week 7 HC.10 Farmacotherapie

Question 1

Wat zijn kernmerken van astma?

Answer 1

Astma: inflammatie, bronchiale hyperreactiviteit, reversibele luchtwegobstructie

Question 2

Wat zijn kenmerken van COPD?

Answer 2

COPD: chronische, irreversibel, luchtwegobstructie, grotendeels te wijten aan roken

Question 3

Welke bronchodilatoren kunnen worden gegeven?

Answer 3

B2 receptor agonisten
M receptor antagonisten
Theofiline

Question 4

B2 receptor agonisten voorbeelden

Answer 4

salbutamol, terbutaline, salmeterol, formoterol

Question 5

Werking B2 receptor agonisten en bijwerkingen

Answer 5

• Bronchodilatatie via Gs-adenylyl cyclase- cAMP pathway
• Kort- en langwerkend (SABA vs LABA)
• Verminderde afgifte ontstekingsmediatoren uit mestcellen (dubieus)
• B2 receptor downregulatie, minder receptoren op cellopp en kan stof minder goed werken
• Bijwerkingen: vasodilatatie (-> reflex tachycardie), aritmiën (risicogroep cardiovasculair), tremor, transpiratie
• Voorkeur lokaal geven stoffen om bijwerkingen te voorkomen

Question 6

M receptor antagonisten voorbeelden

Answer 6

ipratropium, tiotropium

Question 7

Werking M receptor antagonisten en bijwerkingen

Answer 7

M receptor antagonisten (voorkomen constrictie door acteylcholine)

• M1 faciliteert nicotinerge transmissie in ganglia
• M2 (presynaptisch) remt Ach release (beveiligingsmechanisme)
• M3 zorgt voor bronchoconstrictie en mucussecretie
• Blokkeren bij M3 > M1&raquo_space;> M2, moeilijk stof te maken die alleen bindt aan M3 (liever geen M2 blokkade -> bronchoconstrictie)
• Langwerkend: LAMA
• Geen of licht verhoogd risico op hart- en vaatziekten (opletten bij patiënten met coronaire aandoeningen)
• Placebo-achtige bijwerkingenprofiel

Question 8

Werking theofiline en gevaren

Answer 8

• Bronchodilator omdat het fosfodiësterase (enzym dat cAMP en cGMP afbreekt) remt en/of adenosine receptoren blokkeert (dubieus)
• Smalle therapeutische breedte en daarom zeker niet toepassen bij kinderen (risico op aritmiën en convulsies)

Question 9

Welke ontstekingsremmers kunnen worden gegeven?

Answer 9

glucocorticosteroïden
cyteïnyl leukotrieen receptor antagonist (montelukast)
antilichamen (biologicals) tegen IgE of interleukines (IL)

Question 10

Voorbeelden glucocorticosteroïden

Answer 10

beclometasondiproprionaat, budesonide, ciclesonide, fluticason

Question 11

Werking glucocorticosteroïden en bijwerkingen

Answer 11

• Ontstekingsremmers (infiltratie ontstekingscellen- en mediatoren omlaag): hyperreactiviteit omlaag en longfunctie omhoog
• Stabiliseren slijmvliezen en verlagen gevoeligheid van receptoren voor ontstekingsmediatoren en bronchusvernauwers
• Verhogen B2 receptor dichtheid (ideaal icm B2 receptor agonist)
• Forse bijwerkingen dankzij binding aan glucocorticoïd- en mineralocorticoïd receptor (GR, MR) buiten long, daarom liefst LOKAAL toedienen (inhalatie), vorming actieve mataboliet soms pas in long (beclometasondiproprionaat, ciclesonide), geen opname uit maagdarmkanaal, snelle omzetting in lever tot ongevaarlijke metabolieten, vooral GR-selectieve stoffen
• Bijwerkingen: verhoogde bloeddruk, osteoporose, gevoeligheid voor infectie etc.

Question 12

Cyteïnyl leukotrieen receptor antagonist (montelukast) werking, toepassing en bijwerkingen

Answer 12

• Cysteïnyl leukotrieen ontstaat oiv lipoxygenase uit arachidonzuur en zorgt voor bronchoconstrictie, hyperreactiviteit, slijmsecretie en verhoogd vaatwandpermeabiliteit
• Oa geschikt bij kinderen in geval van inhalatietechniek problemen

Question 13

Voorbeelden antilichamen (biologicals) tegen IgE of interleukines (IL)

Answer 13

omazizumab, mepolizumab, dupilumab

Question 14

Werking antilichamen (biologicals) tegen IgE of interleukines (IL) en voordelen/nadelen

Answer 14

• Sommige vormen van astma zijn te wijten aan een hoog IgE gehalte: wegvangen met omalizumab
• IL-5 reguleert de activatie/functie van eosinofielen: wegvangen met mepolizumab
• IL-4 en IL-13 reguleren inflammatie (incl. eosinofiel transmigratie en remoderling/hyperreactiviteit): wegvangen met dupilumab
• Voordeel antilichamen: specifieke binding, langwerkend; nadeel: inspuiten, duur

Question 15

Wat is het farmacotherapieschema voor astma?

Answer 15

Farmacotherapieschema astma:

1) Inhalatiesteroïd + SABA indien nodig
2) Inhalatiesteroïd + SABA dagelijks
3) Inhalatiesteroïd + LABA
4) > dosis inhalatiesteroïd + LABA
5)&raquo_space; dosis inhalatiesteroïd + LABA en overweeg evt. LAMA, montelukast, biologicals (sluit slechte inhalatietechniek en lage therapietrouw uit)

Question 16

Wat is het verschil in farmacotherapie tussen astma en COPD?

Answer 16

Farmacotherapie astma vs COPD:

• Middelen identiek, steroïden worden echter minder gauw toegepast bij COPD
• Bij COPD start met kortwerkende B2 agonist en/of M receptor blokker, vervolgend de langwerkende varianten, en pas daarna evt. steroïden (nieuwe ontwikkeling: fosfodiësterase remmer, roflumilast)

Question 17

Wat zijn de doelen van de astmabehandeling?

Answer 17

Doelen astma behandeling: bereiken goede controle van symptomen en behoud normale activiteiten niveau, minimaliseer risico op exacerbaties, gefixeerde luchtwegobstructie (remodelling) en bijwerkingen

Question 18

Op welke kenmerken van astma kan worden ingespeeld met medicatie en met welke medicatie kan dat?

Answer 18

Astma: luchtwegobstructie door ontsteking, broncho-constrictie, hypersecretie
Medicamenteus behandeling astma:
• Ontstekingremmers: inhalatiesteroïden (ICS), leukotrienen-antagonisten (LTRA)
• Luchtwegverwijders (kort/langwerkend): b2-antaginisten (SABA/LAMA), anti-cholinergica (SAMA/LAMA)
• Biologicals: monoclonale antistoffen

Question 19

Hoe moet de astmacontrole verlopen volgens GINA, welke vragen moeten worden gesteld?

Answer 19

Astmacontrole volgens GINA: (none: well controlled; 1-2: partly controlled; 3-4: uncontrolled)

• Hoe vaak heb je last? > 2x/week?
• Word je weleens wakker vanwege benauwdheid? Hoe vaak laatste week?
• Neem je weleens de blauwe puf? > 2x/week?
• Zijn er dingen die je graag wilt maar niet kunt vanwege de astma?

Question 20

Welke toedieningsvormen zijn er?

Answer 20

Toedieningsvormen:
• Spuitbusje= dosisaërosol: dosisafgifte d.m.v. drijfgas
- Probleem met hard-longcoördinatie -> voorzetkamers: lagere depositie in de oropharynx, betere depositie in de longen (+50%)
• Poederinhalator: dosisafgifte door krachtige inademing
• Vernevelaar: verneveloplossing, langzame toediening

Question 21

Waar moet goed op gelet worden bij voorschrijven medicatie?

Answer 21

Opletten niet te veel apparaatjes met verschillende inhalatietechnieken (therapietrouw, verkeerde techniek)

Question 22

Waar moet naar gekeken worden als farmacotherapie niet helpt?

Answer 22

Als farmacotherapie niet helpt:
• Slechte therapietrouw
• Onvoldoende inhalatietechniek: hoge steroïdbehoefte= slechte inhalatietechniek
• Aanhoudende prikkeling uit omgeving (rook, allergenen, stress)
• Verkeerde diagnose