(IX) Zdolność postulacyjna, pełnomocnictwo, pomoc prawna z urzędu

Question 1

Zdolność postulacyjna (definicja)

Answer 1

Zdolność do samodzielnego działania w postępowaniu, tj. do osobistego uczestniczenia w czynnościach procesowych, bez konieczności korzystania z zastępstwa pełnomocnika procesowego.

Podmiot mający zdolność postulacyjną może działać
(podejmować czynności procesowe) w postępowaniu cywilnym – wg swojego wyboru - osobiście lub przez pełnomocnika

Question 2

Brak zdolności postulacyjnej =

Answer 2

konieczność działania przez pełnomocnika procesowego (na ogół pełnomocnika profesjonalnego, tj. będącego adwokatem, radcą prawnym, a w sprawach własności przemysłowej również rzecznikiem patentowym)

Question 3

Art. 86 KPC. Strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem

Answer 3

osobiście lub przez pełnomocników

Question 4

Rodzaje ograniczeń zdolności postulacyjnej:

Answer 4

• faktyczne (nieznajomość języka urzędowego sądu, nieporadność, nieobecność etc.)
• prawne: przymus adwokacko-radcowski
  WZGLĘDNY (zasada), przymus
  adwokacko-radcowski BEZWZGLĘDNY
  (wyjątek)

Question 5

Art. 1135.5 § 1 KPC. Strona, która nie ma miejsca
zamieszkania lub zwykłego pobytu albo siedziby w
Rzeczypospolitej Polskiej lub w innym państwie
członkowskim Unii Europejskiej, jeżeli nie ustanowiła
pełnomocnika do prowadzenia sprawy zamieszkałego w Rzeczypospolitej Polskiej, jest obowiązana

§ 2. W razie niewskazania

Answer 5

wskazać pełnomocnika do doręczeń w Rzeczypospolitej Polskiej.

pełnomocnika do doręczeń, przeznaczone dla tej strony pisma sądowe pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia.

Question 6

BEZWGLĘDNE OGRANICZENIE ZDOLNOŚCI POSTULACYJNEJ

Art. 87 zn. 1 § 1 KPC. W postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje zastępstwo stron przez (…)

a w sprawach własności przemysłowej także przez (…)

Zastępstwo to dotyczy także czynności procesowych związanych z postępowaniem przed SN, (…)

§ 2. Przepisu § 1 NIE STOSUJE SIĘ w postępowaniu o (…)

oraz gdy stroną, jej organem, jej przedstawicielem ustawowym lub pełnomocnikiem jest (…)

§ 3. Przepisu § 1 nie stosuje się także wtedy, gdy zastępstwo procesowe Skarbu Państwa albo państwowej osoby prawnej jest wykonywane przez (…)

Answer 6

adwokatów lub radców prawnych

rzeczników patentowych

podejmowanych przed sądem niższej instancji (np. wniesienie środka zaskarżenia do SN za pośrednictwem sądu II instancji objęte jest przymusem,
sam wniosek o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem przymusem objęty nie jest)

1) zwolnienie od kosztów sądowych oraz
2) ustanowienie adwokata lub radcy prawnego

1) sędzia,
2) prokurator,
3) notariusz albo
4) profesor lub
5) doktor habilitowany nauk prawnych
6) adwokat,
7) radca prawny lub
8) radca Prokuratorii Generalnej RP

Prokuratorię Generalną RP

Question 7

Inne wyjątki od przymusu adwokacko-radcowskiego w
postępowaniu przed SN:

 Strona może samodzielnie cofnąć

Answer 7

ŚRODKI ZASKARŻENIA rozpoznawane przez SN (skarga kasacyjna – art. 398.21, zażalenie do SN – 394.1 §3, skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego przeczenia – 424.12 KPC)

Question 8

Konsekwencje dokonania czynności z pominięciem przymusu adwokacko-radcowskiego

 Art. 130 § 5 KPC. PISMA PROCESOWE sporządzone z
naruszeniem art. 87.1 podlegają

Answer 8

ZWROTOWI bez wzywania do usunięcia braków, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Question 9

ŚRODKI ZASKARŻENIA wniesione z naruszeniem przymusu adw.-radc. podlegają

Answer 9

ODRZUCENIU jako niedopuszczalne bez wzywania do

uzupełnienia braków (zob. np. art. 398.6 par. 2 KPC dla skargi kasacyjnej)

Question 10

Pełnomocnictwo do dokonywania czynności w postępowaniu cywilnym może wynikać z:

Answer 10

a) Czynności udzielenia pełnomocnictwa przez mocodawcę – ZASADA;
b) Czynności procesowego organu NA WNIOSEK STRONY: POSTANOWIENIE sądu /referendarza sądowego o USTANOWIENIU adwokata lub radcy prawnego z urzędu + wyznaczenie adwokata przez właściwą miejscowo ORA lub radcę prawnego przez OiRP w wykonaniu wezwania sądu (tzw. „pomoc prawna z urzędu”) - WYJĄTEK

Question 11

Pełnomocnik nie jest stroną w znaczeniu

Answer 11

PROCESOWYM

Question 12

 Art. 87 § 1 KPC. Pełnomocnikiem może być:

Answer 12

1) adwokat lub
2) radca prawny (we wszystkich sprawach),
3) w sprawach własności przemysłowej także rzecznik
patentowy,
4) a w sprawach restrukturyzacji i upadłości także osoba
posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego,
5) a ponadto osoba sprawująca zarząd majątkiem lub
interesami strony
6) oraz osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku
zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres
tego zlecenia,
7) współuczestnik sporu (materialny, formalny),
8) jak również małżonek, rodzeństwo, zstępni lub wstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia

Question 13

§ 2. Pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy, w tym nieposiadającego osobowości prawnej, może być również

Answer 13

PRACOWNIK tej jednostki albo jej organu nadrzędnego.

Question 14

§ 3. W sprawach o ustalenie i zaprzeczenie pochodzenia
dziecka i o roszczenia alimentacyjne pełnomocnikiem
może być również

Answer 14

PRZEDSTAWICIEL właściwego w sprawach
z zakresu pomocy społecznej organu jednostki
samorządu terytorialnego oraz organizacji społecznej,
mającej na celu udzielanie pomocy rodzinie.

Question 15

§ 4. W sprawach związanych z prowadzeniem

gospodarstwa rolnego pełnomocnikiem rolnika może być również

Answer 15

PRZEDSTAWICIEL organizacji zrzeszającej rolników

indywidualnych, której rolnik jest członkiem.

Question 16

§ 5. W sprawach związanych z ochroną praw konsumentów pełnomocnikiem może być

Answer 16

PRZEDSTAWICIEL organizacji, do której zadań statutowych należy ochrona konsumentów.

Question 17

§ 6. W sprawach związanych z ochroną własności
przemysłowej pełnomocnikiem twórcy projektu
wynalazczego może być również

Answer 17

PRZEDSTAWICIEL organizacji, do której zadań statutowych należą sprawy popierania własności przemysłowej i udzielania pomocy twórcom projektów wynalazczych.

Question 18

Art. 88 KPC. Pełnomocnictwo może być (rodzaje):

Answer 18

I. pełnomocnictwo procesowe OGÓLNE – do reprezentacji we wszystkich sprawach cywilnych dotyczących mocodawcy
II. pełnomocnictwo procesowe SZCZEGÓLNE - do
prowadzenia poszczególnych spraw lub jednej sprawy
III. pełnomocnictwo DO NIEKTÓRYCH CZYNNOŚCI
procesowych (nie jest pełnomocnictwem procesowym !!!)
IV. Pełnomocnictwo DO DORĘCZEŃ

Question 19

W sprawach rozpoznawanych w postępowaniu

odrębnym w sprawach małżeńskich i pomiędzy rodzicami a dziećmi KONIECZNE JEST PEŁNOMOCNICTWO:

Answer 19

SZCZEGÓLNE do konkretnej sprawy - zob. art. 426 i 458 par. 1 KPC

Question 20

Art. 91 KPC. Pełnomocnictwo procesowe obejmuje z

samego prawa umocowanie do:

Answer 20

1) WSZYSTKICH ŁĄCZĄCYCH SIĘ ZE SPRAWĄ CZYNNOŚCI PROCESOWYCH, nie wyłączając powództwa wzajemnego, skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego ich
wniesieniem, jako też wniesieniem interwencji głównej
przeciwko mocodawcy;
2) wszelkich CZYNNOŚCI DOTYCZĄCYCH ZABEZPIECZENIA I EGZEKUCJI;
3) UDZIELANIA DALSZEGO PEŁNOMOCNICTWA a procesowego
adwokatowi lub radcy prawnemu (substytucja procesowa);
4) ZAWARCIA UGODY, ZRZECZENIA SIĘ ROSZCZENIA albo UZNANIA POWÓDZTWA, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie;
5) ODBIORU KOSZTÓW PROCESU od strony przeciwnej

Question 21

Czy mocodawca może określić zakres umocowania
pełnomocnika procesowego szerzej lub węziej niż w art. 91 KPC, albo ograniczyć pełnomocnictwo terminem
wygaśnięcia???

Answer 21

TAK: Post. SN z :19.11.1998 r., III CZ 133/98 : „Pełnomocnictwo procesowe obowiązuje w granicach określonych w art. 91 KPC tylko wtedy, gdy osoby uczestniczące w akcie umocowania wyraziły oświadczenie o udzieleniu i przyjęciu pełnomocnictwa
bez oznaczania jego zakresu.

Question 22

Pełnomocnictwo procesowe NIE obejmuje z mocy

prawa umocowania do:

Answer 22

1) wniesienia SKARGI KASACYJNEJ i REPREZENTOWANIA w postępowaniu wywołanym wniesieniem tej skargi !!!! (To samo dotyczy skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia!!!)

2) dokonywania związanych ze sprawą CZYNNOŚCI MATERIALNOPRAWNYCH (np. złożenie oświadczenia o potrąceniu, uchylenie się od skutków prawnych czynności w trybie art. 84 i n. KC ).
* **Oświadczenie woli mocodawcy o udzieleniu pełnomocnictwa do złożenia takiego oświadczenia może być jednak złożone w sposób dorozumiany

Question 23

 Art. 89 §1 KPC. Pełnomocnik jest obowiązany przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy

Answer 23

FORMA PISEMNA - dopuszczalna zawsze

pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub wierzytelny odpis pełnomocnictwa wraz z odpisem dla strony przeciwnej.

***Adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy, a także
radca Prokuratorii Generalnej RP mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa oraz odpisy innych dokumentów wykazujących ich umocowanie.

Question 24

Art. 89 § 2. W toku sprawy pełnomocnictwo może być udzielone

Answer 24

ustnie na posiedzeniu sądu przez oświadczenie złożone przez stronę i wciągnięte
do protokołu.

=> FORMA USTNA – dopuszczalna tylko w toku sprawy na posiedzeniu

Question 25

 Art. 94 § 1 KPC. WYPOWIEDZENIE PEŁNOMOCNICTWA procesowego przez mocodawcę odnosi skutek prawny w stosunku do sądu z chwilą

Answer 25

ZAWIADOMIENIA go o tym,

***w stosunku zaś do przeciwnika i innych uczestników - z chwilą DORĘCZENIA im tego zawiadomienia przez sąd.

Question 26

Art. 94 § 2. Adwokat lub radca prawny, który wypowiedział pełnomocnictwo, obowiązany jest działać za stronę jeszcze przez

Answer 26

DWA TYGODNIE, chyba że mocodawca zwolni go od tego obowiązku.

***Każdy inny pełnomocnik powinien, mimo wypowiedzenia, działać za mocodawcę przez ten sam czas, jeżeli jest to konieczne do uchronienia mocodawcy od niekorzystnych skutków prawnych.

Question 27

Art. 96 KPC. W razie śmierci strony albo utraty przez nią zdolności sądowej pełnomocnictwo

Answer 27

WYGASA.

***Jednakże pełnomocnik procesowy działa aż do czasu zawieszenia postępowania (art. 174 KPC)

Question 28

Art. 175 KPC. W razie śmierci pełnomocnika procesowego postępowanie może toczyć się dalej dopiero po

Answer 28

WEZWANIU strony niestawającej. Wezwanie doręcza się stronie w miejscu jej rzeczywistego zamieszkania, zawiadamiając ją równocześnie o śmierci pełnomocnika procesowego.

!!! W wypadku tym nie stosuje się art. 136 § 2 (brak możliwości zastosowania fikcji doręczenia na ostatni znany sądowi adres strony).

Question 29

Art. 175.1 KPC. Jeżeli zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych jest OBOWIĄZKOWE, w razie (1) śmierci adwokata lub radcy prawnego, (2) skreślenia z listy adwokatów lub radców prawnych, (3) utraty możliwości wykonywania zawodu albo (4) utraty zdolności procesowej, sąd

Answer 29

ZAWIESZA postępowanie Z URZĘDU, wyznaczając odpowiedni termin do wskazania innego adwokata lub radcy prawnego, i po upływie tego terminu podejmuje postępowanie. Przepis art. 175 stosuje się odpowiednio.

Question 30

Art. 97 §1 KPC. Po wniesieniu pozwu sąd może dopuścić
tymczasowo do podjęcia naglącej czynności procesowej osobę niemogącą na razie przedstawić

§ 2. Sąd wyznaczy równocześnie termin, w ciągu którego

Jeżeli termin upłynął bezskutecznie, sąd

Answer 30

pełnomocnictwa. Zarządzenie to sąd może uzależnić od zabezpieczenia kosztów.

osoba działająca bez pełnomocnictwa powinna je złożyć albo przedstawić zatwierdzenie swej czynności przez stronę.

pominie czynności procesowe tej osoby. W tym
wypadku przeciwnik może żądać od działającego bez umocowania zwrotu kosztów spowodowanych jego tymczasowym dopuszczeniem.

Question 31

Skutki braku należytego umocowania pełnomocnika

Wykryte przez organ na czas:

Answer 31

WEZWANIE DO WYKAZANIA UMOWCOWANIA pod rygorem:

a) ZWROTU PISMA (art. 130 KPC) / ODRZUCENIA środka zaskarżenia wniesionego przez nieumocowaną osobę (albo zwrot lub odrzucenie a limine przy przymusie adwokacko-radcowskim);
b) ODMOWA DOPUSZCZENIA do postępowania pełnomocnika i POMIJANIA jego czynności
c) Ewentualnie tzw. „TYMCZASOWE DOPUSZCZENIE”

Question 32

Skutki braku należytego umocowania pełnomocnika

Nie wykryte przez organ na czas:

Answer 32

Art. 379 KPC. NIEWAŻNOŚĆ postępowania
zachodzi (…)
2) jeżeli strona nie miała zdolności
sądowej lub procesowej, organu powołanego do
jej reprezentowania lub przedstawiciela
ustawowego, albo GDY PEŁNOMOCNIK STRONY NIE BYŁ NALEŻYCIE UMOCOWANY

Question 33

Czy istnieje możliwość konwalidacji braku należytego

umocowania pełnomocnika?

Answer 33

TAK, „Strona może usunąć brak należytego umocowania pełnomocnika przez udzielenie danej osobie pełnomocnictwa i jednocześnie w związku z tym umocowaniem rozciągnąć jego skutki na wcześniejsze, dokonane przed jego udzieleniem czynności przez ich potwierdzenie” (per analogiam do art. 97 KPC)

***konwalidacji przez zatwierdzenie czynności procesowego falsus procuratora poddają się wady umocowania o charakterze względnym

***Wady bezwzględne (tj. w wypadku pełnomocnictwa procesowego udzielono osobie nieposiadającej kwalifikacji z art. 87 KPC) nie mogą być konwalidowane

Question 34

Pomoc prawna z urzędu

Ustanowienia adwokata lub radcy prawnego mogą się domagać:

** Sąd uwzględni wniosek, jeżeli udział adwokata lub radcy prawnego w sprawie uzna za potrzebny
** Sąd może zarządzić stosowne dochodzenie, jeżeli na podstawie okoliczności sprawy lub oświadczeń strony przeciwnej powziął wątpliwości co do rzeczywistego stanu majątkowego strony domagającej się ustanowienia lub zastępowanej przez ustanowionego adwokata lub radcę
prawnego.

Answer 34

 Strona ZWOLNIONA przez sąd OD KOSZTÓW SĄDOWYCH w całości lub części
 strona nie zwolniona przez sąd od kosztów sądowych, gdy:
o W przypadku osób fizycznych: ZŁOŻY OŚWIADCZENIE, z którego wynika, że NIE JEST W STANIE PONIEŚĆ KOSZTÓW wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny
o W przypadku osób prawnych lub innych jednostek organizacyjnych, którym ustawa przyznaje zdolność sądową: wykaże, że NIE MA DOSTATECZNYCH ŚRODKÓW na poniesienie kosztów wynagrodzenia
adwokata lub radcy prawnego

Question 35

Wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu (charakterystyka):

Answer 35

 Ustanowienie przez sąd adwokata lub radcy prawnego następuje NA WNIOSEK strony
 można zgłosić wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych lub osobno,
 NA PIŚMIE lub USTNIE do protokołu,
 w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona (tj. właściwym rzeczowo i miejscowo) lub już się toczy

Question 36

W wypadku oddalenia wniosku o ustanowienie

adwokata lub radcy prawnego strona nie może

Answer 36

ponownie domagać się ustanowienia adwokata lub
radcy prawnego, POWOŁUJĄC SIĘ NA TE SAME OKOLICZNOŚCI, które stanowiły uzasadnienie
oddalonego wniosku.

Question 37

Ponowny wniosek oparty na tych samych

okolicznościach, podlega

Answer 37

ODRZUCEENIU.

***Na postanowienie o odrzuceniu wniosku NIE PRZYSŁUGUJE ZAŻALENIE.

Question 38

Ustanowienie adwokata lub radcy prawnego przez
sąd jest równoznaczne z udzieleniem
pełnomocnictwa

Answer 38

Procesowego

Question 39

Adwokat lub radca prawny ustanowiony przez sąd

jest obowiązany zastępować stronę do (kiedy?)

Answer 39

PRAWOMOCNEGO ZAKOŃCZENIA POSTĘPOWANIA, chyba

że z postanowienia sądu wynika, iż obowiązek zastępowania strony ustaje wcześniej.

Question 40

Adwokat lub radca prawny może wnosić o ZWOLNIENIE OD OBOWIĄZKU zastępowania strony w procesie. (kiedy?)

Answer 40

Z WAŻNYCH PRZYCZYN

***Sąd, zwalniając adwokata lub radcę prawnego, zwraca się jednocześnie do właściwej okręgowej rady
adwokackiej lub rady okręgowej izby radców prawnych o wyznaczenie innego adwokata lub radcy prawnego.

Question 41

Jeżeli adwokat lub radca prawny ustanowiony w związku z postępowaniem kasacyjnym lub postępowaniem ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, nie stwierdza podstaw do wniesienia skargi, jest OBOWIĄZANY

Answer 41

niezwłocznie ZAWIADOMIĆ NA PIŚMIE o tym stronę
oraz sąd, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia zawiadomienia go o wyznaczeniu.

Do zawiadomienia adwokat lub radca prawny dołącza sporządzoną przez siebie OPINIĘ o braku podstaw do wniesienia skargi. ***Opinia nie jest załączana do akt sprawy i nie jest doręczana stronie przeciwnej.

Question 42

Postanowienie o ustanowieniu albo odmowie ustanowienia adwokata lub radcy prawnego może wydać także

Answer 42

Referendarz sądowy

Question 43

 Na postanowienie o odmowie ustanowienia

adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołaniu przysługuje:

Answer 43

I. Sądu I instancji – ZAŻALENIE do sądu II
instancji (art. 394 par. 1 pkt 2 KPC);
II. Referendarza sądowego – SKARGA na
orzeczenie referendarza do sądu
orzekającego (art. 39822 KPC);
III. Sądu II instancji – BRAK ŚRODKA ZASKARŻENIA

Question 44

Art. 124 § 1 KPC. Zgłoszenie wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego, jak również wniesienie środka odwoławczego od odmowy ich ustanowienia NIE wstrzymuje biegu

Answer 44

toczącego się postępowania, chyba że chodzi o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego dla powoda na skutek wniosku zgłoszonego w pozwie lub przed wytoczeniem powództwa !!!

***Sąd może jednak wstrzymać rozpoznanie sprawy aż do prawomocnego rozstrzygnięcia wniosku i w związku z tym nie wyznaczać rozprawy, a wyznaczoną rozprawę odwołać lub odroczyć.

Question 45

W razie ustanowienia adwokata lub radcy prawnego na wniosek zgłoszony przed upływem terminu do wniesienia zażalenia, dla którego sporządzenia ustawa wymaga zastępstwa prawnego przez adwokata lub radcę prawnego, sąd doręcza ustanowionemu adwokatowi lub radcy prawnemu odpis postanowienia z urzędu, a termin do wniesienia zażalenia na postanowienie biegnie od dnia

Answer 45

jego DORĘCZENIA PEŁNOMOCNIKOWI.
Jeżeli strona prawidłowo zażądała doręczenia postanowienia z uzasadnieniem, odpis postanowienia doręcza się pełnomocnikowi z uzasadnieniem. (chodzi o zażalenie do SN – zob. art. 394.1 par. 1-3 KPC).

Question 46

§3. W razie ustanowienia adwokata lub radcy prawnego na wniosek zgłoszony przed upływem terminu do
wniesienia skargi kasacyjnej przez stronę, która prawidłowo zażądała doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem, sąd doręcza ustanowionemu adwokatowi lub radcy prawnemu orzeczenie z uzasadnieniem z urzędu, a termin do wniesienia skargi kasacyjnej biegnie od dnia

Answer 46

doręczenia pełnomocnikowi orzeczenia z uzasadnieniem.

Question 47

§4. W razie oddalenia wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego, zgłoszonego w przypadkach WNIESIENIA ZAŻALENIA I SKARGI KASACYJNEJ (bezwzględny przymus adwokacko-radcowski), termin do wniesienia środka zaskarżenia biegnie od dnia

Jeżeli jednak strona wniosła zażalenie w przepisanym
terminie, termin do złożenia środka zaskarżenia biegnie
od dnia

Answer 47

DORĘCZENIA STRONIE postanowienia, a jeżeli postanowienie zostało wydane na posiedzeniu jawnym - od dnia jego OGŁOSZENIA.

DORĘCZENIA STRONIE postanowienia oddalającego
zażalenie, a jeżeli postanowienie sądu drugiej instancji
zostało wydane na posiedzeniu jawnym - od dnia jego
OGŁOSZENIA.