29-Hegel/spec&dialect fil Flashcards
Welke paradox beschrijft Hgl in zijn Voorwoord?
De tegenstelling maakt de dynamiek en de logica v hele tekst uit.
+
Tegenstelling geeft indruk van strengheid van eisen die Hgl stelt aan eigen fil project.
Hgl legt uit dat Voorwoord een onwetenschappelijk karakter heeft. Wetenschap bedrijven bestaat uit aantonen vd waarheid v gedane beweringen. Dat kan niet in Voorwoord, maar moet in het wetensch werk plaatsvinden. Dus is Voorwoord eigenl overbodig en vlgs H ongepast en tegengesteld ad aard/doel vd wetenschap zelf (want wetensch vereist systematische aanpak en opschorting (voor)oordelen).
Hgl: igv voorwoord tot een fil werk toont de fil zelf aan dat een dergelijk historisch spreken zonder enig begrip ongeschikt is om de waarheid te vatten.
p240
Waarom wordt het voorwoord in Fenomenologie van de Geest gezien als een scharniertekst in Hgl’s oeuvre?
Hij reflecteert op de complexe plaats van dit werk in het geheel v zijn fil project
- chronologisch: geschreven tussen voltooiing v Fenomenologie en Wetenschap vd Logica
- systematisch: Hgl overziet de opzet en inhoud van zijn hele fil systeem. Blikt terug en vooruit.
Presenteert zijn systeem als wetensch systeem waaraan de strengste eisen worden gesteld.
Duidt zijn speculatieve fil doorgaans aan als ‘wetenschap’.
p238
Waarom begint Hgl zijn Voorwoord op zo’n eigenaardige manier?
- Fil stelt veel hogere eisen aan haar project dan andere wetenschappen (die zitten niet in over haarkloverij)
- Fil is de enige wetenschap, want zij neemt als enige haar onderwerp van onderzoek niet zomaar als gegeven aan (fil moet onderwerp als methode kunnen verantwoorden).
Voorwoord kan dus, omdat het geen wetensch uitgewerkt systeem is, nooit aan eisen van wetenschappelijkheid voldoen.
Dus: Hgl waarschuwt tegen onwetenschappelijkheid van zijn Voorwoord en geeft strenge eisen aan waaraan wetenschap moet voldoen vlgs hem.
p240
VOORWOORD
Voor welk probleem tav zijn publiek ziet Hgl zich geplaatst?
Doorsnee mens (= gezond verstand/natuurlijk bewustzijn) heeft niet zelfde vertrekpunt als fil wetenschap: is niet fil geschoold en niet-wetenschappelijk.
Natuurl bewustzijn dient zich te verheffen tot fil denken (= wetensch systeem). Dus ladder nodig, die in zichzelf wetenschappelijk dient te zijn. Dat wil Fenomenologie zijn, daarom inleiding tot eerste deel vh fil systeem v Hgl.
Fil vraagt van haar lezers dat ze afstand doen van onmidd zekerheden. Subject moet dus ladder aangereikt krijgen om van natuurl bewustzijn op te klimmen naar fil wetenschap.
Fil mag van subject eisen dat deze bereid is eerlijk en consequent na te denken (dus: confrontatie van natuurl bewustzijn met onhoudbaarheid van haar vanzelfsprekendheden). Vertwijfeling volgt, want onophoudelijk proces van voortdurend poneren en opgeven zekerheden.
Maar Hgl: doel is gelegen in opheffing van die tegenstelling. Doel Fenomenologie = inleiding te bieden id fil wetenschap.
Tegenspraak in Voorwoord niet onoplosbaar: heft zich op in nieuwe bepalingen die nwe tegenstelllingen doen ontstaan. Dus: heldere bepaling vd versch posities en hun onderl tegenspraak heeft primair tot doel het niet-fil denken (natuurl bewustz) in beweging te brengen en stapvoorstap tot dieper inzicht in zichzelf en de waarheid te brengen.
p241
OPHEFFEN TEGENSTELLINGEN
Wat is ‘zelfbeweging vh begrip’?
In beweging brengen van tegengestelde bepalingen.
Kenmerkend voor Hgl’s denken en oa zijn houding to filosofie vd verlichting en dualistisch karakter v fil v K. Hgl legt nadruk op eenheid v die aan tegenstellingen vooraf gaat. Taak rede is om ogenschijnlijk gefixeerde tegenstellingen op te heffen.
p242
OPHEFFEN TEGENSTELLINGEN
Wat wordt bedoeld met ‘de rede brengt de gefixeerde tegenstellingen vh verstand in beweging’?
Het zijn ‘momenten’ ve hogere eenheid.
‘Moment’ moet begrepen worden als ‘een bep aspect’ en verwijst naar procesmatig karakter vh kenproces.
Essentieel dat verstand onderscheidingen en tegenstellingen formuleert, omdat werkelijkheid alleen op die manier helder en precies kan worden bepaald.
Helder analyseren en articuleren v dergelijke tegenstellingen is eerste voorwaarde v elk filosoferen.
Dus Hgl niet teghen verstandsdenken, maar wel tegen een fil die bij verstandsdenken blijft staan, zodat tegenstellingen absoluut worden / niet betrokken worden op elkaar.
Geschiedenis vd filosofie ziet er vlgs Hgl uit als verzameling v elkaar tegensprekende standpunten. Verscheidenheid v fil systemen staat voor het gezond verstand gelijk aan onderl tegenspraak, net als vruchteloosheid vd pogingen v filosofen om elkaars posities te weerleggen.
p243
OPHEFFEN TEGENSTELLINGEN
Waarom werkt het niet tegenstellingen op te heffen door een uitwendige samenvoeging?
Waar en onwaar blijven elkaar uitsluitende posities, kunnen door verstand niet op een hoger niveau begrepen worden (vgl olie en water samenvoegen: geen echte vermenging).
Oppervlakkig combineren van waar en onwaar, zonder boven tegengestelde karakter v deze bepalingen uit te stijgen en hun eenheid te denken, lukt niet.
p244
OPHEFFEN TEGENSTELLINGEN
Waarom kan het dogmatisch denken een probleem niet oplossen?
Het hanteert een benaderingswijze die niet is aangepast aan de eigen aard v zijn onderzoeksobject (ic onderlinge relaties tussen fil systemen); wil vasthouden aan gefixeerde tegenstellingen.
Andere aanpak nodig. Versch fil systemen niet als statische posities tov elkaar beschouwen, maar als dynamisch geheel, waarin versch standpunten logisch uit elkaar voortvloeien (‘de voortschrijdende ontwikkeling vd waarheid’).
Vgl knop, bloesem, vrucht:
- niet als afzonderlijk maar als geheel denken.
- als momenten in voortschrijdend proces ipv statische dingen in gegeven ruimte.
Dan werkelijkheid adequaat kunnen begrijpen.
Deze benaderingswijze wordt door Hgl speculatief/redelijk (is niet: verstandelijk) genoemd.
p245
OPHEFFEN TEGENSTELLINGEN
Hoe wordt de opheffing vh verstand door de (speculatieve) rede voltrokken?
- spec denken erkent dat waarheid vh verstand ligt in zijn vermogen onderscheidingen te maken. Is noodz beginmoment van ieder kennisproces.
- Dubbele negatie: voor zover het verstand zichzelf absoluut maakt en de dyn eenheid vd onderlinge verschillende momenten negeert, negeert het spec denken op zijn beurt het verstand => doordat spec denken het verstand weet op te heffen, staat het op hoger niveau.
p248
OPHEFFEN TEGENSTELLINGEN
Het kernbegrip ‘opheffen’ (aufheben) heeft drie betekenissen. Welke?
- bewaren: omnis determinatio negatio. Elke bepaling en analyse gaat gepaard met ontkenning (een plant is geen boom). Is onvold voor kennen vd waarheid.
- tenietdoen (afschaffen): omwille van het kennen vd waarheid moet het redelijke, speculatieve kennen het negatieve aspect vh verstandelijke kennen negeren. Op hoger niveau:
- op hoger niveau brengen, optillen: het denken van deze elkaar uitsluitende bepalingen verschijnt als een noodz moment ve organisch geheel.
DUS:
- de tegenstellingen die in het oog springen bij elke eerste (verstandelijke) benadering vd werkelijkh, moeten worden opgeheven door redelijk denken dat die tegenstellingen op elkaar betrekt en ze begrijpt vanuit hun diepere eenheid.
- De tegenstelling moet in de eenheid zelf bewaard blijven als een moment (Hgl: de eenheid van eenheid en tegenstelling te denken).
DUS: waarheid geen statisch gegeven, maar zelfbeweging (een in denken en in geschiedenis voortschrijdende ontwikkeling vh ware zelf).
[Wanneer de rede de tegenstellingen, mbv waarvan het verstand de werkelijkh bepaald, op elkaar betrekt en vanuit een diepere eenheid begrijpt, worden die aanvankelijk absolute tegenstellingen
- bewaard als
- momenten, die elkaar niet wederzijds uitsluiten, maar
- in een hogere eenheid samengaan.]
p249 [p281 opg29.2]
DIALECTIEK
Wat is dialectiek vlgs Hgl?
Onjuist: dialectische methode van Hgl. Want dan tegenstelling tussen vorm en inhoud. Hgl zeer cynisch tav formalisme, gepaard met gebruik ve abstract schema of methode op een daaraan vreemde inhoud.
Dialectiek is zelfbeweging vd inhoud. De eindige bepalingen heffen zich voortdurend op in een hogere eenheid. Dus: fil hoeft geen methode uit te vinden maar nauwk toe te zien hoe werkelijkheid zich verwezenlijkt: dialectiek onthult de aan het onderzoeksobject inherende dynamiek.
p250
DIALECTIEK
Waarom wordt de Fenomenologie de ‘Odyssee van de geest’ genoemd?
Pas als het bewustzijn de noodzakelijkheid van het geheel en ieder afzonderlijk moment van zijn eigen wordingsgeschiedenis inziet, is de ontwikk tot een einde gekomen (Odysseus kan pas naar huis terug als hij het bewustwordingsproces heeft doorgemaakt - cirkel is rond).
Geest maakt vergelijkb dialectische ontwikk door:
- naief, natuurl bewustzijn;
- doet ervaringen op;
- reflecteert in laatste ervaringsstadium op de weg die hij heeft afgelegd;
- herkent deze als ‘zijn’ weg die hij af MOEST leggen om tot zelfkennis te kunnen komen;
- geest keert verrijkt terug naar zichzelf.
p251
DIALECTIEK
Wat is het belangrijkste verschil tussen het gewone, verstandelijke denken en het dialectisch begrijpen?
Teruggrijpen op ‘opheffen’: bewaren / tenietdoen / op hoger niveau brengen.
Bel verschil is: een bepaalde positie en de negatie/tenietdoen, sluiten elkaar niet wederzijds uit als elkaars tegendeel, maar de ene positie kan overgaan naar zijn tegendeel, zodat eenheid op hoger niv kan worden gedacht.
Negatie/vervreemding voor Hgl aanzet tot nwe positiviteit: bepalingen vh verstand heffen zichzelf op in hogere, rijkere eenheid (= speculatieve synthese).
p251
DIALECTIEK
Wat is de speculatieve synthese?
Hele dialectische proces is slechts verwoording vd zelfbeweging vd werkelijkh zelf. Werkelijkh verplicht ons tot dialectisch denken (Hgl: het ware niet alleen als substantie maar evenzeer als subject opvatten en uitdrukken).
Substantie (vgl Spinoza: het absolute is zowel substantie als subject): schiet vlgs Hgl op 1 punt tekort:
- het absolute is alleen maar absoluut indien het niet alleen maar een in zichzelf rustend principe (substantie) is, maar zich ook (als subject) ontvouwt in de tijd, en zichzelf begrijpt als een inherent moment van die wording. Daarom begrijpt Hgl het absolute als idee of als geest. Benadrukt het dynamische en zelfbewuste karakter vh absolute.
p252
DIALECTIEK
Wat gebeurt er als Hgl de dialectische werkelijkheidsopvatting met de christelijke scheppingstheologie vergelijkt?
OP NIV VAN ‘OP ZICH’, GODS ZELFINTUITIE:
God wordt substantie, de ongestoorde gelijkheid en eenheid met zichzelf genoemd, want:
- God als liefde opvatten; leven van God een spel vd liefde met zichzelf.
- Dit leven speelt zich af binnen beslotenh van Gods oneindige wezen zelf (voor veruitwendiging id schepping).
- Dus op dit niv geen eindigheid en negativiteit.
Blijven steken op niveau, dan ontbreekt ernst en smart (geduld en arbeid van het negatieve). Gevangen in onwerkelijke, alg abstracties.
- God kan alleen in volle werkelijkheid verschijnen als hij ‘voor zich’ wordt, zzelf tot voorwerp neemt door veruitwendigen in rijkdom van al zijn vormen.
Dus onderscheid tussen Gods wezen ‘op zich’ en zijn ‘voor zich zijn’ in de schepping.
Is in eerste instantie vervreemding van Zijn oneindige wezen (kruisdood Christus).
Vervreemding wordt overwonnen door erkenning als een noodz moment v God zelf: in schepping en kruisdood wordt God zich pas ten volle bewust van zijn goddelijkheid.
p252
