuðkúpubrot litið út?
- sprungur
- Basis fracturu
- Innkýld brot
Hvað er heilamar / heilaáverkablæðing
Staðsett þar sem heilinn skellur á innanverða höfuðkúpuna
- Coup-contra coup
- MOrtalitet 25-60%
Hvað er Epidural Haematoma?
- Linsulaga
- Oft yngra fólk
- Oftast frá a.meningea media
- '’lucid interval’’
- Mortaliet um 10%
Hvað er Subdural Haematoma?
- Hálfmána-laga
- Acute vs Chronic
- Háorkuáveri í yngra fólki - byltur í eldri
- Oftar í orkumeiru áverka en EDH
- Mortalitet um 35-50%
Hvað er Diffuse axonal injury?
- Verður við mikla hröðunar krafta
- Skaði á small axonal pathways
- Oftast í djúpu hlutum heilans
- Oftast meðvitundarlausir í lengri tíma
- CT sakleysislegt
- MR notað til greiningar
Hver er helsta ástæða Subarachnoidal blæðingar?
Algengasta ástæðan er heilaáverki en einnig án áverka (spontant)
Hver er meðferð við höfuðáverka?
- ATLS (Advanced Trauma Life Support ) ABCDE
- Fylgjast vel með sjúkling - GG oftast
- GCS ef vakandi
- Pupillur
Hver á innankúpuþrýstingur að vera hjá fullorðnum ?
Eðlilegur 10-15 mmHg í fullorðnum
- Mælingar á ICP (intraventriculer, Intraparenchymal)
- Hættumerki ef > 20-25
Monro - Kellie
skil ekkert í þessari glæru eins og flest öllum í þessum pakka:)
- Höfuðkúpan er óeftirgefanlegt rými og innihaldið innan þess er fasti
- Við massaaukningu getur ICP (þrýstingurinn) haldist nær óbreyttur með breytingu á massahlutföllum
Einkenni Herniation / heilaklemma
- Minnkuð meðvitund
- Víkkun sjáaldurs (öðru megin?)
- Helftarlömun
- BP upp
- Púls niður
- Öndunarstopp
Hver eru einkenni Subarachnoidal blæðingar? (innanskúmsblæðing)
- Skyndilegur höfuðverkur, eins og sleginn í höfuðið
- Ógleði, uppköst
- Ljósfælni, hljóðfælni
- Hnakkastífleiki
- Minnkuð meðvitund
- 15% deyja skyndidauða
- 45% mortalitet fyrstu 2 vikur e. blæðingu
Hvernig er greining og meðferð Subarchnoidal blæðingar?
Greining
- CT
- CT-angio
- Mænustunga
- Æðaþræðing
Meðferð
- Clips vc coiling
- Vandamál
Vatnshöfuð
- Flokkar
> Obstructívur
> Communicerandi - Meðfætt eða síðkomið
- Ventriculo-peritoneal shunt eða Ventriculo-cysternostomi
