HC3.7: Behandeling van osteoporose Flashcards
niet-medicamenteuze behandeling:
- lichaamsbeweging stimuleren en inactiviteit vermijden
- niet roken en geen overmatig alcohol
- niet te veel afvallen
preventie van osteoporotische fracturen:
- valpreventie (sanering medicatie, visuscorrectie, fysiotherapie): eventueel valpolikliniek
- verminderen valimpact (bijv. heupbeschermers)
aanbeveling calcium:
- 1000 tot 1100 mg calcium per dag middels de voeding binnenkrijgen
- bij < 2 zuivelproducten per dag, calciumsuppletie van 1000 mg/dag
- geef calciumsuppletie van 500 mg bij 2-3 zuivelproducten per dag
aanbeveling vitamine D:
- adviseer iedereen met een verhoogd fractuur risico dagelijks 20 microgram vitamine D te gebruiken
- maar dagdoseringen > 75 microgram per dag en periodieke hoge doseringen worden afgeraden omdat zij mogelijk een verhoogd valrisico geven
2 soorten osteoporose medicamenteuze behandeling:
- remmers van de botafbraak (antiresorptiva)
- stimulatoren van de botaanmaak (anabolica)
remmers van de botafbraak (antiresorptiva):
- oestrogenen
- SERM’s
- bifosfonaten
- antilichamen tegen RANKL
Oestrogenen als behandeling:
- reductie van risico op heupfracturen en alle andere fracturen
- maar wel toename risico mammacarcinoom
- en toename risico in hart- en vaatziekten
–> gunstige effecten van oestrogenen met progestagenen waaronder verminderde kans op heupfracturen wegen niet op tegen de toegenomen kans op hart- en vaatziekten en borstkanker.
SERM’s (Selective Estrogen Receptor Modulator): (raloxifeen)
- het is een agonist in botweefsel en in het cardiovasculaire systeem, dat zorgt voor remming van de botresorptie
- het is juist een antagonist in de borsten en in de baarmoeder, en zorgt dus in de borsten voor remming van bortskanker
Raloxifeen:
- zorgt voor significante reductie aantal wervelfracturen
- geen reductie aantal niet-wervel en heupfracturen
- significante reductie kans mammacarcinoom
- verhoogd risico trombo-embolische events
bisfosfonaten als behandeling:
- meest voorgeschreven als behandeling van osteoporose
- ze remmen de osteoclasten
- verlaging van de botturnover (minder bot ombouw eenheden, minder diepe resorptie putjes)
- lichte stijging van de BMD en verbetering van de microarchitectuur
Alendronaat en risedronaat:
- meest voorgeschreven orale medicatie
- hebben effect op zowel de wervel fracturen als de niet-wervel fracturen (verlaging) en ook verlaging van de heupfracturen
- beide 1 keer per week
Ibandronaat:
- ook een bisfosfonaat
- 1 keer per maand
- minder sterk effect van de alendronaat en risedronaat
- heeft wel effect op verlaging wervel en niet-wervel fracturen, maar geen effect op heup fracturen
Zolededronaat:
- ook een bisfosfonaat
- is intraveneus
- 1 keer per jaar
- sterk effect op verlaging wervel en heup fracturen
- uit studies blijkt ook een verminderde mortaliteit na heupfracturen
positieve punten van bisfosfonaten:
- hebben sterker effect op wervel fracturen dan op niet-wervel fracturen
- zelfs na stoppen van behandeling blijven ze nog werken in het lichaam, dus door retentie in bot houden effecten op BMD en turnover enige tijd na staken van de behandeling aan
nadelen bisfosfonaten:
- bij oraal: vooral maag-darm klachten als bijwerking
- inname op nuchtere maag, rechtop zittend en patiënt moet na inname nog half uur rechtop blijven zitten
- bij intraveneus is er een mogelijke relatie met atriumfibrilleren
- kans op atypische femurfracturen
- zeldzame bijwerking, net als femur fracturen, is osteonecrose van de kaak
antilichamen tegen RANKL, Denosumab als behandeling:
- denosumab is ook een veel voorgeschreven medicament
- door dit te geven vang je het RANKL weg, waardoor osteoclasten zich niet goed kunnen ontwikkelen of minder actief zijn
- je remt daardoor dus heel erg de bot resorptie
- het zorgt voor sterke verlaging van het aantal fracturen
nadeel van denosumab:
als je stopt met de behandeling, dan zie je dat alle osteoclasten die je al die jaren hebt onderdrukt met behandeling, weer actief worden en dan ook juist veel actiever worden dan voorheen.
als je stopt dan zie je dus een sterke daling van de BMD en verhoogde kans op wervelfracturen.
adviezen over staken van denosumab:
- nooit zomaar stoppen zonder een nabehandeling te overwegen
- als je wil stoppen moet je de patiënt nabehandelen, met intraveneus zoledronaat
- hoelang je die nabehandeling doet is afhankelijk van hoe lang je denosumab hebt gebruikt
stimulatoren van de botaanmaak (anabolica):
- teriparatide
- romosozumab
teriparatide als behandeling:
- het lijkt op PTH
- PTH wordt over het algemeen gezien als een hormoon dat botverlies geeft
- maar bij intermitterend toedienen is een ander effect te zien dan bij continue toediening
- je krijgt nog steeds meer bot resorptie, maar je bot aanmaak gaat juist nog meer omhoog
- je krijgt dan dus netto bot aanmaak
teriparatide:
- stimulatie activiteit osteoblasten met initieel botaanmaak zonder botafbraak
- stimulatie activiteit osteoclasten
- toename van de botturnover (meer BMU’s)
- netto positieve balans (bot aanmaak > afbraak)
Romosozumab als behandeling:
- een subcutane injectie 1 keer per maand
- het is een antilichaam tegen sclerostine
- sclerostine is een remmer van de botaanmaak
- heeft positieve effecten op BMD en fractuur risico
- maar heeft wel bijwerkingen
- zoals verhoogd risico op cardio vasculaire ziekten
–> daarom in europa dit niet voorschrijven bij iemand die ooit eerder een beroerte of hartinfarct heeft gehad
stappenplan behandeling:
- altijd eerst beginnen met leefstijl (gezonde voeding, beweging, minder alcohol, niet roken)
- eerste keus medicijn is bisfosfonaat (alendronaat of risedronaat) in tabletvorm
- als dat niet goed gaat of contra indicatie, dan eventueel in drankvorm of een infuus van zoledronaat
- teriparatide en romosozumab wordt vooral gegeven aan mensen met wervel fracturen
- romosozumab alleen bij postmenopauzale vrouwen
patiënt met heupfractuur, is vooral zoledroninezuur/zoledronaat eerste keus
mensen met niet-heup fractuur en osteoporose zonder wervelfractuur is alendronaat/risedronaat de eerste keus
behalve bij staken van bisfosfonaten, is bij alle overige medicamenten een nabehandeling nodig om het effect te behouden.
