(IV) Właściwość sądu

Question 1

Rodzaje właściwości

Answer 1

1) miejscowa - zakres spraw ze względu na siedzibę sądu (struktura horyzontalna)
2) rzeczowa - zakres spraw rozpoznawanych przez sądy (struktura wertykalna)
3) funkcyjna - pojęcie doktrynalne

Question 2

Właściwość rzeczowa w procesie

Answer 2

Art. 16 .§1. Sądy rejonowe rozpoznają wszystkie sprawy z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość sądów okręgowych.

Question 3

Art.17. Do właściwości sądów okręgowych należą sprawy:

Answer 3

1) o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe ***oprócz spraw o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka, o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa oraz o rozwiązanie przysposobienia (np.s. o dobra osobiste, sprawy małżeńskie – art. 425 KPC);
2) o ochronę praw autorskich i pokrewnych, jak również dotyczących wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych oraz o ochronę innych praw na dobrach niematerialnych (własność intelektualna);
3) o roszczenia wynikające z Prawa prasowego;
4) o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, oprócz spraw o alimenty, o naruszenie posiadania, o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami, o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym oraz spraw rozpoznawanych w elektronicznym postępowaniu upominawczym;
4 zn.1) o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale spółdzielni;
4 zn.2) o uchylenie, stwierdzenie nieważności albo o ustalenie nieistnienia uchwał organów osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną;
4 zn.3) o zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji;
4 zn.4) o odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem;

Question 4

Art. 461 § 11KPC [postępowanie odrębne w sprawach z zakresu pr. pracy] Do właściwości sądów rejonowych, bez względu na wartość przedmiotu sporu, należą sprawy z zakresu

Answer 4

prawa pracy o (1) ustalenie istnienia stosunku pracy, o (2) uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o (3) przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy oraz łącznie z nimi dochodzone roszczenia i o **odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy, a także sprawy dotyczące **kar porządkowych i świadectwa pracy oraz roszczenia z tym związane

Question 5

Właściwość Sądu Okręgowego w Warszawie

Answer 5

(tzw. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów) –sprawy rozp. W post. odrębnym z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów oraz tzw. regulacyjnych (energetyka, telekomunikacja i poczta, transport kolejowy) oraz z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów

Question 6

Właściwość rzeczowa - postępowanie nieprocesowe

Answer 6

Art. 507 KPC Sprawy należące do postępowania nieprocesowego rozpoznają sądy rejonowe, z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość sądów okręgowych

Question 7

art. 544 §1 KPC. Sprawy o ubezwłasnowolnienie należą do właściwości

Answer 7

sądów okręgowych, które rozpoznają je w składzie trzech sędziów zawodowych.

Question 8

Art. 758 KPC. Sprawy egzekucyjne należą do właściwości

Answer 8

sądów rejonowych i działających przy tych sądach komorników.

Question 9

Wartość przedmiotu sporu

Art. 126 zn. 1 §1 KPC. W każdym piśmie należy podać wartość przedmiotu sporu lub wartość przedmiotu zaskarżenia, jeżeli

Answer 9

od tej wartości zależy (1) właściwość rzeczowa sądu, (2) wysokość opłaty lub (3) dopuszczalność środka odwoławczego, a ***przedmiotem sprawy nie jest oznaczona kwota pieniężna.

Question 10

Art. 20 KPC Do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się

Answer 10

(1) odsetek, (2) pożytków i (3) kosztów, żądanych obok roszczenia głównego

Question 11

Art. 21 KPC. Jeżeli powód dochodzi pozwem kilku roszczeń

Answer 11

zlicza się ich wartość

Question 12

Art. 25 §1 KPC. Sąd może na posiedzeniu niejawnym sprawdzić wartość przedmiotu sporu oznaczoną przez powoda i zarządzić w tym celu dochodzenie.
§2. Po doręczeniu pozwu sprawdzenie nastąpić może jedynie

Answer 12

na zarzut pozwanego, zgłoszony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy

Question 13

Jeżeli sąd w wyniku sprawdzenia wartości przedmiotu sporu uzna się za niewłaściwy,

Answer 13

przekaże sprawę sądowi właściwemu; jeżeli jest kilka sądów właściwych - przekaże temu z nich, który wskaże powód.

Question 14

Po ustaleniu w myśl artykułu poprzedzającego, wartość przedmiotu sporu nie podlega

Answer 14

ponownemu badaniu w dalszym toku postępowania

Question 15

Rodzaje właściwości miejscowej (źródło):

Answer 15

• ustawowa
• umowna
• delegacyjna (wynika z postanowienia sądu)

Question 16

Rodzaje właściwości miejscowej (charakter):

Answer 16

• ogólna
• przemienna
• wyłączna

Question 17

Właściwość miejscowa ogólna

Art. 27 §1 KPC. Powództwo wytacza się przed sąd pierwszej instancji, w którego okręgu

Answer 17

pozwany ma miejsce zamieszkania

Question 18

Art. 28 KPC. Jeżeli pozwany nie ma miejsca zamieszkania w Polsce, ogólną właściwość oznacza się według

Answer 18

miejsca jego pobytu w Polsce, a gdy nie jest ono znane lub nie leży w Polsce -według ostatniego miejsca zamieszkania pozwanego w Polsce

Question 19

Art. 45 KPC. Jeżeli w myśl przepisów kodeksu nie można na podstawie okoliczności sprawy ustalić właściwości miejscowej,

Answer 19

Sąd Najwyższy na posiedzeniu niejawnym oznaczy sąd, przed który należy wytoczyć powództwo

Question 20

Art. 43 §1 KPC. Jeżeli uzasadniona jest właściwość kilku sądów (…) wybór między tymi sądami należy do

Answer 20

powoda

Question 21

Art. 38 §1 KPC. Powództwo o własność lub o inne prawa rzeczowe na nieruchomości, jak również powództwo o posiadanie nieruchomości można wytoczyć wyłącznie przed sąd

Answer 21

miejsca jej położenia

Question 22

art. 37 KPC: Powództwo o roszczenie ze stosunku najmu lub dzierżawy nieruchomości wytoczyć można przed

Answer 22

sąd miejsca położenia nieruchomości (właściwość przemienna)

Question 23

Właściwość miejscowa - postępowanie nieprocesowe

Art. 508 §1 KPC. Jeżeli właściwość miejscowa nie jest oznaczona w przepisie szczególnym, wyłącznie właściwy jest sąd

Answer 23

miejsca zamieszkania wnioskodawcy, a w braku miejsca zamieszkania -sąd miejsca jego pobytu.

Do postępowania z urzędu właściwy jest sąd miejsca, w którego okręgu nastąpiło zdarzenie będące podstawą wszczęcia postępowania. W braku wskazanych wyżej podstaw właściwy będzie sąd dla m. st. Warszawy.

Question 24

Postępowanie zabezpieczające:

Do udzielenia zabezpieczenia właściwy jest sąd, do którego właściwości należy

Answer 24

rozpoznanie sprawy w pierwszej instancji.

Question 25

Właściwość umowna - umowy prorogacyjne

Art. 46 §1. Strony mogą umówić się na piśmie o poddanie sądowi pierwszej instancji, który według ustawy

Answer 25

nie jest miejscowo właściwy, sporu już wynikłego lub sporów mogących w przyszłości wyniknąć z oznaczonego stosunku prawnego.

Sąd ten będzie wówczas wyłącznie właściwy, jeżeli strony nie postanowiły inaczej lub jeżeli powód nie złożył pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym.

Strony mogą również ograniczyć umową pisemną prawo wyboru powoda pomiędzy kilku sądami właściwymi dla takich sporów.

Question 26

Właściwość umowna - umowy prorogacyjne

Strony nie mogą jednak zmieniać

Answer 26

właściwości wyłącznej

Question 27

Właściwość umowna dotyczy tylko

Answer 27

właściwości miejscowej

właściwości ogólnej i przemiennej (nigdy wyłącznej!!)

Question 28

Właściwość delegacyjna

Art. 18. §1 KPC. Jeżeli przy rozpoznawaniu sprawy w sądzie rejonowym powstanie

Answer 28

zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, sąd ten może przekazać sprawę do rozpoznania sądowi okręgowemu. Postanowienie o przekazaniu sprawy wymaga uzasadnienia.

Question 29

Właściwość delegacyjna

Sąd okręgowy może przed pierwszą rozprawą odmówić przyjęcia sprawy do rozpoznania i zwrócić sprawę sądowi rejonowemu, jeżeli uzna, że poważne wątpliwości nie zachodzą. Postanowienie zapada na posiedzeniu

Answer 29

niejawnym w składzie trzech sędziów i wymaga uzasadnienia.

Ponowne przekazanie tej samej sprawy przez sąd rejonowy nie jest dopuszczalne.

Question 30

Art. 44 KPC. Jeżeli sąd właściwy nie może z powodu przeszkody rozpoznać sprawy lub podjąć innej czynności,

Answer 30

sąd nad nim przełożony wyznaczy na posiedzeniu niejawnym inny sąd.

Question 31

Art. 45 KPC. Jeżeli w myśl przepisów kodeksu nie można na podstawie okoliczności sprawy ustalić właściwości miejscowej,

Answer 31

Sąd Najwyższy na posiedzeniu niejawnym oznaczy sąd, przed który należy wytoczyć powództwo.

Question 32

Art. 461 §3 KPC [post. odr. w spr. z zakr. pr. prac. Iub. społ.]. Sąd właściwy może na zgodny wniosek stron przekazać sprawę do rozpoznania innemu sądowi

Answer 32

równorzędnemu, rozpoznającemu sprawy z zakresu prawa pracy lub ubezpieczeń społecznych, jeżeli przemawiają za tym względy celowości.

Postanowienie w tym przedmiocie może zapaść na posiedzeniu niejawnym.

Sąd, któremu sprawa została przekazana, jest związany postanowieniem sądu przekazującego.

Question 33

Art. 508 §2 KPC [post. nieproces.]. W wypadku gdy sąd właściwy nie może z (1) powodu przeszkody rozpoznać sprawy lub (2) podjąć innej czynności albo (3) gdy wymagają tego względy celowości,

Answer 33

sąd nad nim przełożony wyznaczy na posiedzeniu niejawnym inny sąd do rozpoznania sprawy w całości lub w części.

§3.Wyznaczenie następuje z urzędu albo na przedstawienie sądu właściwego, albo też na wniosek właściwego organu lub osoby zainteresowanej, po wysłuchaniu w razie potrzeby innych osób zainteresowanych

Question 34

Właściwość funkcyjna sądów rejonowych:

Answer 34

• rozpoznawanie w I instancji spraw należących do właściwości rzeczowej; SR
• Inne m.in. przeprowadzenie dowodu w ramach pomocy prawnej, zabezpieczenie dowodów w wypadkach niecierpiących zwłoki i przed wszczęciem postępowania (art. 311 in fine)

Question 35

Właściwość funkcyjna sądów okręgowych:

Answer 35

• rozpoznawanie w I instancji spraw należących do właściwości rzeczowej SO;
• Rozpoznawanie środków odwoławczych (apelacja, zażalenie od orzeczeń SR jako sądu I instancji) i inne np. rozpoznawanie tzw.„zażaleń poziomych”, od niektórych postanowień SO jako sądu II instancji – art. 394.2. KPC

Question 36

Właściwość funkcyjna sądów apelacyjnych:

Answer 36

-Rozpoznawanie środków odwoławczych (apelacja, zażalenie od orzeczeń SO jako sądu I instancji i inne np. rozpoznawanie tzw.„zażaleń poziomych”, od niektórych postanowień SA jako sądu II instancji)

Question 37

Właściwość funkcyjna Sądu Najwyższego:

Answer 37

• Rozpoznawanie skarg kasacyjnych, skarg o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnych orzeczeń, zażaleń do SN od niektórych postanowień sądów II instancji
  (394. 1 KPC), wyznaczanie sądu do rozpoznania sprawy na podstawie art. 45 KPC

Question 38

Sąd bada swoją właściwość z urzędu czy na zarzut?

Art. 202 KPC. Niewłaściwość sądu dającą się usunąć za pomocą umowy stron sąd bierze pod rozwagę

Answer 38

tylko na zarzut pozwanego, zgłoszony i należycie uzasadniony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy

tzw. milcząca umowa o właściwość

Question 39

niewłaściwość rzeczową oraz miejscową wyłączną sąd bierze pod uwagę

Answer 39

z urzędu

Question 40

niewłaściwość miejscową ogólną i przemienną sąd bierze pod uwagę

Answer 40

tylko na zarzut

Question 41

Co zrobi sąd stwierdziwszy swoją niewłaściwość?

Art. 200. §1 KPC. Sąd, który stwierdzi swą niewłaściwość,

Answer 41

przekaże sprawę sądowi właściwemu. Postanowienie sądu może zapaść na posiedzeniu niejawnym

Question 42

Art. 200 §2 KPC. Sąd, któremu sprawa została przekazana, jest (związany/niezwiązany)

Answer 42

związany postanowieniem o przekazaniu sprawy.

Nie dotyczy to wypadku przekazania sprawy sądowi wyższego rzędu. Sąd ten w razie stwierdzenia swej niewłaściwości przekaże sprawę innemu sądowi, który uzna za właściwy, nie wyłączając sądu przekazującego.

§3.Czynności dokonane w sądzie niewłaściwym pozostają w mocy

Question 43

Czy postanowienia o przekazaniu sprawy po właściwości podlegają kontroli?

Answer 43

Art. 394 §1 KPC. Zażalenie do sądu drugiej instancji przysługuje na postanowienia sądu pierwszej instancji kończące postępowanie w sprawie, a ponadto na postanowienia sądu pierwszej instancji i zarządzenia przewodniczącego, których przedmiotem jest:
1) zwrot pozwu, odmowa odrzucenia pozwu, przekazanie sprawy sądowi równorzędnemu lub niższemu albo podjęcie postępowania w innym trybie;

Question 44

Postanowienie o przekazaniu sądowi wyższego rzędu jest dla niego (wiążące/niewiążące + zaskarżalne/niezaskarżalne)

Answer 44

niewiążące (może przekazać–choćby zwrot nie temu samemu sądowi), ale niezaskarżalne

Question 45

Art. 379 KPC. Nieważność postępowania zachodzi:

6) jeżeli sąd rejonowy orzekł w sprawie, w której sąd okręgowy jest właściwy

Answer 45

bez względu na wartość przedmiotu sporu (np. w sprawie o rozwód albo o naruszenie praw autorskich)

nieważność postępowania powoduje wyłącznie brak właściwości rzeczowej SR, opartej na innym kryterium niż WPS

***W pozostałych przypadkach rozpoznanie sprawy przez sąd niewłaściwy stanowi wyłącznie zwykłe uchybienie procesowe, które może stanowić podstawę skutecznego zaskarżenia orzeczenia za pomocą właściwego środka, jedynie o ile miało wpływ na rozstrzygnięcie sprawy

Question 46

Co w wypadku rozpoznania sprawy należącej do właściwości SO bez względu na w.p.s. przez SR???
- w postępowaniu apelacyjnym

Art. 378 §1 KPC: Sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak (…)

Art. 386 §2 KPC: W razie stwierdzenia nieważności postępowania sąd II instancji (…)

Answer 46

z urzędu pod uwagę nieważność postępowania.

(1) uchyla zaskarżony wyrok, (2) znosi postępowanie w zakresie dotkniętym nieważnością i (3) przekazuje sprawę sądowi I instancji do ponownego rozpoznania (!!!brak podstaw do odrzucenia pozwu lub umorzenia postępowania na podstawie par. 3 tego przepisu, bo sprawa nadaje się do ponownego rozpoznania przez sąd właściwy)

Question 47

W postępowaniu ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia

Art. 424 zn. 11 §2 KPC: Uwzględniając skargę, Sąd Najwyższy stwierdza, że

Answer 47

wyrok jest w zaskarżonym zakresie niezgodny z prawem