HC 6.2 Concepten lichaamssamenstelling Flashcards
Wat zijn de niveaus van lichaamssamenstelling?
- Atoom niveau
Het lichaam bestaat uit 50 verschillende soorten atomen. 98% van het lichaamsgewicht wordt bepaald door zuurstof, koolstof, waterstof, stikstof en calcium. - Moleculaire niveau
Denk hierbij aan eiwitten, koolhydraten, mineralen, vetten, water etc. De elementen zijn opgenomen in moleculen die meer dan 100.000 chemische bindingen vormen variërend in complexiteit en moleculair gewicht. - Celniveau
De moleculen zijn de bouwstenen van de cel. Het lichaam bestaat uit uiteenlopende cellen met verschillende functies. Het lichaam bestaat uit ongeveer 10 tot de macht 14 cellen, welke variëren in vorm, grootte, samenstelling en verdeling. - Weefselniveau
De cellen variëren in vorm en grootte en vormen uiteindelijk de weefsels. Onderscheidt in zenuwweefsel, spierweefsel, vetweefsel, botweefsel en bloed. - Het gehele lichaam
Waarom is de lichaamssamenstelling van belang?
De samenstelling kan belangrijke gevolgen hebben voor de gezondheid. Iemand met vele spieren heeft een grotere kans op een langer leven. De lichaamssamenstelling kan ook relevant zijn voor de behandeling. Als iemand een grotere kans heeft op diabetes omdat hij veel vet heeft, wil je dat die persoon vet gaat verliezen, maar niet uitdroogt of zijn spieren verliest.
Hoe bereken je het BMI en wat zijn de afkapwaarden? Waar moet je op letten?
Gewicht/lengte^2
Let op: dit zijn de cutoffs voor Kaukasische mensen. De normaalwaarden voor de BMI zijn voor vrouwen en mannen gelijk. Daarnaast zijn ze ook niet van de leeftijd afhankelijk.
Waarvoor is BMI een voorspeller?
Daarnaast is het BMI een voorspeller voor de levensverwachting. Ben je niet op gezond gewicht dan neemt de levensverwachting af. Deze levensverwachting is onafhankelijk van geslacht.
Het is wel afhankelijk van de leeftijd. Als je ouder bent met een hoger BMI is de levensverwachting veel beter dan als je jonger bent met een hoog BMI.
Wat zijn de nadelen van het BMI?
- Een hoog BMI kan echter niet alleen worden veroorzaakt door een grote hoeveelheid vet in het lichaam, maar ook door een grote hoeveelheid spiermassa, bijvoorbeeld bij topsporters. Je moet dus ook naar de persoon kijken om te zien hoe de BMI tot stand komt. Je moet kijken naar de relatieve proporties van de lichaamssamenstelling.
- Omgekeerd kun je ook mager lijken, maar veel vet hebben.
- BMI kan ook worden beïnvloed door het gewicht van de botten, oedeem en plasma volume.
- BMI geeft geen goede informatie over de relatieve hoeveelheid vet in verschillende populaties.
Welke bevolkingsgroep en welk geslacht heeft het meeste lichaamsvet?
Vrouwen met een Aziatische achtergrond hebben meer vetmassa dan Kaukasische of Afrikaanse vrouwen. Daarnaast hebben vrouwen over het algemeen meer vetmassa dan mannen.
Waar is de BMI geen goede index voor?
Dus BMI is niet een goede index voor lichaamsvet.
Wat is de belangrijkste parameter voor het beoordelen van het lichaamsgewicht en de lichaamssamenstelling?
Het deel van het totale gewicht dat bestaat uit vet.
Welke risico’s geeft te veel lichaamsvet met zich mee?
- Hart- en vaatziekten
- Hypertensie
- Type 2 diabetes
- Kanker
Welke risico’s geeft te weinig lichaamsvet met zich mee?
Te weinig lichaamsvet leidt tot: gestoorde menstruele cyclus, verstoring van hart en vaten en het immuunapparaat kan minder gaan functioneren.
Waar wordt vet in het lichaam opgeslagen?
- Subcutaan: onder de huid
- Intermusculair: tussen de spieren
- Intramusculair: in de spieren
- In de buikholte
- In de borstholte
Waar ligt vet vooral bij de mannen opgeslagen en waar bij de vrouwen?
Mannen hebben meer de neiging om vet rondom de buik neer te leggen, wat we de typische appelvorm noemen. Vrouwen hebben meer de neiging om vet rondom de dijen, de billen, de lagere buik, de borsten, de schouders en de triceps neer te leggen, wat we de peer vorm noemen.
Wat is een betere maat voor gezondheid? BMI of lichaamssamenstelling?
De lichaamssamenstelling is een veel betere maat dan het BMI voor hoe gezond iemand is.
Welke twee modellen voor de lichaamssamenstelling zijn er?
- Model body composition 1: vet (niet essentiële vet + opslagvet) + lean body mass (weefsel met het essentiële vet).
- Model body composition 2: vetmassa (inclusief essentieel vet) + vetvrije massa (overig weefsel)
Voor hoeveel procent bestaat een volwassen lichaam uit water?
Bij een volwassen persoon bestaat het lichaam voor 60% uit water: 34% intracellulair, 26% extracellulair.
Wat is de functie van essentieel vet?
- Essentieel vet is cruciaal voor het goed functioneren van het lichaam.
- Essentieel vet geeft steun aan organen in de buik, heeft een beschermend effect, biedt lichaamsisolatie en is daarnaast een belangrijke energiebron. Daarnaast is essentieel vet een bron van hormonen en cytokines die belangrijk zijn voor het functioneren van het lichaam.
- Komt essentieel vet beneden een bepaald niveau, dan raakt het lichaam direct bedreigt.
- Essentieel vet speelt een belangrijke rol bij de voortplanting van vrouwen, het vet is nodig om de zwangerschap tot een goed einde te brengen.
- Een kritische hoeveelheid vet, en dus leptine, zet in de puberteit de menstruatie in gang.
Hoeveel procent van het lichaam bestaat uit essentieel vet bij vrouwen en bij mannen?
Vrouwen hebben een veel hoger percentage essentieel vet: 8-12% van het totale lichaamsgewicht, voor mannen is dit 3-5%.
Wat is de functie van niet-essentieel vet?
Het niet-essentiële vet is opslagvet wat je niet direct nodig hebt, opgeslagen in de vorm van triglyceriden. Het vormt een energiereserve. Het lichaam heeft relatief minder essentieel vet dan niet-essentieel vet.
Waar bevindt het meeste vet zich in het lichaam?
Subcutaan
Wat is een normale lichaamssamenstelling?
Mannen en vrouwen verschillen vooral in het lichaamssamenstelling in spiermassa en vetmassa.
Wat gebeurt er als je ouder wordt met je lichaam?
Als je ouder wordt worden mensen kleiner, gaan meer voorovergebogen lopen en mensen krijgen meer buikvorming.
Waarom worden mensen zwaarder als ze ouder worden?
- Ze gaan minder bewegen
- Ze gaan meer eten
Je ziet als mensen ouder worden dat de vetmassa toeneemt en de lean body mass neemt af (met name de spiermassa). De vetmassa neemt zowel bij vrouwen als bij mannen toe.
Wat zijn methodes om de lichaamssamenstelling te meten?
- Huidplooidiktemeting
- Lichaamsomtrek meting (Waist-to-hip ratio (WHR))
- Bio-elektrische impedantie analyse
- Beeldvormende technieken (CT, MRI en DEXA)
Wat is de huidplooidiktemeting?
De meerderheid van het vet zit subcutaan (70-90%). De hoeveelheid vet is gelijkmatig onder de huid verdeelt, daar gaan we vanuit. De dikte van de huidplooien kan gebruikt worden om de totale hoeveelheid vet in het lichaam te meten. Met een skin caliper kun je meten hoeveel mm de huidplooi dik is.
Wat zijn de nadelen van de huidplooimeting?
- De meting heeft een grote subjectieve component (error tussen testers).
- De methode is met name handig als iemand het zelf regelmatig doet. De test is moeilijk reproduceerbaar.
- De huidplooimeting vertelt niet of er veel vet rond de ingewanden zit (visceraal vet).
Hoe werkt de omtrek metingen?
Hiervoor gebruiken we de waist to hip ratio (WHR). Je deelt de taille omtrek door de heup omtrek. De WHR is groter voor mannen dan voor vrouwen en neemt toe met de leeftijd. De WHR voorspelt beter dan welke andere anthropometrische parameter het gezondheidsrisico van een individu. Dus de verdeling van het vet is belangrijker dan de hoeveelheid vet.
Waarmee is een stijgende WHR gecorreleerd?
- De mate van insuline resistentie gaat omhoog
- Bloeddruk gaat omhoog
- HDL cholesterolspiegel (gunstig cholesterol) in het bloed gaat omlaag
- Incidentie diabetes mellitus gaat omhoog
- Incidentie hart- en vaatziekten gaat omhoog
- Overall mortaliteit gaat omhoog
Wanneer spreek je bij mannen en bij vrouwen van een verhoogde WHR?
Bij mannen spreek je van een verhoogde WHR als die boven de 0,95 is en bij vrouwen ligt de grens bij 0,80. Vanaf die waarden zijn er significante gezondheidsrisico’s.
Wat is het verschil tussen Male/Android en Female/Gynoid fat cells?
Male or Android fat cells (vetcellen rondom de ingewanden): die bevinden zich in het bovenlichaam en deze cellen zijn meer insuline resistent. Ze geven meer release van vrije vetzuren en cytokinen als respons op stimuli. Vetcellen rondom de dijen (female or Gynoid fat cells) zijn insuline sensitief en minder gevoelig voor stoffen die vet kunnen vrij maken zoals adrenaline en glucagon. Hierdoor zijn er minder vrije vetzuren in het bloed aanwezig, wat gunstig is.
Wat is viscerale adipositas?
Viscerale adipositas: vet zit niet subcutaan, maar rondom de ingewanden. Omtrekmetingen helpen niet om onderscheid te maken tussen visceraal vet en subcutaan vet.
- Visceraal vet is slechter dan subcutaan vet.
Hoe werkt bio-elektrische impedantie analyse?
Hele goedkope en simpele manier. Elektroden aan de hand en de voet, je laat een stroompje lopen. Dit is een indirecte, non-invasieve en eenvoudige methode om de hoeveelheid vet te meten en is gebaseerd op de elektrische geleiding van een wisselstroom door het lichaam, dan wel het bieden van weerstand daartegen. Een stroom door het lichaam zal beter geleiden bij minder weerstand. Weefsel met water en elektrolyten zoals bloed en spieren geleiden stroom goed. Vetmassa, lucht en bot hebben een hoge weerstand en geleiden minder goed.
Door het stroompje te laten lopen kun je een maat krijgen voor de vetvrije massa. Als je dan het lichaamsgewicht meet, kun je van het gewicht de vetvrije massa aftrekken en dan krijg je de vetmassa. Hoe groter de vetvrije massa, des te beter een stroom door het lichaam kan stromen.
Wat zijn de nadelen van Bio-elektrische impedantie analyse?
Als je lichaamssamenstelling niet constant is: bijv. je bent uitgedroogd. De elektrolyten concentratie neemt hierdoor toe, dit zorgt ervoor dat de geleiding beter wordt en hierdoor krijg je het idee dat er minder vetvrije massa is. Andersom geldt dit voor te veel hydratatie (verdunning van elektrolyten).
Wat is Dual Emission X-ray Absorptiometry (DEXA)?
Je kunt de botmassa en de vetmassa meten. Redelijk duur en je gebruikt straling. Het geeft twee fotonen stromen door het lichaam, die worden afgebogen door het lichaam afhankelijk van de lichaamssamenstelling. Je kunt hierdoor een bepaalde ratio berekenen, waarmee je kunt zeggen dat er zoveel weke delen weefsel zijn en zoveel vetmassa en botweefsel.
Met deze techniek kun je de absolute hoeveelheid lichaamsvet bepalen.
Wat zijn de overige technieken om lichaamsvet te bepalen?
De andere twee technieken die je kunt gebruiken zijn de CT-scan en de MRI. Nadeel van de CT-scan is natuurlijk de straling. Allebei zijn het goede methoden, maar voor grote schaal zijn ze te duur. Het zijn de enige twee metingen die goed zijn om het viscerale vet weefsel vast te stellen.
