34-Nietzsche/toekomstvisie, invloed Flashcards
DOOD V GOD
Wat verstaat N onder nihilisme?
- De afwijzing vh gezonde bestaan, waarin erkend wordt dat de wereld een spel v krachten is.
- N verwachtte climax van nihilisme => totale vervlakking en uitwissing van waarden. Projectie van alles wat het leven kracht gaf in een ideale wereld aan gene zijde, die in vergetelheid/ongeloof verloren zou gaan.
- Resteert: voltooide nihilisme: ineenstorting vd platoons-chr traditie door onverschilligheid.
- Op dat moment vlgs N een omslag mogelijk (Zarathustra/Zoroaster): verkondiging van 1 wereld, elke hoop op heil vanuit bovenwereld is ijdel. Nw slag mensen met andere waarden en investering v levenskracht. Richten zich op ene waarheid; breken met platonisme en christendom.
- Breuk komt vanzelf als traditie door eigen krachteloosheid instort.
p61
N verwerpt de ‘slavenmoraal’. Welke moraal stond hij zelf voor?
Die vd Uebermensch icm de eeuwige terugkeer van hetzelfde. Beide ideeen gaven aanleiding tot veel misverstanden.
p61
DOOD V GOD
Wat beseffen de omstanders van de ‘dolle mens’ nog niet (De Vrolijke Wetenschap, fragm 125)?
Zij begrijpen niet wat de betekenis en gevolgen vd dood v God zijn, nl
- ineenstorting vd inrichting vd werkelijkheid,
- plaatsmaken voor andere houding,
- bewust zijn dat alles wat men weet uitsl gebaseerd is op vervorming vd werkelijkheid.
- geen enkele waarheid meer buiten kijf’
- de reden (geloof hiernamaals, gerechtigdheid gegarandeerd door God) voor het ontstaan vd moraal vd beteugeling vd driften/kracht, en v medelijden/onderwerping (‘naastenliefde’), bestaat niet meer.
Consequentie vlgs N (1 wereld) niet voldoende geaccepteerd, niet geemancipeerd van chr waarheidsideaal. Blijven ‘toeschouwers’, denkschema blijft intact.
p64
DOOD V GOD
Waarom is het afzweren vd ‘ware wereld’ onvoldoende?
Is slechts inwisselen van ene overtuiging, religie, waarheid voor een andere. Maar N wilde naar wereld waarin ‘zijn’ en ‘schijn’ opnieuw doordacht waren => Perspectivisme.
Is houding die de tegenstelling waarheid/onwaarheid voorbij is; elke waarheid is schijn, maar voor wie die waarheid aanhangt blijft het een waarheid, icm de economie vd kracht die zij mogelijk maakt.
Vaststellen waarde v elke waarheid:
- geeft een bep waardheid een krachtige positie in de wereld?
- is de kracht die daarin wordt ervaren oorspronkelijk en niet ve ander afgeleid?
p64
DOOD V GOD
Waaraan gaat het christendom met name ten onder vlgs N?
De waarheidsliefde als 1 vd grootste deugden. Daardoor:
- chr moest wereldbeeld ontwerpen waarin vaste/onaantastbare waarheid plaats heeft.
- wetenschap uiting en bel consequentie van dat wereldbeeld.
- Maar: wetensch toont onhoudbaarheid v dat wereldbeeld, ondergraaft vooronderstellingen (kentheoretisch geloof id waarheid en nastreven vd waarheid). Kennis vd schepping zien als weg om tot kennis v God zelf te komen.
=> die kennis leidt tot inzicht dat onze werkelijkheid slechts projectie v ons eigen perspectief/behoeften is. Ene waarheid verdwijnt door zoeken naar ene waarheid.
Blijft over: inzicht in het worden vd werkelijkheid. Gevolg: tegenstelling ‘zijn’ en ‘schijn’ moet worden overstegen, want onontwarbare eenheid.
p65
DOOD V GOD
Is N’s perspectivisme zelf een hogere waarheid?
Nee, perspectief dat beste aansluit bij idealen van oprechtheid, onverschrokkenheid en vastbeslotenheid. Over waarheid hiervan kan niks gezegd worden, want dat zou opnieuw een ingenomen positie zijn, die op gespannen voet kan staan met andere waarheid.
EN
Dan zouden we aan waarheid een hogere plaats toekennen dan aan spel vd kracht (= wil tot macht; de laatste werkelijkheid).
p65
DOOD V GOD
Hoe moet je vlgs N omgaan met je waarheden?
Voorkomen van willekeur: je waarheden zijn perspectieven, door jou ontworpen en dus voor jou waar. Tussen waar en niet-waar in.
Niet vluchten in metafysisch geloof in een waarheid
EN
Niet verantwoordelijkheid ontvluchten door waarheden op te vatten als speelballen die op elk willekeurig moment prijsgegeven kunnen worden.
p65
BEAMING LEVEN
Hoe bedoelt N dat het belangrijkste criterium voor de morele integriteit vd mens ligt in zijn opstelling to het leven?
In deze zin: hoe ga je om met de wetenschap dat er 1 werel is en dat deze geregeerd wordt door blinde krachten?
N: ‘Ja’ zonder voorbehoud, verhulling of vlucht verlaagt mens.
Dat is niet berusten (= slaafs), maar leven niet alleen aanvaarden maar ook willen zoals het is. Het niet te ervaren als iets dat je van buitenaf overkomt.
N wil mens terugplaatsen in natuur. Dus:
- mens is lichamelijk-materieel wezen;
- geest is niets meer dan afgeleide, dient om te leven (‘orgaan’), dus kennis en redeneervermogen (om werkelijkh naar zijn hand te zetten).
Maar doorgeschoten: bedoeld als hulpmiddel, nu gezien als hoofdbestanddeel vh bestaan. Terugplaatsen in natuur is dus correctie hiervan. Ontdekken van de kracht en stuwing die aan de hele werkelijkh ten grondslag ligt.
‘Vitalisme’, populair in 2e1/2 19eS en 1e1/2 20eS. Biologisch leven is meest authentieke vorm vd werkelijkh, hier manifesteert zich diepste mogelijkheden en kracht het duidelijker dan in dode natuur.
N: ‘leven dat helemaal opgaat in de natuur en alle krachten instinctief goed gebruikt zonder ze te laten aftappen door een metafys schijnwereld, de ‘grote gezondheid’.
p66
HERWAARDERING WAARDEN
N gooit het waardenschema om. Hoe?
Verwerping waarde vd absolute waarheid. Morele universum vd slaaf moet plaatsmaken voor die vd aristocraat.
Werkelijke aristocraat heeft eerbied voor zichzelf, de kracht in hem die zich uit in driften en behoeften en ‘waarheden’ die hij projecteert op de wereld.
Wil:
- zich sterk voelen
- zich niet onderwerpen
- strijd aangaan met bestaan zelf en anderen om hem heen
- pijn vh leven niet uit de weg gaan (want is beaming vh leven en uiteindelijke uitdaging).
- strijdt daarom met gelijken, niet met minderen (heeft geen verdienste).
- schuwt geweld niet (is intrinsiek gegeven vd natuur), maar met open vizier. Betekent acceptatie vd noodzaak vd menselijke ondergang (er is geen eeuwigheid; wordt niet schadeloos gesteld voor lijden).
Dus: test om te zien of mens tot beaming vh leven in staat is: te houden van dit ene leven zonder te vluchten. N: door pijn getuchtigd worden tot steeds sterkere liefde voor het leven zoals het is (niet zoals zwakke wil zou wensen dat het was).
p67
UEBERMENSCH EN EEUWIGE ZELFDE
Wat is het leerstuk van de eeuwige terugkeer?
Het leven is lijden maar men moet het ten volle beamen, het eventueel oneindig veel keren (opnieuw) willen doorleven, nooit beter/slechter dan vorige keer.
Onlosmakelijk verbonden met leerstuk van Uebermensch.
p67
UEBERMENSCH EN EEUWIGE ZELFDE
Wat is het leerstuk van de Uebermensch?
U’mensch beaamt het leven ten volle. Hoort onlosmakelijk bij eeuwige terugkeer.
U’mensch leeft alsof het leven steeds weer terugkomt, alsof het waar is dat alle leed opnieuw geleefd zal moeten worden.
N geloofde in obj waarheid van dit leerstuk, zag dit bevestigd in natuurwetenschap.
p68
UEBERMENSCH EN EEUWIGE ZELFDE
Vat de cruciale punten uit de filosofie v N samen.
- zijn en schijn zijn onlosmakelijk met elkaar verweven;
- er is slechts 1 wereld, waarin we moeten leren leven;
- wereld is wereld in wording en blind spel v krachten waarvan wij zelf producten en dragers zijn;
- wij mogen deze krachten niet verloochenen maar zowel de bevrijdende (kracht, vreugde, dominantie, sterkte) als smartelijk (leed, onherstelbaar verlies) kanten daarvan omarmen en naar moeten leren leven;
- de beslissende vraag of wij tot deze roeping v Uebermensch in staat zijn, is de vraag of wij het leven zoals dat is in een eindeloze herhaling zouden willen leven;
- elke rechtvaardiging om een bestaan en een rechtvaardiging daarvan te zoeken buiten de zuivere natuurlijkheid vd mens (bv in de geest of in een hiernamaals) een verzaking is vh leven en dus een doodzonde tegen ons bestaan als mens.
N verwerpt met kracht de platoons-chr traditie, waarin het probleem vh mensel leed werd opgelost door het leed zin te geven en met een beroep op de goddelijke gerechtigheid te verklaren.
p69
UBERMENSCH EN EEUWIGE ZELFDE
De oorspr versie van De Vrolijke Wetenschap eindigt met ‘ondergang’. Welke verschillende betekenissen heeft dat bij N?
- naar beneden gaan, zoals zon ondergaat => afdalen van Zoroaster uit de hoge bergen naar de mensen aan wie hij zijn boodschap zal verkondigen.
- einde: Z daalt af uit zijn ivoren toren en mengt zich onder de mensen in wie hij zal ondergaan.
- te gronde gaan (belangrijkste betekenis): in de verkondiging v zijn boodschap gaat Z te gronde. Is krachtig en sterk, maar zijn boodsch betekent ook het einde van zijn trotse individualiteit.
Vgl N’s uitspraak over terugplaatsen men in de natuur: U’mensch en Z niet langer boven wereld verheven maar opgenomen in natuur en spel v haar krachten (opgaan als individu).
U’mensch en Z trots en sterk, dat geeft hem vrijheid op te gaan in wereld van krachten en verandering, geen behoefte meer zich te verzelfstandigen als individu (behoefte zich als individu te identificeren en verheffen is laatste vorm vd illusie waarmee waarheidsdenken afzonderlijke elementen id werkelijkh afbakent en onveranderlijk verklaart.
U’mensch dus geen alles aan zich onderwerpend heerser (dus (fasc) cultus van ik en eigen kracht is ongeloofwaardig voor U’mensch).
Ipv Herrenras een toekomstmens die met wereld vervloeit, zich bewust van zijn onlosmakelijke verbondenheid met kosmische krachtenspel.
=> N’s ideeen wijzen eerder in richting van kosmisch bewustzijn en niet-chr mystiek dan die ve pol en maatsch regime van gewelddadige ego’s.
p70
p69 opg34.2
RECEPTIE
Wie werden door N’s werk beinvloed en waardoor?
- Paul Valery en Andre Gide (kracht v proza en profetische teksten);
- Thomas Mann
- Stefan George (middelpunt N-cultus Dtsl)
- Gabriele d’Annunzio (legt nadruk op verheerlijking kracht en heldendom)
- Lou Salome (schrijft verhandeling waarin U’mensch en eeuwige terugkeer centraal)
- Rainer Maria Rilke
- Marsman (bewondert N’s vitalisme; vertaalde Aldus sprak Z)
- Wagner wijdt symf gedicht aan Aldus sprak Z.
p70
RECEPTIE
Hoe komt het dat N’s werk geannexeerd wordt door fascisme en nazisme?
- retoriek van kracht en geweld;
- taalgebruik
- verwerping trad morele waarden
- verkondiging U’mensch en aristocratie
- verzet tegen democratie en joods-chr slavenmoraal.
- zijn zuster steunt deze aansluiting krachtig.
=> gemakkelijk te plaatsen in leer vh herenras en in totalitaire ideologie.
p71
