1.4 Stress en ondervoeding Flashcards
Wat is het intermediaire metabolisme?
Alle reacties die betrokken zijn bij het opslaan van energie en het verbruik van de energie bij de cellulaire processen
Wat is het grootste energiebron van de mensen?
1) Vetweefsel
2) Spiermassa
Voorraden koolhydraten zijn veel te weinig om als energiebron te gebruiken
Wat is het belangrijkste energiebron vlak nadat er is gegeten?
Voedsel dat is opgenomen
Wat gebeurd er met de door de darm opgenomen voedingsstoffen?
Glucose gaat naar:
- De lever en wordt omgezet tot glycogeen
- De hersenen
- De spieren waar het wordt omgezet tot glycogeen (en gebruikt voor verbranding)
- Vetweefsel waar het wordt opgeslagen als triglyceride
Aminozuren gaan naar de spieren waar eiwitsynthese plaatsvindt
Vetten worden opgeslagen in de spieren en vetweefsel als triglyceride
Wat is de anabole toestand?
Direct na een maaltijd
Metabolische reacties leiden tot de opslag van energie
Anabole reacties zijn erop gericht om de energiereserves van het lichaam te behouden en op te slaan
Netto toename van lean body mass en vetweefsel
Wat zijn de 4 anabole reacties?
- Aminozuren -> Eiwitten (eiwitsynthese)
- Koolhydraat -> Glycogeen (glycogenese)
- Vetzuren -> Triglyceride (vet synthese)
- Koolhydraten -> Triglyceriden (liponeogenese)
Wat is de katabole toestand?
Biochemische reacties die leiden tot het vrijkomen van energie. Deze reacties putten de energievoorraden uit. Ontstaat na lang vasten
Lean body mass (spieren breken beetje af) en vetweefsel nemen af
Wat zijn de 4 katabole reacties?
- Eiwitten -> Aminozuren (proteolyse) (Niet echt functioneel)
- Aminozuren -> Glucose (gluconeogenese)
- Glycogeen -> Glucose (glycogenolyse)
- Triglyceride -> Vetzuren (lipolyse)
Waar leiden de katabole reacties toe?
Tot het vormen van glucose en vetzuren. Dit zijn substraten die gemakkelijk geoxigeneerd kunnen worden om zo energie vrij te maken
Lichaamsvoorraden van glycogeen, eiwit en vet worden nu minder
Wat is de katabolische sequentie?
Een paar uur na de maaltijd gaat de lever glycogeen omzetten naar glucose (glycogenolyse) en aminozuren uit spierweefsel gebruiken voor de gluconeogenese. Glucose gaat dan naar de CNS
Triglyceride uit vetweefsel worden omgezet tot vetzuren. Deze kunnen direct naar NON-CNS of naar de lever waar ze worden geoxigeneerd tot ketonen. Ketonen zijn brandstoffen voor zowel CNS als NON-CNS (Pas na lang vasten).
Bij de afbraak van triglyceride komt ook glycerol vrij. Bij de glycogenolyse komt ook lactaat vrij. Dit zijn substraten voor de gluconeogenese
Wat is het belangrijkste hormoon van de anabole reactie en wat is de functie daarvan?
Insuline:
- Stimuleert de opname van glucose in de cellen (Als brandstof of glycogeen opslag)
- Stimuleert eiwit synthese
- Stimuleert lipogenese (synthese Triglyceride)
- Stimuleert ion opname (K en PO4)
- Stimuleert glycolyse
- Remt glycogenolyse
- Remt lipolyse
- Remt proteolyse
- Remt de ketogenese
- Remt gluconeogenese
- Het onderhoud en herstelt de Lean Body Mass en slaat overtollig energie op als vet
Anabool: Insuline omhoog, Glucagon omlaag
Wat is het belangrijkste hormoon van de katabole reactie en wat is de functie daarvan?
Glucagon:
- Glycogenolyse
- Lipolyse
- Proteolyse
- Ketogenese
Energie wordt uit de voorraden gehaald en glucose wordt vrij gezet. Zorgt ervoor dat er geen hypoglycemie ontstaat.
Katabool: Glucagon omhoog en Insuline omlaag
Welke andere hormonen zijn betrokken bij de katabolisme?
- (Nor)adrenaline
- Cortisol
- Groei hormoon
- Thyroid hormoon
Ook wel contra-regulerende hormonen genoemd, want ze werken tegen de werking van insuline in
Wat zijn cortisol en catecholaminen (adrenaline en noradrenaline) nog meer naast contra-regulerende hormonen?
Stress hormonen (Belangrijk voor fight or fly)
Uit welke 2 delen bestaat de bijnier?
Buitenste deel: Cortex
Binnenste deel: Medulla
Wat wordt door de cortex van de bijnier van buiten naar binnen geproduceerd?
Buitenste laag (Zona Glomerulosa): Mineralcorticoiden (bijv. aldosteron)
Middelste laag (Zona Fasciculata): Glucocorticoiden (bijv. cortisol)
Binnenste laag (Zona Reticularis): Sex hormonen (bijv. testosteron)
Wat maakt de medulla van de bijnier?
Catecholamines -> Noradrenaline en adrenaline
Hoe wordt de cortisol productie gecontroleerd?
Door ACTH:
1) De hypothalamus zorgt voor CRF/CRH
2) Dit stimuleert de voorkwab van de hypofyse waardoor ACTH wordt geproduceerd
3) ACTH stimuleert de bijnierschors/-cortex. Er wordt nu cortisol gemaakt
4) Teveel cortisol zorgt er weer voor dat de hypothalamus minder CRF gaat afgeven
Wat is de functie van cortisol?
- Verhoogd bloeddruk
- Zorgt voor afbraak van eiwitten zodat aminozuren vrijkomen (Gluconeogenese)
- Zorgt voor afbraak TG in vetweefsel waardoor glycerol en vrije vetzuren vrijkomen
- Aminozuren en glycerol zijn substraat voor gluconeogenese -> Bloed glucose stijgt
- Vrije vetzuren worden gebruikt als energiebron
Het stimuleert dus de afbraak van eiwitten en vetten om de glucosespiegel op peil te houden en het mobiliseert vrije vetzuren als brandstof voor spieren en andere organen
Hoe verloopt de cortisol spiegel gedurende de dag?
De cortisol spiegel stijgt gedurende de dag en bereikt zijn piek om 8 uur ‘s ochtends waarna het omlaag gaat. Het is het laagst om 12 uur ‘s nachts
Tekort opsporen: 8 uur in de ochtend
Te hoog opsporen: 12 uur in de nacht
Waarvan is de feedback van cortisol op de hypothalamus van afhankelijk?
Dag-nachtritme en stress
Wat gebeurd er als er een stress prikkel komt?
Catecholaminen en glucocorticoïden worden afgegeven aan het bloed. Stimulatie van de sympathische zenuwstelsel door stressprikkel (angst, pijn, trauma) vanuit de hersenen zorgt voor de afgifte van adrenaline en noradrenaline uit het bijniermerg
Gebeurd door reacties waarbij het autonoom zenuwstelsel een rol spelen:
- Adrenaline secretie uit de bijniermerg neemt toe
- Afgifte ACTH uit hypofyse voorkwab gestimuleerd -> Cortisol afgifte gestimuleerd
Een acute stress respons zorgt voor een afname van de energie voorraad (spier- en vetmassa) van het lichaam.
De catecholamines zorgen voor:
- Vrijzetten glycogeen uit lever door glycolyse
- Vetweefsel wordt afgebroken door lipolyse en zorgt voor vrijkomen van glycerol en vrije vetzuren
- Werking van insuline tegengaan op spierniveau en remt opname van glucose door de spieren
Wat is homeostase?
Het vermogen van het lichaam om het interne milieu constant te houden ondanks de veranderingen in de omgeving waarin het lichaam zich bevindt
Wat is stress?
Elke lichamelijke verandering die de stabiliteit van het interne milieu van het lichaam dreigt te verstoren
Wat zijn 5 voorbeelden van stress?
- Verwondingen
- Infecties
- Septische shock
- Hartinfarct
- Chirurgische ingrepen
Wat is het doel van een stress respons?
Bij de stress response wordt er dus catecholamines en glucocorticoïden afgegeven aan het bloed
Dit is een manier van het lichaam om genoeg energie uit de energiedepots (Vet, spier, glycogeen) te mobiliseren en de HF en BD te verhogen
Zo is er voldoende brandstof voor de fight or flight reactie beschikbaar om de oorzaak van de stress te bestrijden en de stressor te elimineren
Hoe wordt een stress hormoon beëindigd?
Als het lichaam de oorzaak van de stress kan elimineren zal de afgifte van stress hormonen dalen en de homeostase herstellen. De energiedepots worden aangevuld, de HF en BD zullen normaal worden
Het lichaam komt weer in de anabole toestand
Wat gebeurd er als een stress reactie blijft aanhouden?
Stress uitlokkende factor kan blijven bestaan bij bijvoorbeeld infectie, sepsis, trauma. Bij een langdurige ziekte/aandoening kunnen de hoge cortisol en catecholamines spiegels ervoor zorgen dat zowel de spier- als vetmassa afnemen
Herstel van de patiënt kan door het verlies van spier- en vetmassa bemoeilijkt of zelfs onmogelijk worden. Het lichaam gaat dus ernstig verzwakken door de hoge cortisol en adrenaline spiegels
Wat gebeurd er bij langdurig vasten?
Dit is ook een chronische stress prikkel.
De stresshormonen zullen verhogen:
- Glucagon
- Cortisol
- Adrenaline
- Groeihormoon
Dit heeft verschillende effecten op het intermediair metabolisme
Wat is het gevolg van het intermediaire metabolisme van langdurig vasten?
De vrije vetzuren en ketonlichamen gaan als belangrijkste energiebron van het lichaam fungeren
Dit doet het lichaam om verdere afbraak van spieren (eiwitten) te voorkomen
Er zijn verschillende fasen tijdens het vasten. Wat gebeurd er bij een fed state (0-4 uur na een maaltijd)?
Belangrijkste brandstof: Glucose
Insuline stijgt:
- Glucose opname stijgt
- Glycogeen stijgt
- TG synthese stijgt
- Eiwit synthese stijgt
Wat gebeurd er bij de fasted state (4-12 uur na een maaltijd)?
Belangrijkste brandstof hersenen: Glucose
Belangrijkste brandstof spieren en lever: Vrije vetzuren
Glucagon stijgt en Noradrenaline ook:
- Glycogenolyse
- Lipolyse
- Insuline daalt
Wat gebeurd er bij de early starved state (12 uur - 16 dagen na een maaltijd)?
Hersenen belangrijkste brandstof: Glucose + ketonlichamen
Lever: Spiervetzuren verbranden in de spieren en ook cortisol kan worden gebruikt
Spier: Vrije vetzuren en ketonlichamen
Glucagon en Noradrenaline stijgen:
- Lipolyse
- Ketogenese
Cortisol stijgt:
- Afbraak spiereiwit
- Aminozuren voor gluconeogenese
Wat gebeurd er bij een late starved state (> 16 dagen na een maaltijd)?
Belangrijkste brandstof hersenen: Ketonlichamen en wat glucose
Spieren: Vetzuren
Glucagon en Noradrenaline blijven hoog
Wat is het gevolg van langdurig vasten op organen?
Het leidt tot uitputting van alle energievoorraden wat leidt tot het verlies van een goede werking van alle organen die een vitale functie hebben -> De dood
Hoe kan ondervoeding worden ontstaan?
- Onvoldoende intake
- Malabsorptie
- Verlies
- Toegenomen behoefte
Waarom is ondervoeding een belanrgijke aandoening?
- Meer kans op complicaties
- Langere opnameduur
- Hogere behandelingskosten
- Hogere mortaliteit
- Afname gewicht en spiermassa
- Verminderde wondgenezing/toename kans decubitus
- Meer kans op infecties (Verminderde darmwerking en verlaagde weerstand)
Wat zijn de uiterlijke kenmerken van ondervoeding?
- Lage BMI (Kg/m^2)
- Spieratrofie
- Oedemen (Eiwitondervoeding)
- Geen
Soms kan het onderschat worden terwijl iemand al ondervoed is
Wat kunnen de gevaren zijn van foute behandelen van ondervoeding?
- Door afgifte insuline direct kunnen er diepe elektrolietstoornissen ontstaan
