Suïcide

Question 1

Meervoudige
verklaringen
suïcide

Answer 1

Bij elke suïcide spelen er meerdere invloeden en oorzaken. Het is deels te begrijpen vanuit psychiatrische aandoeningen, psychologische mechanisme, pech, lichamelijke kwetsbaarheid, opvoedingsfactoren, traumatische gebeurtenissen en een combinatie van. Soms is suïcide ook onvoorspelbaar en onverklaarbaar. Er zijn wel algemene verklaringen voor individuele verschillen in weerbaarheid en kwetsbaarheid

Question 2

Suïcidaliteit als
symptoom bij
psychiatrische
aandoeningen

Answer 2

In 87% van de suïcide gevallen was er een voorgeschiedenis in psychiatrische stoornissen wat mogelijk stelt dat suïcidaliteit begrepen kan worden als een symptoom van een onderliggende psychiatrische ziekte (voor sommige) wat het ook een belangrijk punt in behandeling maakt.
- 43% depressieve stoornis
- 26% middelen afhankelijkheid
- 16% persoonlijkheidsstoornis
- 9% psychotische stoornis

Question 3

Suïcidaliteit als
symptoom bij
depressie

Answer 3

Meer dan 50% van depressieve mensen heeft suïcidale gedachten waarbij de intensiteit hiervan evenredig is met de ernst van de depressie. Van mensen die suïcide gepleegd hebben leed 75% aan een depressie, het gaat vaak samen met comorbide psychiatrische stoornissen en lichamelijke aandoening
- Deel heeft ooit een poging gedaan, suïcide is belangrijkste oorzaak voor verhoogde sterfte onder depressie (mortaliteit ca. 15%)
- Risico op suïcide is 20x zo groot bij depressie, 15x bij bipolaire, 12x bij dysthyme en 16x bij anders omschreven stemmingsstoornis
- Risico is afhankelijk van de ernst, duur, intensiteit van symptomen en subjectieve ervaring van de depressie en daaraan gepaarde hopeloosheid
- Depressie is een voedingsbodem voor ontwikkeling suïcidaliteit wanneer zich ook andere determinanten aandienen

Question 4

Hopeloosheid

Answer 4

Kenmerkende manier van kijken naar de toekomst met over gegeneraliseerde negatieve verwachtingen, idee van machteloosheid en externe locus of control. Het belangrijkste aspect van suïcide. Iemand anticipeert op toekomstig lijden, eenzaamheid, emotionele ontreddering en uitblijven van positieve ervaringen. Mate van hopeloosheid heeft bij psychiatrische problematiek een voorspellende waarde. Sommige hebben een sterke neiging tot terugkerende wanhoop en suïcidaliteit.

Question 5

Suïcidaliteit als
symptoom van
bipolaire stoornis

Answer 5

80% heeft gedachten en 50% doet een poging. Ernst van depressieve episode en ernst van wanhoop zijn geassocieerd. Vermoeden van erfelijke aanleg en risico wordt 15x groter. Met name verhoogd in combinatie met alcohol gebruik

Question 6

Suïcidaliteit als
symptoom van
angststoornis

Answer 6

Relatie met gedachten en pogingen, maar nog veel onduidelijk vanwege hoge comorbiditeit met depressie. Angststoornis verhoogd wel de kans op poging bij depressie.

Question 7

Suïcidaliteit en
PTSS

Answer 7

Hoger risico, met name naast een depressie en alcoholverslaving

Question 8

Suïcidaliteit en
verslaving

Answer 8

7% komt door suïcide om het leven, associatie met verslaving aan drugs is groter dan die aan alcohol.
o Veel mensen die suïcide plegen zijn onder invloed van alcohol (40%)
o Associatie tussen alcohol en suïcide is sterker bij mannen dan bij vrouwen

Question 9

Suïcidaliteit en
Schizofrenie en
psychotische
stoornissen

Answer 9

5-7% overlijd door suïcide, pogingen komen veel voor (met name in periode na ontslag). Mogelijk een erfelijke aanleg en risico is hoger bij comorbide depressie, alcoholmisbruik, rusteloosheid, geringe therapietrouw en verlieservaringen.

Question 10

Suïcidaliteit en
eetstoornis

Answer 10

Anorexia: risico is 8x groter, bij BN geen verhoogde kans wel bij beide pogingen toe

Question 11

Suïcidaliteit en PS

Answer 11

Suïcidale gedachten zijn een symptomen bij borderline, deze hebben vaker pogingen zonder dodelijke afloop. Bij borderline komt 5-10% om het leven door suïcide

Question 12

Suïcidaliteit als
transdiagnotisch
symptoom

Answer 12

Suïcidaliteit komt bij veel ziektebeelden voor waardoor het meer een algemeen symptoom is. Het is te begrijpen als een complicatie van/of gevoeligheid voor hopeloosheid, impulsiviteit en agressiviteit. Deze houden verband met disfunctie van het serotonerge system met sterkte psychobiologische respons op confrontatie met uitlokkende omstandigheden.

Question 13

Neuro-
psychologische
kwetsbaarheid

Answer 13

Hangen samen met mentale functies (aandacht en perceptie, stoornissen in autobiografisch geheugen, verstoord toekomstgericht denken, rigiditeit, beperkte probleemoplossende vaardigheden en slechte beslissingen nemen. Verminderen van hopeloosheid laat onderliggende neuropsychologische kwetsbaarh. niet verdwijnen

Question 14

Suïcidaliteit als
herpesvirus

Answer 14

Suïcidaliteit lijkt een virus dat in het systeem is genesteld om weer te manifesteren bij een volgende tegenslag. De neiging om te reageren met suïcidale gedachten zullen misschien niet verdwijnen, maar er kan wel geleerd worden om hier mee om te gaan. Er moet extra aandacht zijn in periode met hoger risico zoals na ontslag uit ziekenhuis of opname waar zorg beschikbaar moet zijn en terugvalpreventie

Question 15

Suïcidaliteit als
karakter

Answer 15

Kwetsbaarheid bij bepaalde karakters of persoonlijkheidskenmerken weerspiegelen stoornis in affectregulatie die op kritieke momenten tot zelfdestructieve neigingen kan leiden. Enkele dimensies zijn samenhangend in aanloop naar suïcidaliteit

Question 16

Relationele
problemen en
suïcidaliteit

Answer 16

Relationeel problemen voorafgaand aan een poging zijn vaak vergelijking met problemen van vroeger. Vaak hebben ze als kind traumatische gebeurtenissen doorgemaakt waardoor er een negatief zelfbeeld en gevoelens van hulpeloosheid zijn ontwikkeld. Elke negatieve relationele gebeurtenis kan suïcidaliteit uitlokken

Question 17

Hulpeloosheid

Answer 17

Vaak zijn er gevoelens van hulpeloosheid op meerdere levensgebieden zoals verslaafd zijn, openomen of gedetineerd. Aangeleerde hulpeloosheid waarbij ze denken geen invloed te hebben over het lot

Question 18

Affectregulatie

Answer 18

Eigen gedachten en gevoelens kunnen zien, verdragen, bijstellen of herwaarderen. Suïcidale mensen zijn zich vaak onbewust van emotionele reacties, accepteer deze niet of hebben moeite met de controle van impulsen. Hierbij spelen impulsiviteit, competenties, verwachtingen en levenservaring een rol

Question 19

Impulsiviteit

Answer 19

Een poging vindt vrijwel nooit plaats zonder een voorafgaand suïcidaal proces. Impulsieve mensen handelen sneller vanuit een impuls wat de kans groter maakt dat ze suïcidale gedachten omzetten naar gedrag. Gedachten zijn vaak al langer aanwezig
o Kleine groep mensen gaat onverwachts over op zelfdoding zoals bij wanen, grote angst, psychose, sterk afgenomen remming vanwege neurologische schade.
o Met name bij adolescenten lijkt suïcide impulsief. Gewelddadige impulsiviteit is een risico voor suïcide met gewelddadige middelen
o Impulsiviteit komt meer voor bij groepen met verhoogd suïcide risico. Bv borderline
o Impulsiviteit verklaard waarom beschikbaarheid van middelen invloed heeft op de wijze waarop iemand suïcide pleegt

Question 20

Dichotoom denken

Answer 20

Neiging om ervaringen te verwoorden in alles-of-niets termen, dus ook het zelfbeeld met daarbij een voorkeur voor een negatieve evaluatie. Hopeloosheid is ook een globaal concept zonder nuancering. Perfectionisme en faalangst zijn ook voorbeelden

Question 21

Rigiditeit

Answer 21

Problemen worden op een meer rigide manier aangepakt, ze zijn meer passief en hebben lage competentie verwachtingen. Oplossingen zijn minder op de toekomst gericht waardoor ze meer vastlopen in alledaagse problemen

Question 22

Overgeneraliseren

Answer 22

Beperkte, weinig genuanceerde herinneringen aan eerdere problemen en oplossing
waardoor er weinig oplossingsmogelijkheden worden gezien voor nieuwe problemen.
Neiging om gebeurtenissen op een over gegeneraliseerde manier te herinneren

Question 23

Krenking

Answer 23

Kwetsbaarheid voor krenking van het zelfbeeld. Suïcide kan een manier zijn om het zelfbeeld te beschermen tegen verlies. Gekrenkte trots met woede kan ook

Question 24

Suïcidaliteit als
reactie op
bedreigende
belangen

Answer 24

Mensen worden wanhopging als belangrijke zaken in het leven dreigen mis te gaan op een onherstelbare wijze. Suïcidaliteit kan begrepen worden als een reactie op geblokkeerde belangrijke doelen waarbij het onmogelijk lijkt/is om deze in de toekomst nog te bereiken. Wordt ervaren als persoonlijkheid lijkt te desintegreren en de identiteit op het spel staat. Zelfbeeld is grotendeels bepaald uit de doelen die we kiezen en bereiken. Bedreigingen van het zelfbeeld weerspiegel twijfels aan de eigen competentie om effectief om te gaan met geblokkeerde idealen

Question 25

Cognitief
motivationele
benadering van
suïcidaliteit

Answer 25

Focust op het verlies van waarden en doelen. Hulpverlening gaat na hoe toekomstige belangen het beste gediend wordt, het wegnemen van blokkades en heroverwegingen van prioriteiten

Question 26

Toekomstgerichte
training

Answer 26

Kan helpen bij het stimuleren om op een realistische manier met de toekomst bezig te zijn. Het is een vorm van CT en coaching waarbij naasten ook betrokken worden om toekomstverachtingen te normaliseren

Question 27

Flashforwards

Answer 27

Piekeren over suïcide gaat vaak samen met opdringende levendige beelden en voorstellingen over suïcide welke fungeren als mentale voorbereiding op het plegen van suïcide. Vaak zijn deze beelden net zoals de gedachten niet onder controle. Voorstellingen van eigen zelfdoding zijn sterk emotioneel en worden soms als traumatiserend ervaren. Hoe gedetailleerder en overweldiger de beelden hoe hoger het risico. Mensen met bipolaire stoornis hebben meer flashforwards. Mogelijk zijn flashforwards te behandelen met EMDR

Question 28

Suïcidaliteit als
communicatie

Answer 28

Suïcidaliteit heeft altijd een relationele communicatieve kant waarbij het denken een weerspiegeling is van vaak isolement en het uiten van deze gedachten een poging kan zijn om het isolement te doorbreken. Een poging spiegelt soms een boodschap naar naasten maar naast de communicatieve betekenis is er ook een doodswens. Wanneer suïcidaliteit als manipulatie ingezet lijkt te worden is het toch eerder een demonstratie van onmacht dan een weldoordachte manipulatie. Het kan een vorm zijn van een schreeuw om hulp

Question 29

Procesmodel van
suïcidaliteit

Answer 29

Een wisselwerking tussen factoren staat centraal
- Kwetsbaarheidsfactoren: al dan niet erfelijke biologische factoren die impulsen, agressiecontrole en verwerking van gebeurtenissen beïnvloeden. Ook levensgeschiedenis en aangeleerde hulpeloosheid
- Persoonlijkheidsfactoren: versterken de gevoelens van hopeloosheid. Het gaat om relationele onmacht, hulpeloosheid, gebrekkige affectregulatie, impulsiviteit, dichotoom denken, rigiditeit, perfectionisme, piekeren en gebrekkige probleemoplossende vaardigheden en krenkbaarheid van het zelfbeeld
- Uitlokkende gebeurtenissen: gebeurtenissen die bedreigend zijn voor zelfbeeld en belangrijke doelen. Deze generaliseren naar bedreiging voor de identiteit en hulpeloosheid
- Piekeren: onophoudelijk piekeren over suïcide, herhalende gedachten en beelden worden zelfkwelling die als ondragelijk worden ervaren
Suïcide is een ontsnapping aan bovenstaande. Deze geblokkeerde ontsnappingen vormen een ondragelijke hopeloze situatie, de suïcidale crisis. Het verschilt per individu hoelang men deze kan verdragen afhankelijk van sociale steun en hulpverlening. Ambivalentie tussen hoop en hopeloosheid is een kenmerk van het suïcidaal proces.

Question 30

Waarom plegen
zoveel mensen
geen suïcide

Answer 30

Hulpverleners moeten uitgaan van het principe dat alle suïcidale mensen liever niet dood willen en alles aangrijpen om verder te leven. Ambivalentie tussen hoop en wanhoop is een basis kenmerk van suïcidaliteit. beschermde factoren:
- Interne hulpbronnen: affectregulatie, impulscontrole, vermogen te relativeren, flexibiliteit, goed ontwikkelde zelf en relatie met zichzelf, vertrouwen hebben in anderen, hulp vragen
- Omgevingsfactoren: Een begripvol contact met een medemens, hecht netwerk, afwezigheid van middelen, religie, jonge kinderen (alleen preventief bij vrouwen), een goed bereikbare en deskundige gezondheidszorg