(XI) Koszty postępowania (procesu), w tym koszty sądowe Flashcards
Zasada ogólna:
każda strona (uczestnik postępowania nieprocesowego / innego) ponosi (przynajmniej tymczasowo)
wszelkie koszty związane ze swoim udziałem w postępowaniu => wszelkie odstępstwa wymagają wyraźnej podstawy prawnej
ZASADA KOSZTÓW NIEZBĘDNYCH I CELOWYCH:
Art. 98 § 1 KPC. Strona przegrywająca sprawę
obowiązana jest
zwrócić przeciwnikowi na jego ŻĄDANIE KOSZTY niezbędne do CELOWEGO dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).
Koszty niezbędne i celowe czyli jakie?
Art. 98 § 2 KPC. Do niezbędnych kosztów procesu
prowadzonego przez stronę osobiście lub przez
pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią (…)
§ 3. Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata [radcę prawnego,
rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną RP - art. 99 KPC] zalicza się
1) koszty sądowe,
2) koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz
3) równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie.
4) koszty mediacji prowadzonej w związku z
procesem (zob. art. 98.1 KPC)
1) wynagrodzenie, ***jednak nie wyższe niż
stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki
jednego adwokata,
2) koszty sądowe oraz
3) koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.
4) koszty mediacji prowadzonej w związku z
procesem (zob. art. 98.1 KPC)
Art. 109 § 2 KPC. Orzekając o wysokości przyznanych
stronie kosztów procesu, sąd bierze pod uwagę
(1) celowość poniesionych kosztów oraz (2) niezbędność ich poniesienia z uwagi na charakter sprawy.
ZASADA ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA WYNIK PROCESU
Art. 98 § 1 KPC. Strona przegrywająca sprawę
obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi
Zasada ta stosowana jest w razie:
na jego żądanie koszty niezbędne do celowego
dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).
1) PRZEGRANIE SPRAWY:
dla powoda => ODDALENIE POWÓDZTWA / ODRZUCENIE POZWU
dla pozwanego=> UWZGLĘDNIENIE POWÓDZTWA
2) UMORZENIA POSTĘPOWANIA w wyniku skutecznego COFNIĘCIA POZWU przez powoda => powód traktowany jest wówczas jako przegrywający proces i na żądanie pozwanego zobowiązana jest mu zwrócić koszty procesu (zob. art. 203 § 2 zd. II i § 3 KPC)
3) ZWOLNIENIE DOTYCHCZASOWEGO POZWANEGO OD UDZIAŁU w sprawie w związku z ZAPOZWANIEM OSOBY TRZECIEJ => dotychczasowy pozwany może wówczas żądać zwrotu kosztów od powoda (art. 194 par. 2 zd. II KPC)
4) zwolnienia dotychczasowego powoda od udziału w
sprawie w związku z ze ZGŁOSZENIEM SIĘ w
charakterze powoda ZAWIADOMIONEJ OSOBY TRZECIEJ => pozwany może wówczas żądać zwrotu kosztów od dotychczasowego powoda (art. 196 par. 2 zd. II KPC)
Modyfikacje / wyjątki od zasady odpowiedzialności za wynik procesu:
Zasada wzajemnego zniesienia lub stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu
Zasada zawinienia
Zasada słuszności
Zasada wzajemnego zniesienia lub stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu
Wzajemne zniesienie / umorzenie kosztów obowiązuje również w razie:
ZAWARCIA UGODY SĄDOWEJ – chyba że strony postanowiły inaczej (zob. art. 104 KPC)
UMORZENIA ZAWIESZONEGO POSTĘPOWANIA na podstawie art. 182 KPC (zob. art.182 § 4 KPC)
Zasada zawinienia
Art. 101 KPC. Zwrot kosztów należy się pozwanemu pomimo uwzględnienia powództwa, jeżeli
1) nie dał powodu do wytoczenia sprawy i
2) uznał przy pierwszej czynności procesowej żądanie pozwu.
Zasada zawinienia
Art. 103 § 1 KPC. Niezależnie od wyniku sprawy sąd może włożyć na stronę lub interwenienta obowiązek zwrotu kosztów, wywołanych
(1) ich niesumiennym lub (2) oczywiście niewłaściwym postępowaniem.
Koszty od osób niebędących stroną
Art. 110 KPC. Sąd może zasądzić od świadka, biegłego,
pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego - po ich
wysłuchaniu - zwrot kosztów wywołanych
ich rażącą winą.
***Postanowienie sądu może zapaść na posiedzeniu niejawnym.
Zasada słuszności
Art. 102 KPC. W wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej
tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami
Zwrot kosztów procesu w razie współuczestnictwa w sporze
Art. 105 § 1 KPC. Współuczestnicy sporu zwracają koszty procesu
§ 2. Na współuczestników sporu odpowiadających solidarnie co do istoty sprawy sąd włoży
w częściach równych. Sąd może jednak nakazać zwrot kosztów odpowiednio do udziału każdego ze współuczestników w sprawie, jeżeli pod tym względem zachodzą znaczne różnice.
solidarny obowiązek zwrotu kosztów. Za koszty wynikłe z czynności procesowych, podjętych przez poszczególnych współuczestników wyłącznie we własnym interesie, inni współuczestnicy nie odpowiadają.
Zwrot kosztów procesu w razie interwencji ubocznej
Art. 107 KPC Interwenient uboczny, do którego nie mają zastosowania przepisy o współuczestnictwie jednolitym, (zwraca / nie zwraca kosztów)
nie zwraca kosztów przeciwnikowi strony, do której przystąpił.
**Sąd może jednak przyznać od interwenienta na rzecz wygrywającego sprawę przeciwnika strony, do której
interwenient przystąpił, ZWROT KOSZTÓW WYWOŁANYCH SAMOISTNYMI CZYNNOŚCIAMI PROCESOWYMI interwenienta.
**Sąd może także przyznać interwenientowi KOSZTY INTERWENCJI OD PRZECIWNIKA obowiązanego do zwrotu
kosztów.
POSTĘPOWANIE NIEPROCESOWE
Art. 520 § 1 KPC. (…) ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.
§ 2. Jeżeli jednak uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd
§ 3. Jeżeli interesy uczestników są sprzeczne, sąd
Każdy uczestnik
MOŻE (1) stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub (2) włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników.
MOŻE (1) włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika.
Przepis powyższy stosuje się odpowiednio, jeżeli (2) uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie
POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE
Art. 770 KPC. Dłużnik zwraca wierzycielowi koszty
niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji.
Art. 108 § 1 KPC. Sąd rozstrzyga o kosztach w
Sąd drugiej instancji, UCHYLAJĄC zaskarżone orzeczenie i PRZEKAZUJĄC sprawę sądowi pierwszej instancji do rozpoznania, pozostawia temu sądowi rozstrzygnięcie o
KAŻDYM ORZECZENIU KOŃCZĄCYM SPRAWĘ W INSTANCJI. Sąd może jednak rozstrzygnąć jedynie o
zasadach poniesienia przez strony kosztów procesu, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu;
***w tej sytuacji, po uprawomocnieniu się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, referendarz sądowy w sądzie pierwszej instancji wydaje postanowienie, w którym dokonuje szczegółowego wyliczenia kosztów obciążających strony.
kosztach instancji odwoławczej.
Art. 109 § 1 KPC. Roszczenie o zwrot kosztów wygasa, jeśli strona najpóźniej przed
Jednakże o kosztach należnych stronie działającej bez
adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego sąd orzeka
zamknięciem rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia nie złoży sądowi SPISU KOSZTÓW albo nie zgłosi WNIOSKU o przyznanie kosztów według
norm przepisanych.
Z URZĘDU
Z uwagi na jw. roszczenie o zwrot kosztów procesu NIE MOŻE być skutecznie dochodzone w osobnym postępowaniu (ma ono charakter akcesoryjny formalnie
względem roszczenia procesowego będącego przedmiotem danego postępowania)
Zażalenie na postanowienie sądu w przedmiocie kosztów procesu
Art. 394 § 1 KPC. Zażalenie do sądu II instancji przysługuje na postanowienia sądu I instancji kończące postępowanie w sprawie, a ponadto na postanowienia
sądu pierwszej instancji i zarządzenia przewodniczącego, których przedmiotem jest: 9) zwrot kosztów, określenie zasad ponoszenia przez strony kosztów procesu, wymiar opłaty, zwrot opłaty lub zaliczki, obciążenie kosztami sądowymi, jeżeli
strona nie składa środka zaskarżenia co do istoty sprawy (z uwagi na akcesoryjny formalnie charakter kosztów procesu, zaskarżenie orzeczenia co do istoty implikuje w sobie zaskarżenie rozstrzygnięcia o kosztach),
Art. 394 zn. 2 § 1 KPC. Na postanowienia sądu drugiej instancji, których przedmiotem są (…) zwrot kosztów procesu (…) przysługuje zażalenie do
innego składu tego sądu, z wyjątkiem postanowień wydanych w wyniku rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji.
Uzupełnienie orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu
Art. 351 KPC. § 1. Strona może w ciągu dwóch tygodni od ogłoszenia wyroku, a gdy doręczenie wyroku następuje z urzędu - od jego doręczenia, zgłosić wniosek o uzupełnienie wyroku, jeżeli sąd
§ 3. Orzeczenie uzupełniające wyrok zapada w postaci wyroku, chyba że
uzupełnienie dotyczy
nie zamieścił w wyroku dodatkowego orzeczenia (o kosztach postępowania), które według przepisów ustawy powinien był zamieścić z urzędu (vide art. 108 par. 1 w zakresie kosztów procesu).
wyłącznie kosztów (postanowienie) lub natychmiastowej
wykonalności
Art. 126 zn. 2 § 1 KPC. Sąd (…) na skutek pisma, od
którego nie została uiszczona należna opłata.
nie podejmie żadnej czynności
Art. 130 § 1 KPC. Jeżeli pismo procesowe nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych lub jeżeli od pisma nie
uiszczono należnej OPŁATY, przewodniczący
WZYWA stronę, POD RYGOREM ZWRÓCENIA PISMA, do poprawienia, uzupełnienia lub opłacenia go w terminie tygodniowym.
***Mylne oznaczenie pisma procesowego lub inne oczywiste niedokładności nie stanowią przeszkody do nadania pismu biegu i rozpoznania go w trybie właściwym.
Zwolnienie od kosztów sądowych NIE ZWALNIA strony
od obowiązku zwrotu
kosztów procesu przeciwnikowi, w razie podstaw do zastosowana zasady odp. za wynik procesu / zawinienia lub innej na korzyść przeciwnika (art. 108 uksc)
