Dementie: EEG Flashcards
EEG-afwijkingen bij dementie, afhankelijk van welke factoren
- ziekte die de dementie veroorzaakt
- stadium van de aandoening
- bijkomende factoren als medicatiegebruik
- diagnose steeds vroeger gesteld, dan EEG vaker nog normaal, vooral bij degeneratieve aandoeningen (Parkinson, Alzheimer, frontaalkwabdementie)
- EEG veranderingen bij gezonde ouderen
EEG bij normale veroudering, alfaritme, beta, mu, theta, delta
Alfa:
- frequentie iets afname
- hoeveelheid en amplitude afname
- alfa temporaal iets toename
- reactiviteit HV, ogen openen en LFP neemt af
Beta:
- hoeveelheid neemt iets toe
- amplitude kan lager zijn
Mu:
- minder vaak gezien
Theta:
- lichte diffuse toename, met name temporaal
Delta:
- sleep onset FIRDA (bilateraal-synchroon ritmische delta, niet pathologisch, bij doezel) (FIRDA is wel pathologisch, dus differentiatie is belangrijk)
- SREDA (sunclinical rhythmic electrical discharges of adults, reeks ritmische, scherpe theta, lijkt afwijkend, is dat niet)
EEG bij normale veroudering, focale temporale activiteit
Focale intermitterende theta- en delta activiteit temporaal voor, links>rechts.
36% boven 60 jaar
Subklinische uiting niet optimale cerebrale functie, wsl door vasculaire insufficiëntie. Bij neuropsych. onderzoek verminderde verbale fluency.
Onder bepaalde voorwaarden normaal vershcijnsel (BTTE, benign temporal transients of the elderly):
- >60 jaar
- lokalisatie temporaal voor
- links>rechts
- normaal AGP
- amplitude<60 uV
- reactief
- een tot enkele golven, geen reeksen
- <1% van totale EEG
EEG bij Alzheimer, vroeg stadium
Vroegste stadium >50% normaal EEG
Eerste veranderingen:
- afname beta
- toename theta, met name par-temp. (hoogste sensitiviteit)
Kort daarna:
- alfapiekfrequentie omlaag
- hoeveelheid alfa omlaag
- reactiviteit verminderd, verdwijnt uiteindelijk volledig
(- soms al vroeg geen ritmiciteit in alfaband te herkennen)
- volgreactief LFP verminderd (vooral in alfa-frequenties), kan al als rest EEG nog normaal is
- minder vaak harmonische volgreacties
EEG bij Alzheimer, later stadium
- toename onregelmatig delta, eerst temporaal, daarna diffuus
- focale afwijkingen niet typisch voor Alzheimer
- FIRDA en onregelmatige delta kan in vergevorderd stadium, opletten met bijkomende pathologie
- uiteindelijk alle Alzheimer patiënten EEG-afwijkingen
- subgroepen met hele geringe of hele snelle progressie van EEG-afwijkingen
- tijdens slaap slecht ontwikkelde slaapspoelen en weinig K-complexen
Relatie ernst Alzheimer en ernst EEG-afwijkingen
- over algemeen correlatie tussen ernst ziekte en EEG-afwijkingen
- vooral voor hoeveelheid theta en delta
- EEG-afwijkingen correleren met psychotische verschijnselen (wanen, hallucinaties)
- meer afwijkingen bij snelle progressie en bij begin op jonge leeftijd
EEG bij Alzheimer, prognose
- ernst afwijkingen heeft prognostische betekenis
- meer afwijkend EEG, snellere progressie cognitieve stoornissen, sneller verlies ADL-functies, eerdere verpleeghuisopname, sneller overlijden
- afname beta en (in mindere mate) afname hoeveelheid alfa ongunstige prognose
- prognostische waarde EEG groter dan corticale atrofie
Pathofysiologie EEG-afwijkingen bij Alzheimer
Pathofysiologie onduidelijk.
Vertraging EEG correleert slecht met corticale atrofie en goed met subcorticale atrofie en ventrikelverwijding.
Verband tussen vertraging EEG en afname rCBF (regional cerebral blood flow).
- correlatie toename power thetaband en afname rCBF in subcorticale witte stof
Geen correlaat EEG en tangles en plaques.
Verband EEG en verlies neuronen (zieke abnormaal functionerende).
Belangrijkste verklaring EEG-vertraging lijkt afname ACh in cortex.
- ACh afgegeven door neuronen vanuit subcorticale nucleus basalis van Meynert, projecteren via witte stof naar cortex, degeneratie vann deze neuronen -> ACh tekort
Verband EEG en APO E-genotype. Bij E4-allelen verminderde coherentie in alfaband, ook toename theta en afname beta.
Diagnostische waarde EEG bij Alzheimer
Hoogste diagnostische waarde bij EEG in REM-slaap (activiteit cholinerge systeem).
Grote verschillen in onderzoeken door criteria, ernst ziekte, medicatie etc.
Diagnostische winst EEG bij diagnostische onzekerheid.
Differentiatie Alzheimer en andere ziekten, EEG
Differentiatie tussen Alzheimer en depressie, EEG waardevol, 69-84% accuracy.
Differentiatie tussen Alzheimer en Creutzfeldt-Jakob, EEG bij CJD karakteristiek.
Voorkomen FIRDA, trifasische golven, periodieke ontladingen en epileptiforme afwijkingen pleiten voor metabole encefalopathie/toxische stoornis tov Alzheimer (ontrbeken ervan sluit het echter niet uit).
Differentiatie tussen Alzheimer en vasculaire dementie beperkte rol EEG. Bij Alzheimer lange corticocorticale associatievezels aangedaan, bij vasculaire dementie de korte.
EEG bij frontotemporale dementie
Weinig of geen afwijkingen.
Soms langzame activiteit met kleine amplitude, frontocentrotemporaal.
Alfaritme intact.
EEG bij progressieve supranucleaire paralyse
EEG veranderingen vergelijkbaar met Alzzheimer.
Opvallend: verdwijnen REM-slaap.
EEG bij Parkinson, niet dement/wel dement
Niet dement Parkinson:
- normaal EEG
- indien afwijkingen verhoogd risico op ontwikkelen cognitieve stoornissen binnen 3 jaar
- focale temporale afwijkingen kunnen wijzen op bijkomende vasculaire pathologie
Wel dement Parkinson:
- afwijkingen zoals bij Alzheimer
- vertraging en minder alfa
- meer theta
EEG bij Huntington
Weinig EEG-afwijkingen.
Vaak onregelmatig met kleine amplitudes.
Karakteristiek: EEG met zeer lage amplitudes <10 uV
Slaap EEG: ontbreken vertexgolven, slaapspoelen, K-complexen
EEG bij vasculaire dementie
Aard van EEG-afwijkingen hangt samen met aard vasculaire stoornissen.
Alfaritme vaak lang behouden.
Vaak asymmetrieën van alfaritme.
Fenomeen van Farbrot (bij LFP bij lage ferquenties beter volgen aan zieke kant, bij hoge frequenties beter volgen aan gezonde kant).
Bij lacunair infarct muritme vertraagd aan aangedane kant.
Vaker focale afwijkingen, met name temporaal, correleren niet altijd met klinische verschijnselen.
Vaker epileptiforme en paroxismale afwijkingen.
EEG bij Biswanger
Vorm van vasculaire dementie, vasculaire schade aan subcorticale witte stof.
EEG-veranderingen wisselend.
AGP normaal of diffuus vertraagd.
Soms bursts van delta en soms focale afwijkingen.
EEG bij Creutzfeldt-Jakob, fasen, diagnose
Eerste fase:
- aspecifieke afwijkingen
- desorganisatie AGP
- toename theta en delta
Tweede fase:
- karakteristieke periodieke ontladingen
- bi/trifasisch
- duur 200-500 ms
- amplitudes tot 300 uV
- interval 0,5-2 sec
- klinisch myoclonieën
- soms eerst als LPD’s dan later als PSIDD’s
Derde fase:
- persisteren PSIDD’s
- amplitude AGP neemt af, uiteindelijk tot vlak
Diagnose:
- ontbreken PSIDD’s na >12 weken ziek, dan diagnose CJD onwaarschijnlijk
- combinatie snel progressief dementiesyndroom, moclonieën em PSIDD’s in EEG, dan diagnose CJD wwaarchijnlijk
- klinisch beeld niet typisch, dan bij LPD’s of PSIDD’s denken aan ander ziektebeeld als herpes simplex encefalitis, infacrten, tumoren, anoxie
- bij variant door BSE besmet vlees, dan niet de typische periodieke complexen
EEG bij normal pressure hydrocephalus, dementia paralutica en HIV-dementie, alcoholdementie, Korsakow
NPH:
- verschillende EEG-patronen
- AGP normaal of diffuus vertraagd
- focale afwijkingen, epileptiforme afwijkingen en ritmische delta mogelijk
Dementia paralytica en HIV-dementie:
- diffuus vertraagd
- geen specifieke kenmerken
Alcoholdementie:
- gedesorganiseerd alfaritme, kleine amplitudes
- toename beta en verspreide theta en delta
Korsakow:
- EEG normaal
EEG bij delier
Delier vaak uiting van toxisch/metabole encefalopathie.
- bij delier EEG altijd afwijkend
- EEG-afwijkingen correleren met ernst bewustzijnsdaling en aandachtstoornissen
- na herstel nog lang afwijkend
- weinig specifieke afwijkingen
- vaker epileptiforme en paroxismale afwijkingen dan bij degeneratieve aandoeningen
- delier kan bij NCSE
- delier na alcoholonthouding of staking medicatie, dan EEG met kleine amplitude en overmaat snelle activiteit
- bij focale afwijkingen, dan structurele oorzaak voor delier
Indicaties gebruik EEG bij dementie
- diagnostische onzekerheid (belangrijkst, meest voorkomend)
- bepalen prognose
- verdenking epilepsie
- verdenking CJD
EEG-indeling voor diagnostiek dementie, 3 categorieën
- normaal EEG
- gezond
- benigne ouderdomsvergeetachtigheid
- FTD
- depressie
- Huntington
- Korsakow
- beginnende Alzheimer
- Parkinson zonder dementie - EEG met niet-specifieke diffuse afwijkingen
- gevorderde Alzheimer
- Parkinson dementie
- (Lewy-bodies dementie)
- alcoholdementie
- PSP
- dementia paralytica
- HIV-dementie - EEG met focale afwijkingen, epileptiforme activiteit, paroxismale ritmische delta-activiteit, trifasische golven en periodieke ontladingen
- metabole stoornis
- NCSE
- vasculaire dementie
- normal pressure hydrocephalus
- Creutzfeldt-Jakob
