(XVIII) Zawieszenie i umorzenie postępowania

Question 1

Zawieszenie postępowania przewiduje się (co do zasady z przyczyn następczych, tj powstałych po wszczęciu postępowania):

Answer 1

 w razie zajścia w trakcie postępowania PRZESZKODY PROCESOWEJ o charakterze PRZEMIJAJĄCYM albo USUWALNYM (np. śmierć strony w sprawach o prawa podlegające dziedziczeniu, utrata zdolności
procesowej – odpadnięcie bezwzg. przesłanek proc. usuwalnych)

 ZE WZGLĘDÓW CELOWOŚCIOWYCH (np. prejudycjalność rozstrzygnięcia w innej sprawie cywilnej, administracyjnej, karnej, dyscyplinarnej lub bezczynność stron uniemożliwiająca nadanie sprawie biegu)

 Z INNYCH PRZYCZYN (np. zgodny wniosek stron)

Question 2

Zawieszenie postępowania z mocy prawa (ex
lege)
 Art. 173. Postępowanie ulega zawieszeniu z mocy
prawa w razie

Answer 2

zaprzestania czynności przez sąd wskutek siły wyższej (musi dotyczyć całego sądu jako instytucji)

Question 3

Zawieszenie postępowania z urzędu obligatoryjne

 Art. 174 § 1 KPC. Sąd zawiesza postępowanie z urzędu:

Answer 3

1) w razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich zdolności procesowej, utraty przez stronę zdolności sądowej lub utraty przez
przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela;

2) jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie;
3) jeżeli strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajduje się w miejscowości pozbawionej wskutek nadzwyczajnych wydarzeń komunikacji z siedzibą sądu;
4) jeżeli postępowanie dotyczy masy upadłości, masy układowej lub masy sanacyjnej i ogłoszono upadłość lub wszczęto wtórne postępowanie upadłościowe albo ustanowiono zarządcę w postępowaniu restrukturyzacyjnym;

5) jeżeli ustanowiono zarządcę przymusowego w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości lub zarządcę tymczasowego w postępowaniu o otwarcie
postępowania sanacyjnego, a postępowanie dotyczy majątku objętego zabezpieczeniem.

Question 4

Brak zawieszenia i kontynuowanie postępowania pomimo ziszczenia się przesłanek z art. 174 i nieusunięcia przyczyny zawieszenia postępowania =

Answer 4

Art. 379. Nieważność postępowania

Question 5

Art. 175.1 KPC. Jeżeli zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych jest obowiązkowe, w razie śmierci adwokata lub radcy prawnego, skreślenia z listy
adwokatów lub radców prawnych, utraty możliwości wykonywania zawodu albo utraty zdolności procesowej, sąd zawiesza postępowanie

Answer 5

Z URZĘDU, wyznaczając odpowiedni TERMIN do wskazania innego adwokata lub radcy prawnego, i po upływie tego terminu podejmuje postępowanie.

Question 6

Art. 175 KPC. W razie śmierci pełnomocnika procesowego [w braku przymusu adw. radc.] postępowanie może toczyć się dalej dopiero po

Answer 6

wezwaniu strony niestawającej.

Wezwanie doręcza się stronie w miejscu jej rzeczywistego zamieszkania, zawiadamiając ją równocześnie o śmierci pełnomocnika procesowego.
***W wypadku tym nie stosuje się art. 136 § 2 [fikcja doręczenia].

Question 7

Zawieszenie postępowania z urzędu fakultatywne – art. 177 par. 1 ZE WZGLĘDU NA PREJUDYCJALNOŚĆ:

Answer 7

1) jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku
innego toczącego się postępowania cywilnego ;

2) jeżeli osoba trzecia wystąpiła przeciwko obu
stronom z interwencją główną [zawieszenie proc.
głównego];

3) jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od uprzedniej
decyzji organu administracji publicznej [w
orzecznictwie przyjęto, że niekiedy zawieszenie
postępowania cywilnego w zw. z prejudycycjalnością adm. może być obligatoryjne - zob. kolejny slajd];

3.1) jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od
wyniku postępowania toczącego się przed
Trybunałem Konstytucyjnym albo Trybunałem
Sprawiedliwości Unii Europejskiej;

4) jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie w drodze
karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ
na rozstrzygnięcie sprawy cywilnej;

Question 8

Zawieszenie postępowania z urzędu fakultatywne – art. 177 par. 1 ZE WZGLĘDU NA BEZCZYNNOŚĆ STRON:

Answer 8

5) w razie NIESTAWIENNICTWA OBU STRON NA ROZPRAWIE, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, oraz w razie NIESTAWIENNICTWA POWODA, gdy powód nie żądał rozpoznania sprawy w jego nieobecności, a pozwany nie zgłosił wniosku o rozpoznanie sprawy;

6) jeżeli na skutek braku lub wskazania złego adresu powoda albo niewskazania przez powoda w wyznaczonym terminie adresu pozwanego lub danych pozwalających sądowi na ustalenie numerów, o których mowa w art. 208.1 [PESEL lub NIP pozwanego] lub
niewykonania przez powoda innych zarządzeń NIE MOŻNA NADAĆ SPRAWIE DALSZEGO BIEGU.

Question 9

Zawieszenie z powodu niestawiennictwa (lex specialis do art. 177 §1 pkt 5)

Art. 428 § 1 KPC. [post. odrębne ws. sprawach małżeńskich].

Rozprawa odbywa się bez względu na niestawiennictwo jednej ze stron [brak możliwości zawieszenia wskutek niestawiennictwa]. Jednakże w razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa powoda na pierwsze posiedzenie sądowe wyznaczone w celu przeprowadzenia rozprawy, postępowanie ulega

Art. 455 KPC. [w post. odrębnym ws. ze stosunków pomiędzy rodzicami a dziećmi]

Rozprawa odbywa się bez względu na niestawiennictwo jednej ze stron

Answer 9

zawieszeniu [oblig!], chyba że prokurator popiera
żądanie unieważnienia albo ustalenia istnienia lub nieistnienia małżeństwa.

***§ 2. Podjęcie postępowania następuje na wniosek powoda, nie wcześniej jednak niż po upływie trzech miesięcy od dnia zawieszenia postępowania. W razie niezgłoszenia takiego wniosku w ciągu roku po zawieszeniu, sąd umorzy postępowanie. Umorzenie
wywołuje takie same skutki, jak umorzenie postępowania zawieszonego na zgodny wniosek stron lub z powodu ich niestawiennictwa (art. 182 KPC).

Question 10

Art. 449 § 2 KPC. Jeżeli sprawa o unieważnienie albo o ustalenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa została wytoczona lub jest popierana przez prokuratora, nie
stosuje się przepisów o

Answer 10

zawieszeniu postępowania na zgodny wniosek stron lub z

powodu niestawiennictwa obu stron.

Question 11

Niestawiennictwo stron / uczestnika postępowania nie może prowadzić do zawieszenia postępowania w:

Answer 11

• postępowaniu przed sądem II instancji (art. 376 KPC)

* postępowaniu nieprocesowym (art. 513 KPC)

Question 12

Art. 398.12 KPC. Z wyjątkiem wypadków określonych w art. 173-175.1, postępowanie przed Sądem Najwyższym ulega zawieszeniu jednie

Answer 12

NA ZGODNY WNIOSEK STRON [w postępowaniu przed SN art. 177 kpc ne stosuje się]

Question 13

Zawieszenie postępowania na wniosek
• OBLIGATORYJNE

Art. 176 KPC. Sąd zawiesi postępowanie na wniosek
spadkobiercy, jeżeli powód

Answer 13

dochodzi przeciwko niemu wykonania obowiązku, należącego do długów spadkowych, a spadkobierca nie złożył jeszcze oświadczenia o przyjęciu spadku i termin do złożenia takiego oświadczenia jeszcze nie
upłynął

Question 14

Zawieszenie postępowania na wniosek
FAKULTATYWNE

Art. 178 KPC. Sąd może również zawiesić postępowanie

Answer 14

NA ZGODNY WNIOSEK STRON

[tzw. „umowa o spoczywanie procesu” np. na potrzeby toczących się pomiędzy stronami negocjacji poza procesowych w przedmiocie polubownego załatwienia
sprawy]

Question 15

Skutki zawieszenia postępowania

Answer 15

I. WSTRZYMANIE biegu terminów sądowych

II. PRZERWANIE biegu terminów ustawowych i sądowych

Question 16

Art. 179 § 1 KPC. W wypadku zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron albo wskutek ich niestawiennictwa lub niemożności nadania sprawie
dalszego biegu, zawieszenie wstrzymuje tylko bieg terminów

Art. 179 § 2 KPC. We wszystkich innych wypadkach zawieszenia

Answer 16

sądowych, które biegną dalej dopiero z chwilą podjęcia postępowania.

żadne terminy nie biegną i zaczynają biec dopiero od początku z chwilą podjęcia postępowania. Terminy sądowe należy w miarę potrzeby wyznaczać na nowo.

Question 17

Art. 179 § 3 KPC. Podczas zawieszenia sąd nie podejmuje żadnych czynności z wyjątkiem tych, które mają na celu

Answer 17

(1) podjęcie postępowania albo (2) zabezpieczenie powództwa lub dowodu.

***Czynności podejmowane przez strony, a niedotyczące tych przedmiotów, wywołują skutki dopiero z chwilą podjęcia postępowania.

Question 18

Chwila wystąpienia skutków zawieszenia postępowania

Answer 18

W wypadku (art.174 § 2 w zw. z §1 pkt 1 i 4 KPC):
1) śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich zdolności procesowej, utraty przez stronę zdolności sądowej lub utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela
4) jeżeli postępowanie dotyczy masy upadłości, masy układowej lub masy sanacyjnej i ogłoszono upadłość lub wszczęto wtórne postępowanie upadłościowe albo
ustanowiono zarządcę w postępowaniu restrukturyzacyjnym;
ZAWIESZENIE MA SKUTEK OD CHWILI ZDARZEŃ, które je spowodowały. Zawieszając postępowanie, sąd z urzędu uchyla orzeczenia wydane po nastąpieniu tych
zdarzeń, chyba że nastąpiły one po zamknięciu rozprawy.

 W pozostałych przypadkach zawieszenie postępowania wywołuje SKUTKI Z CHWILĄ WYDANIA POSTANOWIENIA O ZAWIESZENIU

Question 19

Podjęcie postępowania (rodzaje):

Answer 19

OBLIG. Z URZĘDU
(art. 180)

OBLIG. NA WNIOSEK
(art. 181)

Z MOCY PRAWA
(art. 445 par. 3)

Question 20

Podjęcie postępowania OBLIG. Z URZĘDU

 Art. 180 § 1 Sąd postanowi podjąć postępowanie z urzędu, gdy

Answer 20

ustanie przyczyna zawieszenia

Question 21

Podjęcie postępowania OBLIG. NA WNIOSEK
 Art. 181 par. 1 KPC. Sąd postanowi podjąć postępowanie na wniosek którejkolwiek ze stron [ustanie spoczywania procesu]:

Answer 21

1) gdy postępowanie zostało zawieszone na wniosek spadkobiercy - po złożeniu oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku albo po upływie terminu do złożenia takiego oświadczenia (art. 178);

2) w wypadku zawieszenia na wniosek obu stron (art. 176) albo wskutek niestawiennictwa (art. 177 par. 5) - nie wcześniej niż po upływie trzech miesięcy od zawieszenia, jeżeli strony we wniosku o zawieszenie nie
oznaczyły dłuższego terminu [nie dłuższego niż 1 rok – zob art. 182 KPC].

Question 22

Art. 445 § 2 KPC. Postępowanie w sprawie o zaspokojenie potrzeb rodziny lub o alimenty, wszczęte przed wytoczeniem powództwa o rozwód lub o
separację, ulega z urzędu zawieszeniu z chwilą wytoczenia powództwa o rozwód lub o separację co do świadczeń za okres od jego wytoczenia.

3. Po prawomocnym zakończeniu sprawy o rozwód lub o separację zawieszone postępowanie podejmuje się …

Answer 22

Z MOCY PRAWA, orzeczenia zaś, których
wykonanie było wstrzymane, podlegają wykonaniu, ***jednak tylko co do okresu, za który w sprawie o rozwód lub o separację nie orzeczono o roszczeniach objętych zawieszonym postępowaniem. !!! W pozostałym
zakresie postępowanie ULEGA Z MOCY PRAWA UMORZENIU.

Question 23

Umorzenie postępowania (rodzaje):

Answer 23

• z mocy prawa (art. 445 §3 i art. 451)

- na mocy postanowienia sądu

Question 24

Art. 355 § 1 KPC. Sąd wydaje postanowienie o

umorzeniu postępowania, jeżeli

Answer 24

1) powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew lub

2) jeżeli wydanie wyroku stało się z innych przyczyn zbędne lub niedopuszczalne

Question 25

Sąd umarza postępowanie (art. 182 §1):

Answer 25

 zawieszone na zgodny wniosek stron (art. 176) lub na wniosek spadkobiercy (art. 178), jak również z przyczyn wskazanych w art. 177 § 1 pkt 5 i 6 (niestawiennictwo, niemożliwość nadania sprawie biegu wskutek niewykonywania zarządzeń przez powoda), jeżeli wniosek o podjęcie postępowania nie został zgłoszony w ciągu roku od daty postanowienia o zawieszeniu.

 w razie stwierdzenia braku następcy prawnego strony, która utraciła zdolność sądową, a w każdym razie po upływie roku od daty postanowienia o zawieszeniu z tej przyczyny.

 w razie śmierci strony po upływie lat pięciu od daty
postanowienia o zawieszeniu postępowania z tej przyczyny

Question 26

Skutki umorzenia postępowania zawieszonego w pierwszej instancji:

Answer 26

 nie pozbawia powoda prawa ponownego wytoczenia powództwa, jednakże poprzedni pozew nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa (m.in. Likwidacja przerwy przedawnienia wywołanej wniesieniem pozwu z mocą ex tunc) - art.
182 par 2

Question 27

Skutki umorzenia postępowania zawieszonego przez sąd wyższej instancji:

Answer 27

 uprawomocnienie się zaskarżonego orzeczenia,
z wyjątkiem spraw o unieważnienie małżeństwa lub o rozwód oraz o ustalenie nieistnienia małżeństwa, w których postępowanie umarza się wówczas w całości - art. 182 par 3

Question 28

Art. 440 § 1. KPC. [sprawy o rozwód i separację] Jeżeli sąd nabierze przekonania, że istnieją widoki na utrzymanie pożycia małżeńskiego

Answer 28

ZAWIESZA POSTĘPOWANIE. Zawieszenie takie może nastąpić tylko raz w toku postępowania.

§ 2. PODJĘCIE postępowania następuje NA WNIOSEK jednej ze stron; poza tym stosuje się odpowiednio art. 428 § 2.

Question 29

Art. 446 KPC. [sprawy o rozwód i separację] W razie śmierci jednego z małżonków postępowanie

Answer 29

UMARZA SIĘ

Question 30

Art. 452 KPC. W sprawach o ustanowienie rozdzielności majątkowej - w razie śmierci jednego z małżonków postępowanie

Answer 30

UMARZA SIĘ

Question 31

Art. 450 § 1 KPC. [sprawy o unieważnienie małżeństwa] Postępowanie ounieważnienie małżeństwa w razie śmierci jednego z małżonków

jeżeli zstępni małżonka, który wytoczył powództwo,
nie zgłoszą w ciągu sześciu miesięcy po wydaniu postanowienia o zawieszeniu wniosku o podjęcie postępowania - postępowanie …

W razie śmierci pozwanego małżonka, a jeżeli pozwanymi byli oboje małżonkowie, w razie śmierci jednego z nich, postępowanie podejmuje się po
ustanowieniu przez sąd orzekający na posiedzeniu niejawnym

Answer 31

ZAWIESZA SIĘ

UMARZA SIĘ

kuratora, który wstępuje na miejsce zmarłego małżonka

Question 32

Art. 456 § 1 KPC. [sprawy ze stosunków pomiędzy rodzicami a dziećmi]. Postępowanie
(…)
w razie śmierci jednej ze stron, a jeżeli w charakterze tej samej strony występuje kilka osób, w razie śmierci wszystkich tych osób, z zastrzeżeniem § 2 i 3.

Answer 32

UMARZA SIĘ

Question 33

§ 2. W sprawie wytoczonej przez dziecko o ustalenie albo zaprzeczenie macierzyństwa, o zaprzeczenie ojcostwa albo ustalenie bezskuteczności uznania, jak również w sprawie wytoczonej przez dziecko albo jego matkę o ustalenie ojcostwa, postępowanie
(…)
w razie śmierci pozwanych

***Przepis ten stosuje się w sprawie o rozwiązanie przysposobienia w razie śmierci przysposabiającego.

Answer 33

ZAWIESZA SIĘ

do czasu ustanowienia przez sąd orzekający KURATORA, który wstępuje do sprawy na miejsce zmarłego

Question 34

W sprawie o ustalenie lub zaprzeczenie macierzyństwa, ustalenie oraz w sprawie o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa postępowanie
(…)
w razie śmierci dziecka, chyba że dziecko, które wytoczyło powództwo o ustalenie macierzyństwa albo o ustalenie ojcostwa, pozostawiło zstępnych; w takim
wypadku postępowanie
(…).

(BEZ ZAPRZECZENIA OJCOSTWA !!! => WYROK TK)

Answer 34

UMARZA SIĘ

ZAWIESZA SIĘ
***Jeżeli zstępni w ciągu sześciu miesięcy od dnia
wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania nie zgłoszą wniosku o jego podjęcie, sąd postępowanie umorzy

Question 35

Art. 355 § 2 KPC. Postanowienie o umorzeniu postępowania [poza przypadkami objętymi art. 182 KPC] może zapaść na posiedzeniu niejawnym, jeżeli …

Answer 35

1) powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew w piśmie procesowym [poza rozprawą] albo
2) gdy strony zawarły
ugodę przed mediatorem, którą zatwierdził sąd.

Question 36

Zaskarżalność postanowień w przedmiocie zawieszenia,
podjęcia i umorzenia postępowania

Art. 394 § 1 KPC. ZAŻALENIE do sądu drugiej instancji przysługuje na postanowienia sądu pierwszej instancji kończące postępowanie w sprawie …

a ponadto na postanowienia sądu pierwszej instancji i zarządzenia przewodniczącego, których przedmiotem jest: …

Answer 36

• o umorzeniu postępowania

- zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania

Question 37

Zażalenie nie przysługuje na postanowienia o:

Answer 37

 Podjęciu zawieszonego postępowania;
 odmowie zawieszenia postępowania;
 odmowie umorzenia postępowania

Question 38

Art. 398.1 § 1 KPC. Od wydanego przez sąd drugiej instancji prawomocnego wyroku lub postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu albo umorzenia
postępowania kończących postępowanie w sprawie strona, Prokurator Generalny, RPO lub RPD może wnieść

Answer 38

SKARGĘ KASACYJNĄ do Sądu Najwyższego, chyba że

przepis szczególny stanowi inaczej [sprawy niekasacyjne - art. 398.2 KPC].