VZV Flashcards
Wirus odpowiedzialny za ospę wietrzną i półpaśca
VZV (r. Herpesviridae, DNA) - po pierwotnym zakażeniu pozostaje w komórkach nerwowych, a w sprzyjających warunkach ulega reaktywacji dając obraz półpaśca
Epidemiologia ospy wietrznej i półpaśca
Ospa wietrzna: szczyt w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym (5-9r.ż.); okres zimowy i wiosenny (nasilenie III-V)
Półpasiec: szczyt >50r.ż.
VZV przenosi się drogą… + jak się roznosi po organizmie
kropelkową (człowiek to jedyny rezerwuar)
rzadziej przez kontakt oraz przez łożysko; możliwe zak. pośrednie przez kontakt z zanieczyszczonymi przedmiotami
-> bł. śluz. ukł. oddechowego(lub spojówki) -> węzły chłonne -> nn. krwionośne i limfatyczne -> ukł. siateczkowo-śródbłonkowy (wątroba, śledziona) -> replikacja tam -> wiremia -> skóra, bł. śluzowe, inne tkanki i narządy
Okres wylęgania VZV
10-21 dni (śr.15-18dni)
Początek i koniec zakaźności VZV
48h przed pojawieniem się wykwitów skórnych
do przyschnięcia ostatnich pęcherzyków
Zakaźność VZV, co rozumiemy przez istotny kontakt
Bardzo wysoka:
-ospa wietrzna u 90% po kontakcie z ospą; u 20-40% po kontakcie z półpaścem
Istotny kontakt:
- kontakt “twarzą w twarz”
- przebywanie w tym samym pomieszczeniu 4h
Gdzie w postaci utajonej siedzi VZV? +jak przebiega reaktywacja
- zwojach n. czaszkowych
- komórkach zwojowych korzeni grzbietowych
Reaktywacja -> replikacja -> uwalnianie wirusa wzdłuż nerwu -> objawy w obrębie dermatomu
Ospa wietrzna - przebieg
Pierwsze 1-2 dni: objawy zwiastunowe (częściej u dorosłych)
-↑T, ból głowy, złe samopoczucie, bóle mięśniowe, katar, ból gardła
-czasem ból brzucha, biegunka, zaczerwienienie skóry(może być osutka przypominająca płonicę)
Potem zmiany skórne:
- towarzyszy im gorączka, zapalenie gardła, powiększenie węzłów chłonnych
- wszędzie oprócz rąk i stóp (rzadko ale mogą być)
- mogą być na bł. śluzowych (jamy ustnej, gardła, narządów płciowych), na rogówce i spojówkach
- “obraz gwiaździstego nieba” = jednocześnie zmiany w różnym stopniu rozwoju
- swędzą
Zmiany skórne w ospie wietrznej - ewolucja
Charakterystyczna ewolucja:
-rumieniowe plamki -> grudki -> pęcherzyki z przejrzystym płynem -> z mętnym płynem -> krostki -> strupy
Po odpadnięciu strupów przejściowo niewielkie przebarwienia i blizny, ustępujące bez śladu
Najpierw tułów i głowa, potem ramiona i potem kk.dolne
Szczepienie a zachorowanie na ospę wietrzną
Mogą chorować, ale łagodnie, bezgorączkowo + nieliczne wykwity plamisto-grudkowe, zwykle bez pęcherzyków
Ospa wietrzna wrodzona - objawy w zal. od okresu ciąży - zachorowanie przed 20.tyg.c.
-obumarcie płodu
Z. ospy wietrznej wrodzonej u dziecka:
- wady OUN (małogłowie, wodogłowie)
- blizny skórne, zniekształcenia kończyn
- zaćma, zapalenie siatkówki, zapalenie naczyniówki
Ospa wietrzna wrodzona - objawy w zal. od okresu ciąży - zachorowanie po 20.tyg.c.
- nie rozwijają się objawy ospy wietrznej wrodzonej
- może wystąpić półpasiec we wczesnym okresie życia
Profilaktyka w okołoporodowej ospie wietrznej u matki
Matka zachorowała między 5 dniem przed porodem a 2 dniem po?
->dać NOWORODKOWI swoistą Ig anty-VZV (VZIG)
Jak noworodek zachoruje -> acyklowir
Diagnostyka ospy wietrznej
- obraz kliniczny choroby
- izolacja wirusa (DNA - PCR)
- preparaty zeskrobin z pęcherzyków barwione immunofluorescencyjnie (wykazanie antygenów VZV)
- hodowla wirusa z zeskrobin z pęcherzyków
- metody serologiczne- testy immunoenzymatyczne (↑IgM lub 4x↑IgG)
Powikłania ospy wietrznej:
- wtórne bakteryjne zakażenie zmian skórnych (najczęstsze)
- zap. płuc
- ropnie, ogniska martwicy lub ropowica tkanki podskórnej (martwicze zap. powięzi)
- powikł. neurologiczne
Rzadziej:
- z.Reye’a
- zap. m. sercowego, stawów, nerek, wątroby
- małopłytkowość z możliwym krwinko/krwiomoczem
- zap. dróg moczowych
Co nadkaża skórę w ospie wietrznej?
S. aureus, Streptococcus pyogenes → róża, szkarlatyna, z. wstrząsu septycznego
Jakie zapalenia płuc są powikłaniami ospy wietrznej?
(śródmiąższowe, odoskrzelowe, wtórne gronkowcowe)
Rozpoznanie ospy wietrznej i półpaśca
Na podstawie obrazu klinicznego i wywiadu
Powikłania neurologiczne ospy wietrznej:
Powiatrówkowe zapalenie mózgu:
- częsta, samoustępująca choroba,
- zwykle z objawami móżdżkowymi (ataksja i oczopląs),
- rzadziej inne objawy neurologiczne i zaburzenia świadomości
Poprzeczne zapalenie rdzenia, porażenie nerwów czaszkowych, zespół Guillaina-Barrego
Leczenie ospy wietrznej
Objawowe:
- p/gorączkowe (paracetamol)
- p/świądowe (np.dimetynden - doustny lek p/histaminowy I generacji)
- nawodnienie, higiena
Gdy ciężki przebieg, powikłania lub jest z grupy ryzyka powikłań - acyklowir (p.o., gdy powikłania i hospitalizacja to i.v.)
Nadkażenia bakteryjne - cefalosporyny I lub II generacji (na paciorkowce i gronkowce)
Grupa ryzyka powikłań, ospa wietrzna
- wiek >20 lat
- zaburzona odp. komórkowa
- immunosupresja
- AZS
- noworodki i ciężarne
Na co uważać przy leczeniu acyklowirem iv?
Na krystalizację leku w kanalikach nerkowych - pacjent ma być nawodniony
(wlew krystaloidów przed lekiem w objętości 1:1) + kontrolować kreatyninę w surowicy co 3 dni
Rokowanie ospy wietrznej i półpaśca
U immunokompetentnych przebiegają łagodnie
Śmiertelność dorosłych>dzieci
Ból poherpetyczny po półpaścu może utrzymywać się długi czas
Odporność na ospę na całe życie
40% śmiertelność przy zap. płuc u ciężarnych
Szczepienie na VZV - dla kogo obowiązkowe?
Dzieci <12r.ż.
-z zaburzoną odpornością
- z otoczenia osób z zaburzoną odpornością
- osoby z zakładów opieki zbiorowej
2 dawki w odstępie min. 6tyg.
