EBV Flashcards
Mononukleoza zakaźna - czynnik etiologiczny
90%: wirus Epsteina-Barr (EBV) = HHV4, rodzina Herpesviridae
Mononukleoza zakaźna - jakie komórki głównie zajmuje EBV
Głównie zajmuje nabłonek j. ustnej i gardła, a następnie zakaża limfocyty B
Może przetrwać w komórkach pamięci (limf. B) i komórkach nabłonkowych w formie uśpionej, a w razie reaktywacji doprowadzić do rozwoju choroby limfoproliferacyjnej
Typowe objawy mononukleozy zakaźnej
Zapalenie gardła i migdałków
Wysoka gorączka i limfocytoza
Powiększenie ww. chłonnych szyjnych (chociaż u dzieci jest zwykle uogólnione)
(objawowi są zazwyczaj pacjenci w okresie młodzieńczym lub dorośli)
Epidemiologia mononukleozy zakaźnej
Dwie fale zakażeń pierwotnych EBV:
1. Wiek przedszkolny: bezobjawowo/skąpoobjawowo
- Nastolatkowie i młodzi dorośli - objawowi w 50%
P/c przeciwko EBV u 90-95% dorosłych
Drogi przenoszenia EBV + rezerwuar
Bezpośredni kontakt z zakażoną śliną (pocałunki lub kanapki)
Podczas transfuzji krwi
Podczas transplantacji szpiku/narządów
(ludzie to jedyny rezerwuar)
Okres wylęgania mononukleozy zakaźnej, okres zakaźności
30-50 dni
Zakaźność przez 6 mcy, do 18mcy (i okresowo przez całe życie)
EBV w mononukleozie zakaźnej - wrota zakażenia i gdzie się namnaża, jak na to reaguje ukł. odpornościowy
Wnika do nabłonka jamy nosowo-gardłowej -> replikuje tam, w śliniankach i migdałkach podniebiennych -> zajmuje limfocyty B -> stymulacja syntezy poliklonalnych p/c i limf. T → powiększenie ww.chłonnych, migdałków, śledziony i wątroby
Po infekcji pozostaje w organizmie w postaci przetrwałej, a reaktywacja może doprowadzić do pozbawionego kontroli procesu monoklonalnej limfoproliferacji
Przebieg mononukleozy zakaźnej
Okres zwiastunowy - 1-2tyg.:
-objawy grypopodobne
Potem:
- gorączka
- zapalenie gardła i migdałków (silny ból)
- obrzęk twarzy w okolicy powiek, łuków brwiowych i nasady nosa (objaw Glanzmana)
- powiększenie i bolesność ww. chłonnych w obrębie szyi (najdłużej utrzmujący się objaw)
- hepato/splenomegalia -> uczucie pełności, ból brzucha, brak apetytu
- zmiany skórne
- niespecyficzne objawy (bóle głowy, nudności, wymioty, męczliwość, osłabienie, z. przewlekłego zmęczenia)
Gorączka w mononukleozie zakaźnej
do 40C
Trwa zwykle do 14 dni, ale może utrzymywać się do 5 tygodni
To najbardziej stały objaw mononukleozy zakaźnej
Zapalenie gardła i migdałków w mononukleozie zakaźnej
- przypomina anginę paciorkowcową
- silny ból gardła
- dysfagia
- przykry zapach z ust
- zaczerwieniona tylna ściana gardła
- migdałki znacznie powiększone
- pokryte szarobiałym nalotem włóknikowym
- na podniebieniu mogą pojawić się wybroczyny
Zmiany skórne w mononukleozie zakaźnej
- osutka drobnoplamista lub drobnogrudkowa
- rumień guzowaty
- rumień wielopostaciowy
- z. Gianottiego i Crostiego (różowe/czerwone zmiany grudkowe na twarzy, pośladkach, cz. wyprostnych kończyn; symetryczne, bez świądu, raczej wyst. do 15r.ż.)
- poantybiotykowa wysypka (np. po ampicylinie, amoksycylinie - jak ktoś myślał że to angina paciorkowcowa)
Co będzie po podaniu antybiotyku u pacjenta z mononukleozą zakaźną?
Często wysypka:
- najczęściej po ampicylinie (u 80-90%)
- u 30% po amoksycylinie
- swędzi
- na skórze i błonach śluzowych
- pojawia się po 7-10 dniach od momentu rozpoczęcia antybiotykoterapii
- plamistogrudkowa lub odropodobna
Objawy mononukleozy zakaźnej u osób z niedoborami odporności:
Może dojść do rozwoju z. limfoproliferacyjnego:
- powiększenie narządów limfatycznych
- śródmiąższowe limfocytarne zapalenie płuc
- chłoniaki
Rozpoznanie mononukleozy zakaźnej:
Objawy
+
Leukocytoza i limfocytoza (>=10% lub >=1000/ul limfocytów atypowych)
Obecność p/c heterofilnych potwierdza rozpoznanie (szybkie testy lateksowe)
W nietypowym przebiegu choroby robić badania serologiczne (swoiste p/c)
Gdy brak p/c heterofilnych i u dzieci <12r.ż. - oznacz obecność p/c swoistych, co pozwoli na określenie fazy zakażenia
Testy laboratoryjne swoiste w mononukleozie zakaźnej:
Swoiste p/c przeciwko EBV (ELISA):
- p/antygenowi kapsydowemu (anty-VCA) w klasie IgM i IgG
- p/antygenowi wczesnemu (anty-EA)
- p/antygenom jądrowym (anty-EBNA)
Wykrywanie materiału genetycznego wirusa (DNA) - PCR, hybrydyzacja in situ
(u pacjentów z upośledzoną odpornością, u których nie wyst. p/c)
(z surowicy, krwi, tkanek)
Leczenie mononukleozy zakaźnej
Objawowe:
- odpoczynek, lekkostrawna dieta, nawodnienie
- unikanie urazów śledziony
-p/gorączkowe (paracetamol, NLPZ - ibuprofen); komponenta p/zapalna redukuje proces zapalny w gardle i zmniejsza obrzęk
Leczenie mononukleozy zakaźnej gdy są powikłania
(narastająca obturacja DO, niedokrwistość / małopłytkowość autoimmunologiczna, osutka poantybiotykowa) → GKS (prednizon 1mg/kg m.c. 4-7 dni; max. 60mg/d)
Leczenie mononukleozy zakaźnej w ciężkim/powikłanym przebiegu - gdzie?
hospitalizacja
Leczenie mononukleozy zakaźnej -p/wirusowe
niezalecane, ew. w zespołach limfoproliferacyjnych choć nie ma wiarygodnych badań
Powikłania mononoukleozy zakaźnej - jakie grupy?
- wtórne bakteryjne infekcje (gardła, płuc)
- pęknięcie śledziony
- z. przewlekłego zmęczenia
+ z ukł. oddechowego, hematologiczne, OUN, z serca i nowotwory złośliwe
Powikłania mononoukleozy zakaźnej - ukł. oddechowy
- obturacja GDO (przez powiększone ww.chłonne),
- zap. nagłośni, zap. płuc
Powikłania mononoukleozy zakaźnej - hematologiczne
- niedokrwistość hemolityczna,
- małopłytkowość,
- neutropenia,
- z. hemofagocytowy
Powikłania mononoukleozy zakaźnej: - OUN
- powikłania neurologiczne (porażenie n. czaszkowych, limfocytowe ZOMR, zap. mózgu, z. Guillaina-Barrego, padaczka)
- psychozy
Powikłania mononoukleozy zakaźnej: - serce
- zap. m. sercowego, zap. osierdzia,
- blok p-k
Powikłania mononoukleozy zakaźnej - nowotwory
późne powikłania onkologiczne:
- rak nosogardła,
- chłoniaki (głównie Hodgkina, Burkitta),
- z. limfoproliferacyjne
- agresywna białaczka NK-komórkowa
- pozawęzłowy chłoniak NK/T-komórkowy typu nosowego
Rokowanie w mononukleozie zakaźnej
Dobre, choroba ustępuje samoistnie
Powikłania są rzadko
Wirusy mogące wywołać objawy mononukleozy:
EBV (90%)
CMV, HHV-6 i 7, pierwotna infekcja HIV-1, toksoplazmoza
też adenowirusy, wirus różyczki, błonica
W jaki sposób EBV może prowadzić do nowotworów hematologicznych?
stymulacja proliferacji limf. T -> jeżeli jest nieadekwatna odpowiedź komórkowa -> nadmierna proliferacja limf. B -> nowotwory hematologiczne
Jakie testy wykrywają p/c heterofilne?
- test Paula-Bunnella-Davidsohna
- test Monospot
- testy lateksowe
Badanie p/c heterofilnych w mononukleozie zakaźnej - kiedy się pojawiają, ile utrzymują, co z dziećmi
Pojawiają się pod koniec 2 tyg. mononukleozy zakaźnej i utrzymują >3-6mcy
<12r.ż. mogą nie występować - robić p/c swoiste u nich
Swoiste p/c w mononukleozie zakaźnej
anty-VCA w klasie IgM:
- wyst. NAJWCZEŚNIEJ
- zanikają w 2-3mce
anty-VCA w klasie IgG:
-utrzymują się CAŁE życie
anty-EA:
- pojawiają się w ostrej fazie
- niewykrywalne po 3-6 mcach
anty-EBNA:
- wytwarzane później niż pozostałe (kilka tyg-mcy po ostrej fazie)
- utrzymują się CAŁE życie
Fałszywie dodatnie wyniki p/c heterofilnych w mononukleozie zakaźnej - kiedy?
- choroby układowe tk. łącznej
- chłoniaki
- WZW
- malaria
