HCV Flashcards
HCV - kiedy zakażenie przejdzie w postać przewlekłą?
Gdy słabsza odpowiedź immunologiczna
HCV - budowa, tropizm, wrażliwość
RNA
wirus otoczkowy
hepato- i neurotropowy
wrażliwy na czynniki organiczne
HCV - rezerwuar i droga przenoszenia
Chorzy i nosiciele (jedyny rezerwuar)
- kontakt z krwią i pochodnymi
- drogą płciową
- możliwe okołoporodowe
Epidemiologia HCV w PL
ok. 0,4% ludzi HCV RNA+
80% nie jest świadoma zakażenia
60-90% było pochodzenia szpitalnego/ambulatoryjnego
ostre - 9/100tys/rok
Czynniki ryzyka HCV
Jak w B
- 50-90% narkomanów i.v. jest zakażonych, często w skojarzeniu z HIV
- w transfuzji jest ryzyko 1:100-300tys przetoczeń
- 30-60% dializowanych jest HCV(+)
- ekspozycja zawodowa - 2%
- narkomania również donosowa
Ryzyko zakażenia partnera seksualnego HCV
1,5%/rok współżycia
<0,01% generalnie
Ryzyko zakażenia noworodka od HCV(+) matki
2%
4-7% jeżeli w dniu porodu RNA HCV(+)
20-50% w razie koinfekcji HIV
HCV - okres wylęgania
15-160dni (śr.50)
HCV - objawy
Większość najpierw długo bezobjawowa
Reszta: przypomina WZW A lub B o łagodnym przebiegu:
-zwiastunowy: rzekomogrypowe / niespecyficzne dolegliwości gastryczne i stawowe
-dyspepsja (poposiłkowy ból brzucha, uczucie pełności)
-bóle pod P łukiem żebrowym
-żółtaczka
Okres zwiastunowy może przypominać chorobę posurowiczą (bo kompleksy immunologiczne; ustępuje po pojawieniu się żółtaczki)
Podstawowy objaw w badaniu: mierna hepatomegalia
Eliminacja HCV - u ilu %?
15-50% chorych, głównie w objawowym ostrym WZW C
Ostre WZW C - kiedy powrót do pracy?
Jak jest niepowikłane to <6mcy
Ostre WZW C- rokowanie
Jak nie minie, to przejdzie w przewlekłe (50-80% chorych), u 5-20% z nich dochodzi w ciągu 20-25 lat do marskości wątroby
Ostre WZW C - rozpoznanie czynnika etiologicznego
- RNA HCV w RT-PCR:
- po 1-3tyg. od zakażenia
- pojawia się okresowo (jeden wynik (-) nie wyklucza)
- można dodatkowo oznaczać antygen rdzeniowy HCV (HCVcAg) - Serologia - p/c anty-HCV:
- można wykryć po 4-10tyg. od zakażenia (śr.7)
- w momencie rozpoznania (+) u 50-70%, a po 3 mcach u >90%
Kiedy może wyjść (-) wynik p/c anty-HCV?
u osób z niedoborem odporności
u hemodializowanych
Ostre WZW C - badania lab.
Jak w WZW A:
↑ALT i AST (ALT>AST), hiperbilirubinemia (mieszana)
Ostre WZW C - bioptować?
Tylko w sytuacjach wątpliwych
Kryteria rozpoznania - ostre WZW C
- udowodniona ekspozycja na HCV w ciągu ostatnich 4mcy
- Udokumentowana serokonwersja w anty-HCV (2 wyniki bad. serologicznego: 1.(-), 2.(+)) - nie dot. reinfekcji
- (+) RNA HCV
- ALT >=10xggn, przy udokumentowanych wart. prawidłowych w ciągu ostatnich 12mcy
Niedawno nabyte WZW C - kryteria rozpoznania
Jak ostrego WZW C, pojęcie w kwalifikacji do leczenia DAA w wytycznych EASL
Reinfekcja HCV - kiedy?
Kiedy po trwałej odpowiedzi na leczenie (SVR) ponownie stwierdza się RNA HCV lub Ag rdzeniowy (HCVcAg)
Lub inny genotyp
Ostre WZW C a przewlekłe
W f. ostrej występuje żółtaczka (u 20% chorych)
W f. przewlekłej są inne objawy zaawansowanej choroby wątroby
Biopsja: w przewlekłym jest włóknienie
Leczenie ostrego WZW C
Ogólnie jak w WZW A
P/wirusowe: terapia bezinterferonowa zgodnie z zasadami dla PZW C; niezwłocznie po ustaleniu rozpoznania
Monitorowanie ostrego WZW C
Jak w WZW A (czas protrombinowy, ocena kliniczna co tydzień, potem dodatkowo aminotransferazy i bilirubina co miesiąc)
RNA HCV po 6mcach by wykluczyć PZW, nawet gdy ALT w normie
Powikłania ostrego WZW C
Nadostre / piorunujące zap. wątroby (<1% przypadków)
Związane z kompleksami immunologicznymi: wtórne KZN, krioglobulinemia mieszana (częściej w PZW C)
Rokowanie ostrego WZW C
śmiertelność mała (z tych piorunujących zap. wątroby, głównie w mieszanych zak. HCV i HAV lub HBV)
Czynniki ryzyka rozwoju przewlekłego WZW C
-zakażenie związane z przetoczeniem krwi
-bezobjawowy przebieg fazy ostrej zak. HCV
-wielofazowy przebieg aktywności ALT
-M
>40r.ż.
-immunosupresja
Zapobieganie WZW C
NIE MA szczepień i immunoprofilaktyki biernej
Nieswoiste: uważanie na krew (szczoteczki, maszynki do golenia); prezerwatywa przy kontaktach seksualnych
Czy izolować WZW C?
Nie
HCV(+) a karmienie piersią
można
Czy zgłaszać ostre HCV do PSSE?
tak
Najczęstsze genotypy HCV w PL
1b (1 u 80%) (generalnie w Eu najczęstszy)
PZW C - definicja
długotrwała choroba charakteryzująca się zmianami martwiczo-zapalnymi wątroby, wywołana przetrwałym zapaleniem HCV
PZW C - co wywołuje, do czego prowadzi?
Wieloletni proces zapalny, martwica i regeneracja hepatocytów → może doprowadzić do HCC
PZW C - główna manifestacja pozawątrobowa
(przez kompleksy immunologiczne) krioglobulinemia mieszana (typu II i III)
PZW C - objawy
Podobnie co w PZW B:
- najczęściej przebieg bezobjawowy
- zmęczenia, narastające po południu i wieczorem
- zaburzenia snu
- nudności/biegunka
- bóle brzucha
- obniżenie łaknienia
- bóle mięśni i stawów
- osłabienie
- depresja/lęk
PZW C - objawy pozawątrobowe
U prawie 70% chorych:
- Nerkowe: błoniastorozplemowe / błoniaste KZM
- Skórne: plamica uniesiona (zap. małych naczyń skóry), liszaj płaski, porfiria skórna późna, łuszczyca (zwł. gdy leczenie IFN)
- Hematologiczne: immunologiczna plamica małopłytkowa
- Neurologiczne: neuropatia obwodowa (najczęściej czuciowa), zap. naczyń mózgowia
- Reumatologiczne - zap. stawów (symetryczne wielu małych, podobne do RZS lub zap. jednego/kilku większych), z. Sjogrena, z. antyfosfolipidowy, toczeń rumieniowaty układowy
PZW C - większe ryzyko rozwoju czego?
cukrzycy, zdarzeń sercowo naczyniowych (udar mózgu, zawał serca, nagły zgon sercowy)
depresji i innych zaburzeń nastroju
PZW C - samoistne eliminacja, marskość wątroby - u ilu%?
0,02% samoistna eliminacja
nieleczone prowadzi do marskości wątroby u 5-20% chorych w 20-30 lat (częściej gdy ↑ALT)
który genotyp HCV szybciej rozwija HCC i marskość?
3
PZW C - diagnostyka
Anty-HCV (-):
- ALT N → koniec diagnostyki
- ALT ↑ → jakościowe oznaczenie RNA HCV (PCR)
anty-HCV (+) → jakościowe oznaczenie RNA HCV
→ (+) → leczenie
→(-) → powtórzenie PCR do 3 mcach - jak (+) to leczysz, jak (-) to koniec diagnostyki PZW C
PZW C - oznaczanie genotypu HCV
nie jest niezbędne, ale może ułatwić ustalenie czasu trwania lub wybór schematu leczenia + dostarczyć info prognostycznych
PZW C - bad. lab.
jak w PZW B
-ALT może być ↑ okresowo (sinusoida)
Elastografia w PZW C
u wszystkich - do kwalifikacji do leczenia i w monitorowaniu
Biopsja w PZW C
Tylko gdy podejrzewamy współistnienie innej choroby wątroby albo niepewne rozpoznanie
Nie jest konieczna do rozpoznania
Kryteria rozpoznania PZW C
anty-HCV i RNA HCV (lub Ag rdzeniowy - HCVcAg) (+) przez >6mcy od zakażenia
PZW C - zalecenia ogólne
- Nie pić alkoholu, można pić kawę bo przynosi korzyśti
- Nie palić (nasila włóknienie wątroby i ↑ryzyka HCC)
- Zaszczepić na HAV i HBV
- Odchudzać otyłych i nadwagowych
- Można kontynuować pracę zawodową (chyba że b. duży wysiłek) i uprawiać sport
PZW C - leczenie p/wirusowe - cel
cel: eradykacja HCV → ↓marskości i HCC, i zgonu
PZW C - u kogo leczenie p/wirusowe?
U każdego niezależnie od włóknienia
PZW C - leki p/wirusowe - jakie?
O bezpośrednim działaniu p/wirusowym (DAA) (preparaty złożone): -inhibitory proteazy (NS3) -inhibitory polimerazy (NS5B) -inhibitory NS5A >97% skuteczności w eliminacji HCV
Rybawiryna (stos. w skojarzeniu z innymi)
PZW C - co z współżyciem?
Z antykoncepcją, bo leki są teratogenne i embriotoksyczne
K: przez 6 mcy od ostatniej dawki
M: 7mcy
Leczenie PZW C - DAA - inh. NS3 (proteazy serynowej)
Glekaprewir GLE
Grazoprewir GZR
Parytaprewir PTV
Woksylaprewir VOX
Leczenie PZW C - DAA - Inhibitory NS5B (RNA zależnej polimerazy)
Dazabuwir DSV
Sofosbuwir SOF
Leczenie PZW C - DAA - Inhibitory białka NS5A
Daklataswir DCV Elbaswir EBR Ledipaswir LDV Ombitaswir OBV Pibrentaswir PIB Welpataswir VEL
Leki skojarzone stosowane w zakażeniu HZV
sofosbuwir/ledipaswir (NS5B/A)
ombitaswir/parytaprewir/rytonawir (=terapia 3D) +/- dazabuwir (NS5A/NS3/ +/- NS5B)
elbazwir/grazoprewir (NS5A/NS3)
sofosbuwir/welpataswir (pangenotypowy!! NS5B/A)
sofosbuwir/welpatasfir/woksylaprewir (NS5B/A/NS3)
glekaprewir/piberantaswir (NS3/NS5A)
Ocena skuteczności leczenia PZW C
Nieobecność we krwi RNA HCV i antygenu rdzeniowego HCVcAg po 12 tyg. od zakończenia leczenia
Monitorowanie tolerancji DAA w PZW C
jak ciężkie działania niepożądane → przerwij stosowanie leku (nie redukuje się dawek)
Kontrola toksyczności rybawiryny
-RBC i Hb po tygodniu, potem co 4tyg.
Jak ↓ → redukcja dawki
Jak ciężka niedokrwistość hemolityczna → odstaw
Powikłania PZW C - marskość wątroby - u ilu %?
bez leczenia:
- z łagodnym przebiegiem u 10% w 10 lat
- z umiarkowanym u 44%
- z ciężkim u 100%
Powikłania PZW C - marskość wątroby - czynniki ryzyka
- alkohol
- płeć męska
- zakażenie HCV nabyte po 40 roku życia
- nadwaga/otyłość
- palenie tytoniu
- zwiększone stężenie żelaza
- stłuszczenie wątroby
- zakażenie genotypem 3
- cukrzyca
- koinfekcje HBV lub HIV
- zakażenie potransfuzyjne
PZW C - marskość wątroby spowodowała niewydolność wątroby - co robisz?
Przeszczepiasz wątrobę
PZW C a HCC
w ciągu 20 lat u 3-5% chorych, raczej przy marskości wątroby
u 1% gdy dobrze leczeniu
Czynniki ryzyka HCC w PZW C
- wiek >60 lat
- ↑AFP w surowicy
- ↓płytek
PZW C a ciąża
- można się rozmnażać
- rodzaj porodu nie ma wpływu, ale lepiej nie nacinać krocza
- u dzieci urodzonych przez matkę HCV(+) - 2x zbadać anty-HCV po ukończeniu 18m.ż.
PZW C a karmienie piersią
można, ale wstrzymać się gdy krwawiące rane brodawki sutkowej
PZW C - rokowanie
- trwała odpowiedź na leczenie u >95%
- u >99% nie wyst. nawroty (one raczej u narkomanów i.v. i MSM)
- u 30% z wyrównaną marskością w ciągu 10 lat rozwija się schyłkowa niewyd. wątroby
- śmiertelność 20% w ciągu 10 lat u chorych z wyrównaną marskością, 50% w ciągu 5 lat po wyst. jawnej niewyd. wątroby
PZW C - profilaktyka
NIE MA SZCZEPIONKI I IG, najlepiej skutecznie leczyć ostre WZW C