1.4 Stress en ondervoeding

Question 1

Wat is het intermediaire metabolisme?

Answer 1

Alle reacties die betrokken zijn bij het opslaan van energie en het verbruik van de energie bij de cellulaire processen

Question 2

Wat is het grootste energiebron van de mensen?

Answer 2

1) Vetweefsel
2) Spiermassa

Voorraden koolhydraten zijn veel te weinig om als energiebron te gebruiken

Question 3

Wat is het belangrijkste energiebron vlak nadat er is gegeten?

Answer 3

Voedsel dat is opgenomen

Question 4

Wat gebeurd er met de door de darm opgenomen voedingsstoffen?

Answer 4

Glucose gaat naar:
- De lever en wordt omgezet tot glycogeen
- De hersenen
- De spieren waar het wordt omgezet tot glycogeen (en gebruikt voor verbranding)
- Vetweefsel waar het wordt opgeslagen als triglyceride

Aminozuren gaan naar de spieren waar eiwitsynthese plaatsvindt

Vetten worden opgeslagen in de spieren en vetweefsel als triglyceride

Question 5

Wat is de anabole toestand?

Answer 5

Direct na een maaltijd

Metabolische reacties leiden tot de opslag van energie
Anabole reacties zijn erop gericht om de energiereserves van het lichaam te behouden en op te slaan

Netto toename van lean body mass en vetweefsel

Question 6

Wat zijn de 4 anabole reacties?

Answer 6

• Aminozuren -> Eiwitten (eiwitsynthese)
• Koolhydraat -> Glycogeen (glycogenese)
• Vetzuren -> Triglyceride (vet synthese)
• Koolhydraten -> Triglyceriden (liponeogenese)

Question 7

Wat is de katabole toestand?

Answer 7

Biochemische reacties die leiden tot het vrijkomen van energie. Deze reacties putten de energievoorraden uit. Ontstaat na lang vasten

Lean body mass (spieren breken beetje af) en vetweefsel nemen af

Question 8

Wat zijn de 4 katabole reacties?

Answer 8

• Eiwitten -> Aminozuren (proteolyse) (Niet echt functioneel)
• Aminozuren -> Glucose (gluconeogenese)
• Glycogeen -> Glucose (glycogenolyse)
• Triglyceride -> Vetzuren (lipolyse)

Question 9

Waar leiden de katabole reacties toe?

Answer 9

Tot het vormen van glucose en vetzuren. Dit zijn substraten die gemakkelijk geoxigeneerd kunnen worden om zo energie vrij te maken

Lichaamsvoorraden van glycogeen, eiwit en vet worden nu minder

Question 10

Wat is de katabolische sequentie?

Answer 10

Een paar uur na de maaltijd gaat de lever glycogeen omzetten naar glucose (glycogenolyse) en aminozuren uit spierweefsel gebruiken voor de gluconeogenese. Glucose gaat dan naar de CNS

Triglyceride uit vetweefsel worden omgezet tot vetzuren. Deze kunnen direct naar NON-CNS of naar de lever waar ze worden geoxigeneerd tot ketonen. Ketonen zijn brandstoffen voor zowel CNS als NON-CNS (Pas na lang vasten).

Bij de afbraak van triglyceride komt ook glycerol vrij. Bij de glycogenolyse komt ook lactaat vrij. Dit zijn substraten voor de gluconeogenese

Question 11

Wat is het belangrijkste hormoon van de anabole reactie en wat is de functie daarvan?

Answer 11

Insuline:
- Stimuleert de opname van glucose in de cellen (Als brandstof of glycogeen opslag)
- Stimuleert eiwit synthese
- Stimuleert lipogenese (synthese Triglyceride)
- Stimuleert ion opname (K en PO4)
- Stimuleert glycolyse
- Remt glycogenolyse
- Remt lipolyse
- Remt proteolyse
- Remt de ketogenese
- Remt gluconeogenese
- Het onderhoud en herstelt de Lean Body Mass en slaat overtollig energie op als vet

Anabool: Insuline omhoog, Glucagon omlaag

Question 12

Wat is het belangrijkste hormoon van de katabole reactie en wat is de functie daarvan?

Answer 12

Glucagon:
- Glycogenolyse
- Lipolyse
- Proteolyse
- Ketogenese

Energie wordt uit de voorraden gehaald en glucose wordt vrij gezet. Zorgt ervoor dat er geen hypoglycemie ontstaat.

Katabool: Glucagon omhoog en Insuline omlaag

Question 13

Welke andere hormonen zijn betrokken bij de katabolisme?

Answer 13

• (Nor)adrenaline
• Cortisol
• Groei hormoon
• Thyroid hormoon

Ook wel contra-regulerende hormonen genoemd, want ze werken tegen de werking van insuline in

Question 14

Wat zijn cortisol en catecholaminen (adrenaline en noradrenaline) nog meer naast contra-regulerende hormonen?

Answer 14

Stress hormonen (Belangrijk voor fight or fly)

Question 15

Uit welke 2 delen bestaat de bijnier?

Answer 15

Buitenste deel: Cortex
Binnenste deel: Medulla

Question 16

Wat wordt door de cortex van de bijnier van buiten naar binnen geproduceerd?

Answer 16

Buitenste laag (Zona Glomerulosa): Mineralcorticoiden (bijv. aldosteron)
Middelste laag (Zona Fasciculata): Glucocorticoiden (bijv. cortisol)
Binnenste laag (Zona Reticularis): Sex hormonen (bijv. testosteron)

Question 17

Wat maakt de medulla van de bijnier?

Answer 17

Catecholamines -> Noradrenaline en adrenaline

Question 18

Hoe wordt de cortisol productie gecontroleerd?

Answer 18

Door ACTH:

1) De hypothalamus zorgt voor CRF/CRH
2) Dit stimuleert de voorkwab van de hypofyse waardoor ACTH wordt geproduceerd
3) ACTH stimuleert de bijnierschors/-cortex. Er wordt nu cortisol gemaakt
4) Teveel cortisol zorgt er weer voor dat de hypothalamus minder CRF gaat afgeven

Question 19

Wat is de functie van cortisol?

Answer 19

• Verhoogd bloeddruk
• Zorgt voor afbraak van eiwitten zodat aminozuren vrijkomen (Gluconeogenese)
• Zorgt voor afbraak TG in vetweefsel waardoor glycerol en vrije vetzuren vrijkomen
• Aminozuren en glycerol zijn substraat voor gluconeogenese -> Bloed glucose stijgt
• Vrije vetzuren worden gebruikt als energiebron

Het stimuleert dus de afbraak van eiwitten en vetten om de glucosespiegel op peil te houden en het mobiliseert vrije vetzuren als brandstof voor spieren en andere organen

Question 20

Hoe verloopt de cortisol spiegel gedurende de dag?

Answer 20

De cortisol spiegel stijgt gedurende de dag en bereikt zijn piek om 8 uur ‘s ochtends waarna het omlaag gaat. Het is het laagst om 12 uur ‘s nachts

Tekort opsporen: 8 uur in de ochtend
Te hoog opsporen: 12 uur in de nacht

Question 21

Waarvan is de feedback van cortisol op de hypothalamus van afhankelijk?

Answer 21

Dag-nachtritme en stress

Question 22

Wat gebeurd er als er een stress prikkel komt?

Answer 22

Catecholaminen en glucocorticoïden worden afgegeven aan het bloed. Stimulatie van de sympathische zenuwstelsel door stressprikkel (angst, pijn, trauma) vanuit de hersenen zorgt voor de afgifte van adrenaline en noradrenaline uit het bijniermerg

Gebeurd door reacties waarbij het autonoom zenuwstelsel een rol spelen:
- Adrenaline secretie uit de bijniermerg neemt toe
- Afgifte ACTH uit hypofyse voorkwab gestimuleerd -> Cortisol afgifte gestimuleerd

Een acute stress respons zorgt voor een afname van de energie voorraad (spier- en vetmassa) van het lichaam.

De catecholamines zorgen voor:
- Vrijzetten glycogeen uit lever door glycolyse
- Vetweefsel wordt afgebroken door lipolyse en zorgt voor vrijkomen van glycerol en vrije vetzuren
- Werking van insuline tegengaan op spierniveau en remt opname van glucose door de spieren

Question 23

Wat is homeostase?

Answer 23

Het vermogen van het lichaam om het interne milieu constant te houden ondanks de veranderingen in de omgeving waarin het lichaam zich bevindt

Question 24

Wat is stress?

Answer 24

Elke lichamelijke verandering die de stabiliteit van het interne milieu van het lichaam dreigt te verstoren

Question 25

Wat zijn 5 voorbeelden van stress?

Answer 25

• Verwondingen
• Infecties
• Septische shock
• Hartinfarct
• Chirurgische ingrepen

Question 26

Wat is het doel van een stress respons?

Answer 26

Bij de stress response wordt er dus catecholamines en glucocorticoïden afgegeven aan het bloed

Dit is een manier van het lichaam om genoeg energie uit de energiedepots (Vet, spier, glycogeen) te mobiliseren en de HF en BD te verhogen

Zo is er voldoende brandstof voor de fight or flight reactie beschikbaar om de oorzaak van de stress te bestrijden en de stressor te elimineren

Question 27

Hoe wordt een stress hormoon beëindigd?

Answer 27

Als het lichaam de oorzaak van de stress kan elimineren zal de afgifte van stress hormonen dalen en de homeostase herstellen. De energiedepots worden aangevuld, de HF en BD zullen normaal worden

Het lichaam komt weer in de anabole toestand

Question 28

Wat gebeurd er als een stress reactie blijft aanhouden?

Answer 28

Stress uitlokkende factor kan blijven bestaan bij bijvoorbeeld infectie, sepsis, trauma. Bij een langdurige ziekte/aandoening kunnen de hoge cortisol en catecholamines spiegels ervoor zorgen dat zowel de spier- als vetmassa afnemen

Herstel van de patiënt kan door het verlies van spier- en vetmassa bemoeilijkt of zelfs onmogelijk worden. Het lichaam gaat dus ernstig verzwakken door de hoge cortisol en adrenaline spiegels

Question 29

Wat gebeurd er bij langdurig vasten?

Answer 29

Dit is ook een chronische stress prikkel.

De stresshormonen zullen verhogen:
- Glucagon
- Cortisol
- Adrenaline
- Groeihormoon

Dit heeft verschillende effecten op het intermediair metabolisme

Question 30

Wat is het gevolg van het intermediaire metabolisme van langdurig vasten?

Answer 30

De vrije vetzuren en ketonlichamen gaan als belangrijkste energiebron van het lichaam fungeren

Dit doet het lichaam om verdere afbraak van spieren (eiwitten) te voorkomen

Question 31

Er zijn verschillende fasen tijdens het vasten. Wat gebeurd er bij een fed state (0-4 uur na een maaltijd)?

Answer 31

Belangrijkste brandstof: Glucose

Insuline stijgt:
- Glucose opname stijgt
- Glycogeen stijgt
- TG synthese stijgt
- Eiwit synthese stijgt

Question 32

Wat gebeurd er bij de fasted state (4-12 uur na een maaltijd)?

Answer 32

Belangrijkste brandstof hersenen: Glucose
Belangrijkste brandstof spieren en lever: Vrije vetzuren

Glucagon stijgt en Noradrenaline ook:
- Glycogenolyse
- Lipolyse
- Insuline daalt

Question 33

Wat gebeurd er bij de early starved state (12 uur - 16 dagen na een maaltijd)?

Answer 33

Hersenen belangrijkste brandstof: Glucose + ketonlichamen
Lever: Spiervetzuren verbranden in de spieren en ook cortisol kan worden gebruikt
Spier: Vrije vetzuren en ketonlichamen

Glucagon en Noradrenaline stijgen:
- Lipolyse
- Ketogenese

Cortisol stijgt:
- Afbraak spiereiwit
- Aminozuren voor gluconeogenese

Question 34

Wat gebeurd er bij een late starved state (> 16 dagen na een maaltijd)?

Answer 34

Belangrijkste brandstof hersenen: Ketonlichamen en wat glucose
Spieren: Vetzuren

Glucagon en Noradrenaline blijven hoog

Question 35

Wat is het gevolg van langdurig vasten op organen?

Answer 35

Het leidt tot uitputting van alle energievoorraden wat leidt tot het verlies van een goede werking van alle organen die een vitale functie hebben -> De dood

Question 36

Hoe kan ondervoeding worden ontstaan?

Answer 36

• Onvoldoende intake
• Malabsorptie
• Verlies
• Toegenomen behoefte

Question 37

Waarom is ondervoeding een belanrgijke aandoening?

Answer 37

• Meer kans op complicaties
• Langere opnameduur
• Hogere behandelingskosten
• Hogere mortaliteit
• Afname gewicht en spiermassa
• Verminderde wondgenezing/toename kans decubitus
• Meer kans op infecties (Verminderde darmwerking en verlaagde weerstand)

Question 38

Wat zijn de uiterlijke kenmerken van ondervoeding?

Answer 38

• Lage BMI (Kg/m^2)
• Spieratrofie
• Oedemen (Eiwitondervoeding)
• Geen

Soms kan het onderschat worden terwijl iemand al ondervoed is

Question 39

Wat kunnen de gevaren zijn van foute behandelen van ondervoeding?

Answer 39

• Door afgifte insuline direct kunnen er diepe elektrolietstoornissen ontstaan