3.1 Suicidaal gedrag Flashcards
Wanneer is er sprake van psychopathologie?
Als bepaalde aspecten van het gedrag, het gevoel of de gedachten het leven van een persoon overheersen en de persoon zelf of zijn omgeving hiervan ernstig hinder ondervindt.
Bij veel psychiatrische aandoeningen komen suïcidale gedachten, suïcidepogingen en suïcides voor. Arsenault-Lapierre et al. verrichtten in 2004 een meta-analyse naar dit verband. Welke bevindingen deden zij?
In de meta-analyse van Arsenault-Lapierre et al. was er bij 87 procent van alle mensen die door suïcide om het leven kwamen een psychiatrische stoornis in de voorgeschiedenis. Van het totaal had 43 procent als hoofddiagnose een depressieve stoornis, 26 procent een stoornis in de afhankelijkheid van middelen, 16 procent een persoonlijkheidsstoornis en 9 procent een psychotische stoornis. Dat wil niet zeggen dat al deze diagnoses vlak voor het moment van suïcide golden, noch dat er altijd sprake was van ggz-behandeling. Deze gegevens betekenen dat veel mensen die door suïcide om het leven komen, terugkijkend in de tijd ooit een psychiatrische stoornis hadden. Dat lijkt te suggereren dat suïcides begrepen kunnen worden als een symptoom van een onderliggende psychiatrische ziekte. Hoewel niet iedereen met een psychiatrische aandoening te kampen heeft met suïcidaliteit, betekenen deze bevindingen wel dat suïcidaliteit een belangrijk punt van aandacht moet zijn bij de behandeling van patiënten met een psychiatrische stoornis (Huisman, Van Houwelingen & Kerkhof, 2016).
In 2012 is de Multidisciplinaire richtlijn (MDR) diagnostiek en behandeling van suïcidaal gedrag uitgekomen (Huisman, Van Houwelingen & Kerkhof, 2016). Uit welke vijf principes bestaat deze richtlijn?
De MDR geeft vijf algemene principes voor diagnostiek en behandeling (Huisman, Van Houwelingen & Kerkhof, 2016). Dit zijn de volgende:
- contact maken
- betrekken van naasten
- systematisch onderzoek van de suïcidaliteit
- systematische behandeling van suïcidaliteit
- veiligheid en continuïteit van zorg (Huisman, Van Houwelingen & Kerkhof, 2016).
Bij elke fase van diagnostiek en behandeling van suicidaliteit moeten, als het maar enigszins mogelijk is, naasten betrokken worden. Leg uit waarom dat belangrijk is.
Naasten geven belangrijke informatie voor de diagnostiek en zij kunnen als bondgenoot steun en hulp bieden bij de opvang en begeleiding van de patiënt en bij de evaluatie van de behandeling. Zij zijn onmisbaar bij de therapietrouw en voor de veiligheid en soms bewaking van de suïcidale patiënt in crisis. De hulpverlener kan niet zonder de naaste betrokkenen en de naasten kunnen niet zonder de hulpverlener. Zij vormen een bondgenootschap in het belang van de suïcidale patiënt. Patiënt en naasten moeten uiteraard wel akkoord gaan met deze betrokkenheid. De hulpverlener stelt zich ook op de hoogte van de draagkracht van het steunsysteem. Uiteraard moeten patiënten de gelegenheid hebben om vertrouwelijke informatie uitsluitend met de hulpverlener te delen, maar liefst wisselen familie en hulpverlener alle informatie uit die nodig is voor de veiligheid van de patiënt, en ook liefst weer in elkaars aanwezigheid. Bij jongeren moeten altijd ouders betrokken worden bij diagnostiek en behandeling (Huisman, Van Houwelingen & Kerkhof, 2016)
Alle min of meer acute vormen van suïcidaal gedrag vragen om een veiligheidsplan. Leg uit wat hiermee bedoeld wordt.
Een veiligheidsplan is een serie afspraken en interventies die als doel hebben te garanderen dat de patiënt veilig is, veilig tot het volgende contact. Hierbij geldt te allen tijde: safety first. Wat de behandelsetting van de patiënt ook is (opname, vrijwillig of gedwongen, of ambulante behandeling): de suïcidaliteit vraagt specifieke aandacht. Er moet een veiligheidsplan zijn opgesteld waarin gedetailleerd wordt beschreven welke acties de patiënt en zijn naasten kunnen ondernemen om zijn veiligheid te waarborgen. In welke risicosituaties kunnen suïcidale verlangens weer gaan toenemen, wat kan hij dan doen, wie kan hij bellen, wat kunnen familieleden dan doen, wat zullen hulpverleners dan doen, moet de patiënt hand in hand begeleid worden, kan hij onder begeleiding van de afdeling, is permanent toezicht nodig enzovoorts? Hoe veilig is het om naar huis te gaan? Zijn er naastbetrokkenen die steun en veiligheid kunnen bieden? (Huisman, Van Houwelingen & Kerkhof, 2016)
Neem ten slotte een kijkje op de website van Stichting Zelfmoordpreventie. Leg uit wat het doel is van deze stichting en geef enkele voorbeelden van diensten die deze stichting aanbiedt.
Stichting 113 zelfmoordpreventie wil zelfmoord voorkómen en het taboe op praten over zelfmoord opheffen. De stichting biedt via internet en telefoon hulp aan mensen met suïcidale gedachten en/of gevoelens, en aan hun omgeving. Diensten worden geboden op basis van vertrouwelijkheid. Persoonsgegevens hoeven dan ook niet verstrekt te worden. 113 zelfmoordpreventie werkt met getrainde vrijwilligers en een professioneel team van psychologen, orthopedagogen en psychiaters. De vrijwilligers zijn 24 uur per dag bereikbaar voor crisisgesprekken via chat of telefoon. Het professionele team biedt chat-, e-mail-, en telefonische therapie en ondersteunt de vrijwilligers. Verder kan bij 113 zelfmoordpreventie een zelfhulpcursus worden gevolgd en wordt lotgenotencontact aangeboden via een forum en chatgroepen. Naast het bieden van hulp geeft 113 ook voorlichting op het gebied van zelfmoordpreventie in de vorm van trainingen, lezingen en workshops.
Waar of niet waar?
Bij mensen met depressie is de ernst van de suicidale gedachten evenredig met de ernst van depressie
De belangrijkste oorzaak van verhoogde sterfte onder depressieve patiënten is suïcide
Suïcide risico t.o.v. gewone bevolking is bij depressie 10x groter
Onder depressieve patiënten gaat suïcide vaak samen met comorbide stoornissen en lichamelijke aandoeningen
Waar
Waar
Niet waar (20x)
Waar
Wat is de belangrijkste voorspeller van suïcide in depressieve patiënten?
Eerdere suïcidepoging
Wat betekent de ernst van een stoornis?
combi van duur stoornis, aantal en intensiteit van symptomen en de subjectieve ervaring van de ernst en de daarmee gepaard gaande hopeloosheid
Waar of niet waar?
Van de mensen met bipolaire stoornis neemt >50% een of meerdere suïcidepogingen
40% van de mensen met bipolaire stoornis heeft suicidegedachten
Kans op suïcide is onder mensen met bipolaire stoornissen 5x groter
Bipolaire stoornissen en suicide komen naar verhouding vaker meerdere keren voor in bepaalde families
Waar
Niet waar 80%
Niet waar 15x
Waar
Waar of niet waar?
Er is een duidelijke relatie tussen angststoornissen en suicidegedachten en -pogingen
Suicide is een risico bij PTSS, vooral wanneer er sprake is van comorbide angststoornis
Suiciderisico is groter bij drugsverslaafden dan bij alcoholverslaafden
Associatie tussen suïcide en alcoholafhankelijkheid is wereldwijd voor mannen en vrouwen even sterk
Bij anorexia is er een 8x groter risico op suicide, maar bij boulimia is er geen verhoogde kans op suicide
Wat betreft persoonlijkheidsstoornissen komt vooral bij borderline vaker suïcide vaker voor
Waar
Niet waar, .. “vooral wanneer er sprake is van comorbide depressie en alcoholverslaving”
Waar
Niet waar, sterker voor mannen
Waar
Waar
In voorbereiding op DSM-5 zijn stemmen opgegaan om een afzonderlijke 6e as voor suïcidaliteit te reserveren, om te benadrukken dat het een onafhankelijke dimensie is die aandacht vereist in de behandeling. Is dit in de definitieve versie terecht gekomen?
Nee
Suïcidaal gedrag bij de verschillende stoornissen is ook te begrijpen als een complicatie van of gevoeligheid voor hopeloosheid, impulsiviteit en agressiviteit. Volgens van Heeringen houdt deze voorbeschiktheid verband met…
een disfunctie van het serotonerge systeem met een sterke psychobiologische respons op confrontatie met uitlokkende omstandigheden.
Suïcidaliteit kan begrepen worden als een symptoom van een aandoening, maar ook als. een XXX ervan.
Consequentie.
Van degenen die door suïcide om het leven zijn gekomen, heeft XXX al eerdere pogingen gedaan.
De meerderheid van alle mensen die na een eerste suïcide poging in het ziekenhuis behandeld worden laat het bij deze ene poging XXX, maar XXX herhaalt de poging.
De mate van XXX heeft voorspellende waarde voor toekomstige suïcide.
- 50%
- 60% - 40%
- Hopeloosheid
Waarom is het herpesvirus een goede metafoor voor suicidaliteit?
Wat is hierbij de conclusie?
herpesvirus is vaak sluimerend aanwezig en komt tot uiting in de vorm van een koortslip etc. wanneer de patiënt griep krijgt, vermoeid is, stress heeft, … Dragers van het virus weten dat ze het virus nooit meer kwijtraken. Het kan lange tijd latent zijn, maar komt terug in tijden van stress.
Belang van terugvalpreventie in de hulpverlening bij suïcidaliteit is dus groot
