2.1 Regulatie van lichaamsgewicht

Question 1

Wat is de oorzaak van obesitas?

Answer 1

Positieve energiebalans op langer termijn (energie intake is meer dan energie verbruik)

Een positieve energiebalans zorgt voor een gewichtstoename
Een negatieve energiebalans zorgt juist voor een gewichtsafname

Question 2

Wanneer is er een toename van 500 gram vet opslag?

Answer 2

Als er 3500 kcal extra boven de energiebehoefte wordt ingenomen

En bij 7000 kcal extra boven de energiebehoefte wordt er 1 kg bijgekomen

Question 3

Hoe wordt lichaamsgewicht bepaald en hoe zit dat in elkaar bij de meeste mensen?

Answer 3

De regulatie van het lichaamsgewicht staat onder controle van complexe fysiologische regelmechanismen

Het gewicht (en de hoeveelheid vet) verandert in de tijd bijna niet (relatief stabiel)

Bij het grootste gedeelte van de mensheid is er een relatieve constantheid van het gewicht en hoeveelheid vet

Question 4

Wat is de functie van de hypothalamus?

Answer 4

Het speelt een centrale rol bij de voedingsintake en het verbruik van energie door het lichaam

In de hypothalamus is er (waarschijnlijk) een energiethermostaat (lipostat) die het lichaamsgewicht op een bepaalde setpoint probeert te houden

Question 5

Wat is de relatie tussen de BMI, voedselintake en energieverbruik als de BMI dreigt te stijgen?

Answer 5

Er is een respons op de positieve energiebalans

• BMI gaat omhoog
• Voedselintake gaat omlaag
• Energieverbruik gaat omhoog

Setpoint gaat omhoog

Question 6

Wat is de relatie tussen de BMI, voedselintake en energieverbruik als de BMI dreigt te dalen?

Answer 6

Respons op negatieve energiebalans

• BMI gaat omlaag
• Voedselintake gaat omhoog
• Energieverbruik gaat omlaag

Question 7

Welke factoren hebben een invloed op het energieverbruik?

Answer 7

Gastro-intestinaal:
- Glucagon
- Cholecystokinine
- Glucagon-like peptides
- Bombesin peptides
- Glucose

Centrale zenuwstelsel:
- Dopamine
- Y-aminobutyric zuur
- Serotonine
- Cholecystokinine

Endocrien systeem: Adrenaline (Bèta receptor)
Vetweefsel: Leptine
Perifere zenuwstelsel: Noradrenaline

Question 8

Welke factoren hebben een invloed op de eetlust (toenemen)?

Answer 8

Gastro-intestinaal:
- Opioïden
- Neurotensine
- Groeihormoon-releasing hormoon
- Somatostatine

Centraal zenuwstelsel
- Galanine
- Opioïden
- Groeihormoon-releasing hormoon
- Somatostatine

Endocrien systeem: Adrenaline (alfa receptor), androgenen, glucocorticoïd, insuline, peptide YY, progesteron
Vetweefsel: Leptine
Perifeer zenuwstelsel: Noradrenaline

Question 9

Wat gebeurd er in de hypothalamus met alle signalen vanuit de factoren die eetlust en energieverbruik beïnvloeden?

Answer 9

Ze vormen 1 signaal waaruit blijkt of het lichaam meer of minder moet eten en verbruiken

Hypothalamus krijgt signalen zoals noradrenaline, serotonine, neuropeptide Y, melanocyt-concentrating hormoon, glucagon-like-peptide I, corticotropin-releasing hormoon en heeft een effect op het sympathische, parasympatische zenuwstelsel en op de schildklier

Question 10

Welke processen treden er op bij de stijging van het lichaamsgewicht?

Answer 10

• Stijging van het energieverbruik per 24 uur
• Stijging van het energieverbruik tijdens inspanning
• Stijging van de thermische effecten van het voedsel
• Stijging van de werking van het schildklier hormoon
• Stijging van de sympathische activiteit
• Dalen van de parasympathische activiteit

Bij het dalen van het lichaamsgewicht is het precies andersom

Question 11

Wat gebeurt er als je gaat afvallen/aankomen in gewicht?

Answer 11

Het lichaam zal het energieverbruik gaan verhogen of verlagen waardoor er verzet wordt tegen het behoud van een lichaamsgewicht dat afwijkt van het gebruikelijke gewicht

Hierdoor gaat het afvallen of aankomen lastig en zal er sneller worden teruggevallen naar het oude gewicht door de aanpassingen van het energieverbruik van het lichaam

Question 12

Waarom werkt lipostat niet bij obese mensen?

Answer 12

Het setpoint van de lipostat van het lichaam is verkeerd afgesteld op een iets te hoog niveau

Als gevolg hiervan treedt er chronisch een kleine positieve verschuiving in de energieopslag op die een overmatige opslag van vet veroorzaakt

Question 13

Wat zijn de componenten van een totale energieverbruik bij een normale persoon met een voedselintake van 2000 kcal per dag?

Answer 13

20% van energie uit voedsel voor lichamelijke activiteiten AEE (400 kcal) -> Zelf beïnvloedbaar

10% van energie uit voedsel voor thermische effecten van eten TEF/DIT (200 kcal) -> Warm blijven

70% voor basale stofwisseling BMR (1400 kcal) -> De hersenen gebruiken veel energie

Question 14

Is de energieverbruik van dikke mensen hoger of lager tijdens rust en bij inspannen?

Answer 14

Hoger. Het hart moet harder gaan pompen en de longen moeten ook harder gaan werken

Patiënt bevat ook meer gewicht -> Meer spiermassa -> Meer eiwit -> BMR omhoog

Question 15

Welke omgevingsfactoren zorgen voor teveel eten/promoten van eten?

Answer 15

• Grootte van de porties -> Groter worden
• Vetrijk en energierijk voedsel
• Hoge glycemische index van voedingsmiddelen
• Schadelijk eten: Frisdrank, Suiker, Fastfood, Snacks
• Meer toegankelijkheid van voedsel
• Lagere prijzen van voeding

Question 16

Welke omgevingsfactoren kunnen zorgen voor een verminderde fysieke activiteit?

Answer 16

• Verminderde behoefte aan fysieke arbeid in de meeste banen
• Geen verplichte fysieke activiteit in scholen
• Minder lichaamsbeweging nodig voor alledaagse activiteiten (Afwassen e.d.)
• Meer andere activiteiten zoals TV kijken, DVD, computergames, internet

Question 17

Hebben erfelijke eigenschappen een rol bij het toenemen in lichaamsgewicht?

Answer 17

Ja, erfelijke aanleg speelt een rol. Als er ongezond wordt gegeten, zal het gewicht toenemen

Genes load the gun and the environment pulls the trigger

Question 18

Wat is de oorzaak van de obesitas epidemie?

Answer 18

• Meer eten: Calorie inname is verhoogd
• Minder bewegen
• Omgevingsfactoren: Minder fysieke arbeid nodig bij banen, bijvoorbeeld meer TV
• Leefstijl, mentaal, medicatie, hormonaal, hypothalamus (Slaaptekort, medicament, stress)
• Erfelijke aanleg

Question 19

Welke 3 criteria zijn er voor de effectiviteit van een obesitas therapie en wanneer kan die therapie succesvol worden genoemd?

Answer 19

1) Als er niet meer gewichtstoename is
2) Als het lichaamsgewicht met minimaal 5-10% is afgenomen
3) Als het gewichtsverlies constant blijft -> Het gewicht behouden blijft

Question 20

Wat zijn de opties voor een obesitas therapie (4)?

Answer 20

• Dieet (Bij 25-30 BMI)
• Fysieke activiteiten, sporten (25-30 BMI)
• Farmacotherapie (Anti-obesitas medicijn): Bij bodymass index >30 en bij 27-29,9 als er co-morbiditeiten zijn
• Bariatrische chirurgie: Bij bodymass index van >40 of tussen 35-39,9 als er co-morbiditeiten zijn

Question 21

Wat is het effect van het nemen/beginnen van een dieet?

Answer 21

Patiënt kan 3-10 kg afvallen binnen een jaar

Patiënten komen vaak wel terug op oude gewicht (binnen 5 jaar), ondanks behoud van dieet. Komt doordat het setpoint ondanks het dieet hoog blijft

Question 22

Wat gebeurd er bij de bestrijding van obesitas met een toename van fysieke activiteit/sporten?

Answer 22

Patiënt kan 4 kg in 1 jaar afvallen met fysieke activiteit (zoals lopen, joggen) Met dieet

Als patiënt alleen gaat sporten en geen dieet volgt is het afvallen minder effectief

Ook nu heeft het gewicht de neiging om terug te gaan naar het originele gewicht. Komt meestal weer door toename vetmassa

Question 23

Waarom hebben mensen vaak weer een gewichtstoename na het afvallen?

Answer 23

Doordat de basale stofwisseling afneemt. Het lichaam denkt dat de patiënt aan het afvallen is -> Ze proberen de setpoint, welke bij obese mensen verhoogd is, te behouden

Question 24

Wat zijn de implicaties/gevolgen van het hebben van een setpoint?

Answer 24

• Diëten zullen niet op langer termijn werken
• Gewichtstoename of verlies heeft weinig te maken met wilskracht

Meest belangrijke vraag is: Hoe kan het setpoint omlaag gebracht worden?

Question 25

Wat zijn mogelijke anti-obesitas medicijnen die gebruikt kunnen worden?

Answer 25

1) Eetlust remmers
2) Energieverbruik verhogers
3) Stimulatie vet metabolisme
4) Reductie vet opname van voedsel (Pancreas Lipase remmen zodat er minder goed vetten opgenomen kunnen worden -> Orlistat)

Op dit momentnis Ozempic (Semaglutide) een gamechanger en wordt heel veel gebruikt

Question 26

Wat is het langer termijn effect van orlistat?

Answer 26

Het kan de setpoint niet veranderen en lichaamsgewicht zal dus weer verhogen op langer termijn

Question 27

Wanneer wordt bariatrische chirurgie overwogen?

Answer 27

Bij mensen met een BMI >40

Een BMI van >35 als er andere levensbedreigende ziektes (Co-morbiditeiten) zijn die een betere prognose hebben bij gewichtsverlies (DM type II, hartfalen, slaapapneu)

Question 28

In welke twee groepen is de bariatrische chirurgie in geclassificeerd?

Answer 28

1) Restrictieve procedure: Maat van de buik wordt kleiner gemaakt

2) Malabsorptieve procedure: Buik wordt kleiner gemaakt en verminderde opname van calorieën, vitaminen en mineralen (Gastric Bypass)

Question 29

Op welke 2 manieren kan de restrictieve procedure plaatsvinden?

Answer 29

Er wordt een bandje om het bovenste deel van de maag gedaan. Met een verticale band (VBG)

Of een laparoscopische aanpasbare band (LABG). Is iets veiliger en de maag wordt kleiner. De kans bestaat dat de patiënten hier doorheen eten. Geeft iets minder gewichtsverlies dan de VBG en kans op opnieuw aankomen is groter, maar is wel een veiligere procedure

Question 30

Wat is het effect van een restrictieve procedure?

Answer 30

Minder gewichtsverlies dan bij de gastrische bypass (Malabsorptieve procedure) en het moet vaak na 5 jaar opnieuw gedaan worden doordat het bandje kan uitrekken

Het is wel makkelijker uit te voeren dan de gastrische bypass
Gewicht wordt niet behouden

Question 31

Hoe verloopt de malabsorptieve procedure/gastrische bypass?

Answer 31

Maag wordt in stukjes geknipt en stuk van de maag en dunne darm wordt gebypassed

Question 32

Wat zijn de risico’s van een gastrische bypass?

Answer 32

• Bloedingen
• Infecties
• Galstenen (Meer kans) door veel gewichtsverlies in korte tijd
• Gastritis
• Overgeven door teveel eten en kleinere maag
• Ijzer of vitamine B12 tekort
• Calcium tekort -> Osteoporose (Meer kans)
• Malabsorptie (Kans op verstoring van het ureumcyclus als het echt ernstig is -> Meer ammoniak)
• Vergrootte risico op hypoglycemie

Question 33

Wat is het effect van een gastrische bypass?

Answer 33

Het kan als enige de setpoint van de lipostat verlagen waardoor blijvende gewichtsverlies (>10 jaar)

Zorgt ook voor betere overleving
50-75% verlies lichaamsgewicht in 1-2 jaar

Preventie is een betere methode, maar wordt weinig aandacht aan besteed

Question 34

Wat zijn de voordelen van een gastrische bypass?

Answer 34

• Minder migraine
• Minder DM type II
• Kwaliteit leven gaat vooruit
• Minder gastro-oesophageale reflux

Question 35

Wat zijn de gezondheidsvoordelen van 10 kg afvallen?

Answer 35

• Minder mortaliteit kans
• Minder hoge bloeddruk kans
• Minder kans op DM kans
• Minder LDL cholesterol en TG kans
• Meer HDL cholesterol kans

Question 36

Operatie is het tegenovergestelde van diëten. Waarin verschillen ze?

Answer 36

Effect chirurgie (Is dus andersom bij een dieet):
- Verhogen energieverbruik
- Verminderen honger gevoel
- Verzadiging omhoog
- Stress reactie omlaag
- Ghreline omlaag
- Galzuren, GLP-1, PYY, CCK, Amyline omhoog