Þvagræsilyf

Question 1

nefnið þvagræsilyf sem virkar gífurlega hratt og afgerandi

Answer 1

Fúrósemíð (Furix® og Lasix®)

Question 2

nefnið 5 flokka þvagræsilyfja

Answer 2

Tíazíð og skyld lyf
Hávirkni lyf (loop diuretics)
Kalíumsparandi lyf
Osmótísk þvagræsilyf
Kolsýruanhýdrasahemlar

Question 3

nefnið 3 tíazíð og skyld lyf

Answer 3

Klórtíazíð
Hýdróklórtíazíð (Dehydradin, Hydromed)
Bendróflúmetazíð (Centyl)

Question 4

nefnið 3 hávirkni þvagræsilyf (loop diuretics)

Answer 4

Fúrósemíð (Lasix, Fúrix)
Etakrínsýra (ekki á markaði)
Búmetaníð (Burinex)

Question 5

nefnið 2 kalíum sparandi þvagræsilyf

Answer 5

Aldósterónblokkar: spirónólakton (spirix, aldactone)

Önnur: amilóríð (Midamor)

Question 6

nefndu 1 osmótískt þvagræsilyf

Answer 6

Mannitól

Question 7

nefndu einn kolsýruanhýdrasahemil (þvagræsilyf)

Answer 7

Acetazólamíð

Question 8

hver eru lyfhrif hávirkni þvagræsilyf og hvaða áhrif hafa þau?

Answer 8

þetta eru lyf eins og:
Fúrósemíð (Lasix, Fúrix)
Etakrínsýra (ekki á markaði)
Búmetaníð (Burinex)

verkun:

1. Blokkun NaCl-enduruppsogs í Henles lykkju (Na, K, 2 Cl- samferjur) og nýrnapíplum (tub. prox.)
2. Aukin síun í nýrum
3. Bein slakandi verkun á bláæðar

Áhrif:
Aukinn útskilnaður á: Na+, Cl-, H2O, K+, Mg2+, Ca2+
Minnkaður útskilnaður á: þvagsýru
Aukin síun í nýrum

Question 9

hverjar eru aukaverkanir hávirkni þvagræsilyfja?

Answer 9

Aukaverkanir: 
K+ og Mg2+ tap
aukin þvagsýra í blóði
hækkaður blóðsykur
Beinþynning
skemmdir í 8. heilataug (heyrnarskerðing; mjög sjaldgæft, helst við ofskömmtun)

K+ og Mg2+ skortur:
- gefa KCl (í blöndu eða sér, mismunandi lyfjaform)
- gefa K-sparandi (og Mg-sparandi) lyf
- gefa ráðleggingar um mataræði

Question 10

hverjar eru ábendingarnar fyrir hávirkni þvagræsilyfjum?

Answer 10

bjúgur, einkum þegar skjótra aðgerða er þörf, t.d. við lungnabjúg eða heilabjúg
bjúgur og nýrnabilun, þó ekki þvagþurrð (anuria)
hár blóðþrýstingur einkum ef nýrnabilun er einnig til staðar

(þetta eru lyf eins og:
Fúrósemíð (Lasix, Fúrix)
Etakrínsýra (ekki á markaði)
Búmetaníð (Burinex))

Question 11

hver eru lyfhrif og áhrif thíazíde og skyldra þvagræsilyfja?

Answer 11

Þetta eru lyf eins og:
Klórtíazíð
Hýdróklórtíazíð (Dehydradin, Hydromed)
Bendróflúmetazíð (Centyl)

Lyfhrif:
1. Blokkun Na-enduruppsogs í nýrnapíplum (tub. dist.)
2. Kolsýruanhýdrasahemlun (veik)
3. Bein slakandi verkun á litlar slagæðar
Áhrif:
1. Aukinn útskilnaður á: Na+, Cl-, H2O, K+, Mg2+, HCO3-
2. Minnkaður útskilnaður á: Ca2+, þvagsýru
3. Síun í nýrum getur minnkað

Question 12

hverjar eru aukaverkanir Thíazíde þvagræsilyfja?

Answer 12

K+ og Mg2+ tap
Aukin þvagsýra í blóði (getur leitt til þvagsýrugigtar)
Hækkuð blóðfita (hækkun á heildar-kólesteróli)
Hækkaður blóðsykur (tengist sennilega K-tapi vegna þess að insúlínlosun er K-háð)
Aukið Ca2+ í blóði
Nýrnabilun getur versnað (minnkuð síun)
Lifrarbilun getur versnað

Úrræði vegna K+ og Mg2+ skorts:

• gefa KCl (í samsettu lyfjaformi eða sér)
• gefa K-sparandi lyf með
• gefa ráðleggingar um mataræði

Question 13

nefndu 4 ábendingar fyrir notkun thíazíde þvagræsilyfja

Answer 13

bjúgur (af hvers kyns uppruna)
hár blóðþrýstingur
nýrnasteinar (Ca-steinar)
diabetes insipidus (nefrógen; ADH ónæmi)

Question 14

fjögur almenn atriði um aldósterone blokkara og verkun þeirra

Answer 14

Samtengdir sterar
Verka í safngöngum
Samkeppnisblokkun við aldósterón (viðtakablokkar)
Lítil þvagræsiverkun

Question 15

nefnið áhrif, aukaverkanir og ábendingar fyrir aldósterónblokka (kalíumsparandi lyf)

Answer 15

Áhrif:
aukinn útskilnaður á: Na+
minnkaður útskilnaður á: K+ og Mg2+

Aukaverkanir:
hækkað K+ í blóði (meiri hætta hjá öldruðum, við nýrnabilun eða ef K er gefið með)
brjóstastækkun hjá karlmönnum (gynecomastia)
lækkað Na+ í blóði
krabbamein við langtímanotkun (ekki staðfest í mönnum en sést í rottum)

Ábendingar:
afleiddur hyperaldósteronismi (ofseyting aldósteróns)
hjartabilun

Question 16

nefndu þrjú atriði um verkun amílóríð (kalíum sparandi þvagræsilyf)

Answer 16

1. verka í safngöngum og nýrnapíplum (tub. dist.)
2. minnkar K útskilnað óháð aldósteróni
   
   • líklega gerist þetta svona: hindrað Na-flæði gegnum jónagöng–> spennufall yfir þekjuna minnkar –> minnkaður K-útskilnaður)
3. lítil þvagræsiverkun

Question 17

nefnið áhrif, aukaverkanir og ábendingar fyrir amílóríð (kalíum sparandi þvagræsilyf)

Answer 17

Áhrif:
aukinn útskilnaður á: Na+
minnkaður útskilnaður á: K+ og Mg2+

Aukaverkanir:
hækkað K+ í blóði (meiri hætta hjá öldruðum, við nýrnabilun eða ef K er gefið með)

Mikilvægt:

• alltaf nota með þvagræsilyfi (tíazíði eða hávirkniþvagræsilyfi)
• ekki gefa KCl með nema þörfin á því sé vel staðfest

Ábendingar:
K+ (ogMg2+) tap