Þroskafrávik og greind Flashcards
Hverjir gerðu fyrsta greindarprófið?
Binet og Simon gerðu fyrsta greindarprófið upp úr aldamótum. Prófinu var ætlað að meta getu barna til náms og mældi greindaraldur.
Hvernig er greindarvísitala mæld?
Greindaraldur/lífaldurx100. Greind er núna metin út frá normalkúrfu. Normaldreifing þar sem 68,3% eru meðalgreind frá 85-115, en 2,15% eru annars vegar greindarskertir og hins vegar bráðgerir. Greind barna er borin saman við önnur börn á sama aldri.
Hvað er greind?
Menn greinir nokkuð á um hvað greind er, en hún er menningarbundin að hluta. Viðhorf sálmælinga er nokkuð viðurkennd, en þá er litið á greind sem þátt eða þætti sem fólk hefur mismiklu mæli. Skilgreiningar á greind eru mismunandi eftir menningarsvæðum og gætu miðast við félasglega getu, frekar en vitsmunalega.
Tilurð og saga greindarprófa
Binet, Stanford-Binet, Terman-Merill, Matthíasarprófið. Mest notað: Wechsler próf (3 gerðir, WPSSI (ung börn), WISC (skólabörn) og WAIS (fullorðnir). Prófið er í tveimur hlutum, málfarslegum og verklegum. Nýjasta útgáfan er 4 hlutar (Málstarf, skynhugsun, vinnsluminni og vinnsluhraði). Önnur próf eru t.d. Ravens (metur skynjun/ályktun - síður háð máli/menningu) og Þroskapróf (mæla ekki greind).
Hvað er þríþáttakenning Sternberg?
Þrjár gerði greindar:
- Greinandi (getan til að greina, dæma, meta og bera saman)
- Skapandi (getan til að búa til, finna upp, uppgötva og ímynda sér eða álíta)
- Hagnýt (getan til að nýta sér þekkingu í verki). Sternberg segir að fólk geti haft misgóða greind í hverri gerð, en venjuleg greindarpróf mæli einungis greinandi greind.
Hverjar eru fjölgreindir Gardners?
Fólk hefur 8 (9) greindir:
* 1. Málgreind (linguistic intelligence)
* 2. Rök-og stærðfræðigreind (logical-mathematical
intelligence),
* 3. Rýmisgreind (spatial intelligence),
* 4. Tónlistargreind (musical intelligence),
* 5. Hreyfigreind (body-kinesthetic intelligence),
* 6. Samskiptagreind (interpersonal intelligence),
* 7. Sjálfsþekkingargreind (intrapersonal
intelligence)
* 8. Náttúrugreind (natural intelligence).
Hvað er greindarskerðing/þroskahömlun?
Skilgreining er að greindarvísitala sé undir 70, aðlögun er ábótavant og þarf að hafa komið fram fyrir 18 ára aldur. Þroskahömlun er stigskipt miðað við greindarvísitölu, flestir eru með væga greindarvísitölu (55-70), en einnig eru dæmi um miðlungs (40-55), alvarlega (25-40) og mjög alvarlega þroskahömlun, sem eru undir 25 stigum. Hugsun er hægari og hlutbundnari. Minni vitund um eigin hugarstarfsemi. Erfiðara með að yfiræfra úr einum aðstæðum í aðrar. Þroskast hægar og mikil áhrif á félagslega stöðu. Orsakir eru margvíslegar. Í þriðjungi tilfella eru orsakir ekki þekktar, en einnig geta orsakavaldar verið erfðir, t.d. litningagallar (Downs), áhrif á meðgöngu, t.d. áfengi, sjúkdómar eða súrefnisskortur haft áhrif. Þessi börn þurfa á stuðningi í námi að halda.
Hvað eru bráðgerir nemendur?
Há greind samkvæmt greindarprófi, 130 eða hærra. Þau vinna hratt og vel úr upplýsingum, eiga auðvelt með að læra. Þau eru meðvituð um eigin hugarstarfssemi, eiga auðvelt með að yfirfæra kunnáttu. Eru oft þrautseig og áhugasöm. Í seinni tíð einnig afburðahæfni á einu eða fleiri sérsviðum. Þau hafa sérþarfir í skóla, ef þau fá ekki viðfangsefni við hæfi getur það leitt til leiða, en mikil frávik geta reynst erfið félagslega. Aðferðir til að koma til móts við bráðger börn í skóla eru m.a. að flýta í námi (ekki jafn algengt í dag) og einstaklingsmiðað nám, auðgun námsefnis.
Hverjir teljast meðalgreindir?
Þeir sem eru með greindarvísitölu 85-115.
Hvað eru úthverfar raskanir?
Einkennast af því að atferli beinist út á við, að öðrum.
o Hegðunarröskun: Getur hafist í bernsku eða á unglingsárum.
o Afbrotahegðun.
Hvað eru innhverfar raskanir?
Það sem ekki sést greinilega.
o Átraskanir:
* Lotugræðgi: Hugsa mikið um mat, átköst, hræddar við að vera feitar, framkalla uppköst. Bitnar á heilsu: tennur, efnaskipti og ofþornun. Orsakaþáttur er dýrkun a grönnum líkömum.
* Lystarstol: Sjúkleg megrun, truflun á líkamsímynd. Getur leitt til dauða.
o Þunglyndi: Áhugaleysi, þung í skapi eða niðurdregin, skortur á gleði. Metið út frá tímalengd og alvarleika. Tiltölulega óalgengt hjá ungum börn, um 1-2%. Eykst á unglingsárum og verður þá algengara hjá stúlkum. Virðist vera að aukast í seinni tíð. Þunglyndi hægir á hugsun, getur tengst neyslu ávana- og fíkniefna og eykur hættu á sjálfsvígum. Orsakir eru trúlega samspil ýmissa þátta, s.s. erfðir, streita, félags- og sálfræðilegir þættir.
o Kvíði: Kvíði er eðlileg tilfinning en mikill kvíði truflar líf viðkomandi og er þá orðið að kvíðaröskun. Tíðni er 6-18%. Nokkrar gerðir kvíðaraskana eru aðskilnaðarkvíði, almennur kvíði, fælni og félagsfælni/kvíði. Kvíði birtist á mismunandi hátt eftir aldri.
Hvaða hugtak var áður notað yfir ADHD?
Misþroski (DAMP). Fyrst lýst árið 1902.
Hversu margir eru með athyglisbrest með eða án ofvirkni?
5-10% barna en 4-5% fullorðinna. Algengara hjá drengjum en stúlkum 2-4:1, en stúlkur eru þó líklega vangreindar.
Hver eru kjarnaeinkenni ADHD?
o Athyglisbrestur: Erfitt að einbeita sér, eru viðkvæm fyrir utanaðkomandi áreitum, skipulagsleysi, fara úr einu hálfkláruðu verkefni yfir í annað. Geta þó sökkt sér niður í ákveðin verkefni sem þeim finnst spennandi.
o Hreyfióróleiki/Ofvirkni: Eiga erfitt með að vera kyrr, eru á iði og tala hátt og mikið.
o Hvatvísi: Framkvæma áður en þau hugsa og geta farið sér að voða, grípa fram í fyrir öðrum og ryðjast inn í leiki hjá öðrum börnum.
Hvernig er greining ADHD hér á landi?
Greining hér á landi byggir greiningarkerfum DSM V
og ICD-10 (11).
Einkennin þurfa að hafa komið fram fyrir 12 ára
(áður 7 ára) aldur og við fleiri en einar aðstæður
(t.d bæði í skóla eða heima).
