VZV

Question 1

Wirus odpowiedzialny za ospę wietrzną i półpaśca

Answer 1

VZV (r. Herpesviridae, DNA) - po pierwotnym zakażeniu pozostaje w komórkach nerwowych, a w sprzyjających warunkach ulega reaktywacji dając obraz półpaśca

Question 2

Epidemiologia ospy wietrznej i półpaśca

Answer 2

Ospa wietrzna: szczyt w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym (5-9r.ż.); okres zimowy i wiosenny (nasilenie III-V)

Półpasiec: szczyt >50r.ż.

Question 3

VZV przenosi się drogą… + jak się roznosi po organizmie

Answer 3

kropelkową (człowiek to jedyny rezerwuar)
rzadziej przez kontakt oraz przez łożysko; możliwe zak. pośrednie przez kontakt z zanieczyszczonymi przedmiotami

-> bł. śluz. ukł. oddechowego(lub spojówki) -> węzły chłonne -> nn. krwionośne i limfatyczne -> ukł. siateczkowo-śródbłonkowy (wątroba, śledziona) -> replikacja tam -> wiremia -> skóra, bł. śluzowe, inne tkanki i narządy

Question 4

Okres wylęgania VZV

Answer 4

10-21 dni (śr.15-18dni)

Question 5

Początek i koniec zakaźności VZV

Answer 5

48h przed pojawieniem się wykwitów skórnych

do przyschnięcia ostatnich pęcherzyków

Question 6

Zakaźność VZV, co rozumiemy przez istotny kontakt

Answer 6

Bardzo wysoka:
-ospa wietrzna u 90% po kontakcie z ospą; u 20-40% po kontakcie z półpaścem

Istotny kontakt:

• kontakt “twarzą w twarz”
• przebywanie w tym samym pomieszczeniu 4h

Question 7

Gdzie w postaci utajonej siedzi VZV? +jak przebiega reaktywacja

Answer 7

• zwojach n. czaszkowych
• komórkach zwojowych korzeni grzbietowych

Reaktywacja -> replikacja -> uwalnianie wirusa wzdłuż nerwu -> objawy w obrębie dermatomu

Question 8

Ospa wietrzna - przebieg

Answer 8

Pierwsze 1-2 dni: objawy zwiastunowe (częściej u dorosłych)
-↑T, ból głowy, złe samopoczucie, bóle mięśniowe, katar, ból gardła

-czasem ból brzucha, biegunka, zaczerwienienie skóry(może być osutka przypominająca płonicę)

Potem zmiany skórne:

• towarzyszy im gorączka, zapalenie gardła, powiększenie węzłów chłonnych
• wszędzie oprócz rąk i stóp (rzadko ale mogą być)
• mogą być na bł. śluzowych (jamy ustnej, gardła, narządów płciowych), na rogówce i spojówkach
• “obraz gwiaździstego nieba” = jednocześnie zmiany w różnym stopniu rozwoju
• swędzą

Question 9

Zmiany skórne w ospie wietrznej - ewolucja

Answer 9

Charakterystyczna ewolucja:
-rumieniowe plamki -> grudki -> pęcherzyki z przejrzystym płynem -> z mętnym płynem -> krostki -> strupy

Po odpadnięciu strupów przejściowo niewielkie przebarwienia i blizny, ustępujące bez śladu

Najpierw tułów i głowa, potem ramiona i potem kk.dolne

Question 10

Szczepienie a zachorowanie na ospę wietrzną

Answer 10

Mogą chorować, ale łagodnie, bezgorączkowo + nieliczne wykwity plamisto-grudkowe, zwykle bez pęcherzyków

Question 11

Ospa wietrzna wrodzona - objawy w zal. od okresu ciąży - zachorowanie przed 20.tyg.c.

Answer 11

-obumarcie płodu

Z. ospy wietrznej wrodzonej u dziecka:

• wady OUN (małogłowie, wodogłowie)
• blizny skórne, zniekształcenia kończyn
• zaćma, zapalenie siatkówki, zapalenie naczyniówki

Question 12

Ospa wietrzna wrodzona - objawy w zal. od okresu ciąży - zachorowanie po 20.tyg.c.

Answer 12

• nie rozwijają się objawy ospy wietrznej wrodzonej

- może wystąpić półpasiec we wczesnym okresie życia

Question 13

Profilaktyka w okołoporodowej ospie wietrznej u matki

Answer 13

Matka zachorowała między 5 dniem przed porodem a 2 dniem po?
->dać NOWORODKOWI swoistą Ig anty-VZV (VZIG)

Jak noworodek zachoruje -> acyklowir

Question 14

Diagnostyka ospy wietrznej

Answer 14

• obraz kliniczny choroby
• izolacja wirusa (DNA - PCR)
• preparaty zeskrobin z pęcherzyków barwione immunofluorescencyjnie (wykazanie antygenów VZV)
• hodowla wirusa z zeskrobin z pęcherzyków
• metody serologiczne- testy immunoenzymatyczne (↑IgM lub 4x↑IgG)

Question 15

Powikłania ospy wietrznej:

Answer 15

• wtórne bakteryjne zakażenie zmian skórnych (najczęstsze)
• zap. płuc
• ropnie, ogniska martwicy lub ropowica tkanki podskórnej (martwicze zap. powięzi)
• powikł. neurologiczne

Rzadziej:

• z.Reye’a
• zap. m. sercowego, stawów, nerek, wątroby
• małopłytkowość z możliwym krwinko/krwiomoczem
• zap. dróg moczowych

Question 16

Co nadkaża skórę w ospie wietrznej?

Answer 16

S. aureus, Streptococcus pyogenes → róża, szkarlatyna, z. wstrząsu septycznego

Question 17

Jakie zapalenia płuc są powikłaniami ospy wietrznej?

Answer 17

(śródmiąższowe, odoskrzelowe, wtórne gronkowcowe)

Question 18

Rozpoznanie ospy wietrznej i półpaśca

Answer 18

Na podstawie obrazu klinicznego i wywiadu

Question 19

Powikłania neurologiczne ospy wietrznej:

Answer 19

Powiatrówkowe zapalenie mózgu:

• częsta, samoustępująca choroba,
• zwykle z objawami móżdżkowymi (ataksja i oczopląs),
• rzadziej inne objawy neurologiczne i zaburzenia świadomości

Poprzeczne zapalenie rdzenia, porażenie nerwów czaszkowych, zespół Guillaina-Barrego

Question 20

Leczenie ospy wietrznej

Answer 20

Objawowe:

• p/gorączkowe (paracetamol)
• p/świądowe (np.dimetynden - doustny lek p/histaminowy I generacji)
• nawodnienie, higiena

Gdy ciężki przebieg, powikłania lub jest z grupy ryzyka powikłań - acyklowir (p.o., gdy powikłania i hospitalizacja to i.v.)

Nadkażenia bakteryjne - cefalosporyny I lub II generacji (na paciorkowce i gronkowce)

Question 21

Grupa ryzyka powikłań, ospa wietrzna

Answer 21

• wiek >20 lat
• zaburzona odp. komórkowa
• immunosupresja
• AZS
• noworodki i ciężarne

Question 22

Na co uważać przy leczeniu acyklowirem iv?

Answer 22

Na krystalizację leku w kanalikach nerkowych - pacjent ma być nawodniony
(wlew krystaloidów przed lekiem w objętości 1:1) + kontrolować kreatyninę w surowicy co 3 dni

Question 23

Rokowanie ospy wietrznej i półpaśca

Answer 23

U immunokompetentnych przebiegają łagodnie

Śmiertelność dorosłych>dzieci

Ból poherpetyczny po półpaścu może utrzymywać się długi czas

Odporność na ospę na całe życie

40% śmiertelność przy zap. płuc u ciężarnych

Question 24

Szczepienie na VZV - dla kogo obowiązkowe?

Answer 24

Dzieci <12r.ż.
-z zaburzoną odpornością

• z otoczenia osób z zaburzoną odpornością
• osoby z zakładów opieki zbiorowej

2 dawki w odstępie min. 6tyg.

Question 25

Dla kogo hiperimmunizowany preparat Ig VZV?

Answer 25

• nieuodpornieni z zaburzoną odpornością komórkową po ekspozycji na zakażenie
• noworodki których mama zachorowała na ospę 5 dni przed/2 dni po porodzie

-wcześniaki

Varitect i.v. 1-2ml/kgm.c.

Question 26

Można dać profilaktycznie acyklowir po kontakcie z VZV?

Answer 26

Tak, u osób zagrożonych ciężkim przebiegiem (niedobory odp. komórkowej, nieuodpornieni) LUB >96h po kontakcie:
800mg p.o. co 6h przez 7 dni od 7 dnia po kontakcie z chorym

Question 27

Czy noworodek z wrodzoną ospą wietrzną zakaża?

Answer 27

nie

Question 28

Po szczepieniu na VZV chcesz sprawdzić odpowiedź testami serologicznymi - czy to ma sens?

Answer 28

Nie, bo to będzie test ELISA który daje często wyniki fałszywie ujemne i nie zaleca się badania odpowiedzi immunologicznej po tym szczepieniu

Question 29

Półpasiec - przebieg

Answer 29

Najpierw okres objawów zwiastunowych (3-4 dni przed osutką; mogą się utrzymywać >7dni po jej ustąpieniu):

• piekący, kłujący, pulsujący ból w obrębie jednego dermatomu
• uczucie mrowienia, świąd skóry
• ↑T, ból głowy, złe samopoczucie

Wykwity skórne pojawiają się rzutami przez ok. tydzień:

• polimorficzna osutka w skupiskach w obrębie jednego dermatomu i jednej połowy ciała
• przechodzą ewolucję

Czasem mogą pojawić się niedowłady (zwykle kończyn), przez zajęcie nerwów ruchowych

Nietypowe postaci półpaśca (np. zgorzelinowy) może być objawem wskaźnikowym AIDS

Question 30

Ewolucja zmian skórnych w półpaścu

Answer 30

umieniowe plamki -> grudki -> pęcherzyki z przejrzystym płynem -> z mętnym płynem -> krostki -> NADŻERKI, OWRZODZENIA-> strupy -> odbarwienia, przebarwienia, blizny

Question 31

Półpasiec uszny - co zajmuje, gdzie są zmiany, objawy

Answer 31

• zajęcie zwoju kolanka n. VII
• zmiany skórne małżowiny usznej i okolicy za nią, błony bębenkowej, przewodu słuchowego zewnętrznego
• silny ból ucha, niedosłuch, szum uszny
• mogą być zawroty głowy (zajęcie n. VIII)

Question 32

Półpasiec - kiedy pęcherzyki przysychają i powstają strupy?

Answer 32

Około 6-7 dnia pęcherzyki stopniowo przysychają, a około 10-12 dnia powstają strupy, które powoli odpadają

Question 33

Półpasiec - najczęstsza lokalizacja

Answer 33

tułów, okolice nerwów międzyżebrowych

Question 34

Najczęstsze powikłanie półpaśca

Answer 34

uporczywe nerwobóle, często połączone z zaburzeniami czucia

Question 35

Z. Ramsaya-Hunta - co to?

Answer 35

półpasiec uszny + niedowład obwodowy n.VII, czasem zaburzenia smaku, wydzielania śliny i łez

Question 36

Półpasiec oczny - co zajmuje, gdzie zmiany, jaki przebieg, co wyjątkowego w leczeniu

Answer 36

• n. V
• skóra czoła, powiek, spojówka, rogówka

-ciężki przebieg

wyjątkowo tu można dać acyklowir w maści

Question 37

U kogo najczęściej półpasiec rozsiany?

Answer 37

chorujących na chłoniaki HL, NHL

Question 38

Leczenie półpasiec - p/bólowe

Answer 38

• ból o niewielkim/umiarkowanym nasileniu - paracetamol, NLPZ (ibuprofen), słabe opio (tramadol)
• duży ból - silne opioidy (plastry z fentanylem lub buprenorfina), gabapentyna, pregabalina, amitryptylina, GKS, blokady farmakologiczne

Question 39

Leczenie półpasiec - p/wirusowe

Answer 39

acyklowir lub walacyklowir:
-i.v. u osób z upośledzoną odpornością, po przeszczepieniu narządu, z neo złośliwym lub rozsiewem narządowym półpaśca - gdy poprawa to przerzucić się normalnie na p.o.

Question 40

Czynniki ryzyka wyst. półpaśca

Answer 40

• wiek >65 lat
• neo złośliwe
• immunosupresja
• statyny
• cukrzyca
• HIV i inne zab. odp. komórkowej

Question 41

Półpasiec - u ilu % mogą być bezobjawowe zmiany w PMR?

Answer 41

Nawet u 1/3 pacjentów

Question 42

Rzadkie powikłanie półpaśca ocznego:

Answer 42

udar mózgu

Question 43

Powikłania półpaśca

Answer 43

• aseptyczne ZOMR
• ostre i przewlekłe zap. mózgu
• udar mózgu
• zap. RK
• zap. siatkówki (b. często doprowadza do ślepoty)