Kafli 9 - Félagsþroski á leikskólaaldri

Question 1

Hvað er félagsmótun?

Answer 1

Þar sem börnin læra siðareglur, gildi og vitneskju samfélagsins auk þess að verða hluti af stærra samfélagi.

Question 2

Hvað er persónuþroski?

Answer 2

Þar sem börnin þroska sín eigin mynstur af tilfinningum, hugsun og hegðun í mismunandi aðstæðum. Þau verða ólík öðrum, verða sín eigin persóna.

Question 3

Hver eru fjögur meginsvið félagsþroska?

Answer 3

• Þróun sjálfsvitundar
  o Erikson: Frumkvæði eða sektarkennd: stig þar sem börn mæta þeirri áskorun að halda áfram að lýsa yfir sjálfræði og stöðu sinni sem einstaklingi, en með aðferð þar sem þeir taka tillit til félagslegra hlutverka og siðferðislegra reglna samfélagsins.
  o Auðkenning: Sálfræðilegt ferli þar sem börn reyna að lítu út, haga sér, finnast og vera eins og mikilvægir einstaklingar í lífi þeirra.
• Siðferðisþroski
• Þróun sjálfsstjórnar
• Þróun ýgi og æskilegrar hegðunar

Question 4

Hvað er kynímynd?

Answer 4

Aðskilnaður kynjanna. 2 ára börn vilja vera hjá mömmu, en 3-4 ára börn fara oft að samsama sig foreldri af sama kyni. Stelpur leika sér frekar við stelpur frá 2-3 ára aldri, og strákar einnig.

Question 5

Hvað eru félagsnámskenningar?

Answer 5

Kenningar sem leggja áherslu á tengsl hegðunar og afleiðinga við það sem börn læra með því að fylgjast með og eiga samskipti við aðra í félagslegum samskiptum.

Þróun kynímyndar í gegnum herminám, þar sem börn fylgjast með og herma eftir fólki af sama kyni. Þau sjá sjálfan sig í fólki af sama kyni. Foreldrar og aðrir styrkja líka þá hegðun sem passar hvoru kyni um sig, þarf ekki endilega að vera meðvitað.

Question 6

Hvað eru hugrænar skýringar?

Answer 6

Þróun kynímyndar tengist hugrænum þroska. Börn skilja kynímynd þegar þau skilja hvað það felur í sér að vera strákur eða stelpa. Þróun kynímyndar er því partur af almennum vitsmunaþroska.

Question 7

Hvað er samsömun?

Answer 7

Börn reyna að líkjast mikilvægum persónum sem
þau umgangast (sbr. foreldrar).

Question 8

Hvað er stöðugleiki kyns?

Answer 8

Börn skilja að kyn þeirra er stöðugt. Ég er strákur og verð því maður eins og pabbi.

Question 9

Hvað er örugg kynímynd?

Answer 9

Ung börn gætu trúað því að kyn þeirra breytist ef ytra útliti þeirra er breytt á einhvern hátt. Þroska kynímyndar er lokið þegar þau skilja að kyn þeirra mun ekki breytast, sama hvað. Þrátt fyrir að þau klæði sig upp eins og hitt kynið, muni þau aldrei skipta um kyn. Ég mun alltaf vera stelpa þó ytra útlit breytist. Eftir það fer kynímynd að stjórna hugsun þeirra og hegðun.

Question 10

Hvað er kenning um kynskema?

Answer 10

Sameinað sjónarhorn. Strákar og stelpur haga sér öðruvísi löngu áður en þau hafa nokkrun skilning á hugtökunum strákur og stelpa. Þessi munur veldur því að stelpur og strákar aðgreina sig snemma hvort frá öðru. Kynrétt hegðun er einnig styrkt snemma. Þróa þess vegna mjög snemma með sér forskriftir eða skemu um það hvað það er að vera stelpa eða strákur (kynskema). Þessi skemu stjórna svo hegðun þeirra. Stelpur og strákar beina athyglinni að þeim hlutum sem samræmast þeirra kynskema. Skemu þeirra geyma upplýsingar um kynin sem eru notuð til að vinna úr upplýsingum tengdum kynum, t.d. hvaða dót, föt, athafnir og áhugamál eru fyrir konur eða karla.

Question 11

Hvað er menningarlegt sjónarmið?

Answer 11

Þar sem kynflokkar eru hluti af menningarverkfærum samfélagsins, sem móta hegðun barna til að skipuleggja athafnir og hvernig þau umgangast umhverfið sem stelpur eða strákar. Staðalímyndir og menningarlegar hugmyndir hafa mikil áhrif. Það getur jafnvel verið erfitt fyrir foreldra að brjóta niður staðalímyndir, sama þó þau vilji það.

Question 12

Hvað er þjóðernisvitund?

Answer 12

Það er að gera sér grein fyrir því að tilheyra sérstökum þjóðernishópi, með tilheyrandi viðhorfum og tilfinningum. Vitund um að tilheyra ákveðnum þjóðernishópi fer að gera vart við sig hjá börnum um 4 ára aldur. Foreldrar geta gefið börnum sínum mismunandi skilaboð um þjóðerni. Ákveðið þjóðerni getur haft félagsleg, sálfræðileg og hagfræðileg sérkenni. Það hefur einnig áhrif hvort um minnihlutahóp er að ræða og hve blandaðir þjóðernishóparnir eru í hverju samfélagi. Kynþáttafordómar geta haft mikil áhrif, en rannsóknir sýna að svört börn vilja frekar hvítar dúkkur en svartar. Skilaboð til barna eru mismunandi, hvaða þjóðernishópur er bestur, hvort þeirra hópur sé slæmur eða góður, eða hvort allir hópar séu jafnir.

Question 13

Hvað er sjálfsmynd?

Answer 13

Skyn manneskju af sjálfi sínu helst stöðugt með tímanum (I-Self), auk skyns um persónuleika, líkt og útlits og getu (Me-self). Foreldrar hafa áhrif á sjálfsmynd, með því að hjálpa börnum að mynda skyn um það hvað þau eru. Sjálfsmynd ungra barna á það til að vera sveigjanleg, eins og sést á sjálfslýsingum, þar sem þau einbeita sér að ótengdum einkennumm sen börnin sjá oft óraunverulega jákvæð. Foreldrar aðstoða með að hjálpa þeim að mynda minningu um sjálfan sig, eða persónulega sögu.

Question 14

Hvernig lýsa börn sjálfum sér?

Answer 14

• 4-6 ára: Nefna líkamleg eða önnur áþreifanleg einkenni. Hafa óraunhæfar bjartsýnishugmyndir um eigið ágæti. Frásögn er breytingum háð.
• Síðar: Vísa í auknu mæli til innri eiginleika (feimin, hreinskilin) og fara að skilgreina sig og sína eiginleika út frá öðrum.

Question 15

Hvað er siðferðisþroski?

Answer 15

Hvað er rétt og hvað er rangt?

Question 16

Hvenær kemur skilningur barna á kröfum og reglum fullorðinna samkvæmt Freud?

Answer 16

Samkvæmt Freud kemur skilningur barna á kröfum og reglum fullorðna fram um 5 ára aldur, þegar yfirsjálfið kemur fram (á eftir þaðinu og sjálfinu). Yfirsjálfið virkar inná við og stjórnar hegðun barnsins.

Question 17

Siðferðisþroski samkvæmt Piaget.

Answer 17

Aukinn siðferðisþroski tengist auknum vitsmunaþroska.
o Leikskólaaldurinn: skyldusiðferðisstig, valdið kemur ofan frá, hlutlægar afleiðingar taka ásetning ekki með í reikninginn. Ef barn brýtur óvart tíu bolla, telja börn á foraðgerðarstigi hann vera óþekkari, en ef það brýtur einn bolla viljandi. Eldri börn telja þann sem gerir eitthvað viljandi, eða óhlýðnast fyrirmælum, óþekkari - óháð afleiðingunum. Yngri börn einbeita sér að því hve skaðinn er mikill eða hvort kemst upp um þann sem óhlýðnast.
o Skólaaldurinn: Sjálfstætt siðferðismat, barnið hefur áhrif á og getur breytt reglum ef allir eru sammála. Siðferðið er þeirra eigið, en ekki bara að hlýða því sem fullorðnir segja.

Question 18

Hvað er félagssviðskenning?

Answer 18

Þrjár tegundir reglna, en mörk þeirra eru breytileg á milli og innan mismunandi menningar. Reglur eru einnig mismunandi eftir því hversu vítt þær eiga við og hvað gerist ef þær eru brotnar.
o Almennar siðareglur : ekki hægt að breyta.
o Siðvenjur: Almenn kurteisi, hegðunarreglur og kynjahlutverk.
o Persónulegar reglur: Það er dónalegt að smjatta og ropa.

Question 19

Hvað er þróun sjálfstjórnar?

Answer 19

Að stjórna hugsun, hegðun og tilfinningum. Hornsteinn í þroska barna, þar sem þau þurfa að stjórna ótal hugsunum og gjörðum til að leysa vandamál og ná félagslegum markmiðum.

Question 20

Þroski sjálfsstjórnar samkvæmt Vygotsky.

Answer 20

Vygotsky taldi leik mjög mikilvægan í þroska sjálfsstjórnar, þar sem það krefst stjórnunar á hugsunum og gjörðum. Hlutverkaleikur er einstaklega mikilvægur þar sem börn verða að glíma við sameiginlegan skilning á breytilegu ástandi og stjórna hugsunum sínum og gjörðum til að halda hlutverki sínu.

Question 21

Hvað er ýgi/árásargirni hjá leikskólabarni?

Answer 21

Ýgi er hegðun sem miðar að því að meiða eða særa aðra. Hefur tvær birtingarmyndir:
o Markmiðuð ýgi: Meiðir einhvern til að ná markmiði, t.d. fá dótið sem hann langaði í. Byrjar um eins árs þegar börn fara að skilja hugtakið “að eiga” eitthvað.
o Meiðandi ýgi: meiðir einhvern til þess eins að meiða. Markmiðið er að meiða aðra manneskju líkamlega, sálfræðilega eða félagslega. Kemur fram á öðru ári, er mest milli 2-4 ára en minnkar frá 4-7 ára.

Question 22

Líkamlegar árásir eða stríðni.

Answer 22

Eftir 2 ára aldurinn eru börn líklegri til að stríða systkinum sínum en að meiða þau líkamlega.

Question 23

Hvað er tengslaýgi?

Answer 23

Óbeint ýgi ætlað til að skaða vinskap einhvers eða útiloka hann úr hópnum.

Question 24

Hvernig er kynjamunur á ýgi/árásargirni?

Answer 24

Strákar nota frekar beinar líkamlegar árásir en stelpur nota meira tengsla-ýgi, þ.e. óbein árás sem beinist að því að grafa undan félagslegum tengslum annars barns, skilja útundan eða eyðileggja vináttubönd. Milli 1-3 ára minnkar ýgi stelpna gagnvart strákum til muna og ýgi gagnvart stelpum minnkar einnig, þó í minna mæli. Ýgi stráka gagnvarst stelpum minnkar mjög mikið en ýgi gagnvart strákum eykst mjög.

Question 25

Hver er orsök ýgi/árásargirni?

Answer 25

o Líffræðilegir þættir:
* Þróunarfræðilegir þættir: samkeppni um björg og þróun valdakerfis, að drottna yfir öðrum. Ýgi er augljós á meðal dýrategunda, náttúruleg afleiðing samkeppnis um björg. Að stjórna valdaskipan.
* Lífefnafræðilegir þættir: Testasterón.

o Félagslegar ástæður:
* Foreldrar og aðrir uppalendur ýta undir ýgi með því að láta undan börnum eða sýna þeim jákvæða athygli þegar þau sýna ýgi.
* Börn læra það sem fyrir þeim er haft: líkamlegar refsingar ýta undir ýgi.
* Ofbeldi fullorðinna ýtir undir ýgi hjá börnum.

o Tilfinningalegir og vitrænir þættir:
* Að misskilja aðstæður getur framkallað ýgi. Það skiptir höfuðmáli hvernig börn skilja þær aðstæður sem þau eru í. Börn sem sýna sterk neikvæð viðbrögð eru oft að misskilja hinn og ásetning hans. Rannsóknir hafa líka sýnt að skilningur barna á tilfinninum annarra hefur áhrif á hvernig þau bregðast við. Að vera með neikvæðar tilfinningar í slæmum aðstæðum getur valdið ýgi, en hægt er að draga úr því með auknum vitsmunum. Börn sem skilja betur tilfinningar og tjáningu tilfinninga eru ekki eins líklegir til að sýna ýgi.

Question 26

Hvernig má draga úr ýgi?

Answer 26

o Ekki verðlauna barn fyrir ýgi.
o Vertu góð fyrirmynd, ekki beita líkamlegum refsingum.
o Útskýrðu hvaða afleiðingar gjörðir barnsins hafa fyrir aðra.
o Kenndu barninu að setja sig í spor annarra.

Question 27

Hvað er félagshæf hegðun?

Answer 27

Hegðun, eins og að deila, hjálpa, hugsa um eða sýna samúð. Viljastýrð hegðun, ætluð til að gera öðrum gott, gæti verið samkennd, að deila tilfinningum með öðrum. Samkennd hefur áhrif á minnkandi sjálflægni. Samkennd getur, það fer eftir tilfinningastjórnun, orðið að samúð, tilfinningar um sorg eða áhyggjur af öðrum, eða persónuleg vanlíðan, vegna vanlíðanar annarrar manneskju. Samúð er líkleg til að verða félagshæf hegðun.