Stemmingsstoornissen bij adolescenten

Question 1

Wat is anhedonie?

Answer 1

Het ervaren van verminderde plezier in activiteiten en taken.

Question 2

Welke depressieve-stemmingsstoornissen zijn er?

Answer 2

• Disruptieve stemmingsdisregulatie stoornis
• Depressieve stoornis
• Dysthymie
• Premenstruele stemmingsstoornis
• Depressieve stemmingsstoornis door middel/medicatie of een somatische aandoening

Question 3

Wat is Disruptieve stemmingsdisregulatie stoornis?

Answer 3

Dit is een combinatie van verstoord gedrag en stemmingsregulatiestoornis. Deze diagnose is toegevoegd geweest in de DSM-5 om overdiagnose/behandeling van BPS bij kinderen te vermijden.

Question 4

Wat is het verloop van disruptieve stemmingsdisregulatie stoornis?

Answer 4

• Voorkomen: binnen 2 à 3 omgevingen (ouders, leerkrachten, leeftijdsgenoten)
• Start voor dat iemand 10 jaar is
• Duur langer dan 1 jaar
• Diagnose gebeurt na 6 jaar en voor 18 jaar
• Prognose: ontwikkeling naar depressieve stoornis of angststoornis, niet BPS

Question 4

Wat zijn de kenmerken van disruptieve stemmingsdisregulatie stoornis?

Answer 4

• Driftbuien (+3/week): verbaal of fysiek; zijn disproportioneel (intesiteit, duur) tov de aanleding/situatie
• Chronische, ernstige, aanhoudende prikkelbare/boze stemming: Bijna dagelijks en meer dan 3X/week, niet in overeenstemming met het ontwikkelingsniveau, gedurende het grootste deel van de dag, waarneembaar voor anderen

Question 5

Wat is een Depressieve stemmingsstoornis door middel/medicatie of een somatische aandoening?

Answer 5

is een vorm van depressie die veroorzaakt wordt door het gebruik van bepaalde middelen (zoals drugs of medicatie) of door een onderliggende lichamelijke (somatische) aandoening. Deze vorm van depressie onderscheidt zich van andere depressieve stoornissen doordat de depressieve symptomen een directe reactie zijn op een specifieke externe factor, zoals een stof of een ziekte.

Question 5

Wat zijn de kenmerken voor MDS?

Answer 5

Emotioneel: Een groot deel van de dag is er sprake van een sombere of prikkelbare stemming (bij kinderen en adolescenten vaak prikkelbaarheid) en een duidelijke daling van interesse of plezier in bijna alle activiteiten.

Neurovegetatief: Er kunnen veranderingen in eetlust of gewicht optreden, zoals significant gewichtsverlies of -toename. Bij kinderen kan dit ook betekenen dat ze niet voldoende aankomen in gewicht zoals verwacht in hun groeiproces. Daarnaast kan het slaappatroon verstoord zijn, met symptomen van insomnia (slapeloosheid) of hypersomnia (overmatig slapen).

Cognitief: Patiënten kunnen gevoelens van waardeloosheid, schuld, hulpeloosheid of bezorgdheid ervaren. Er is vaak sprake van een verminderd vermogen om te concentreren, beslissingen te nemen of helder na te denken. In ernstige gevallen kunnen recidiverende gedachten aan de dood, suïcidegedachten of zelfs specifieke plannen voor zelfdoding optreden.

Lichamelijk: Mensen met MDS ervaren vaak vermoeidheid of verlies van energie, bijna elke dag. Er kan ook sprake zijn van psychomotorische agitatie (onrust) of vertraging (traagheid in bewegingen of spraak).

Voor een diagnose moet ten minste één van de emotionele symptomen aanwezig zijn, en deze symptomen moeten een significante impact hebben op het dagelijks functioneren van de persoon.

Question 6

Hoe word dysthemie behandelt?

Answer 6

De behandeling van dysthymie kan bestaan uit psychotherapie, zoals cognitieve gedragstherapie (CGT), en/of medicatie, zoals antidepressiva. Een goede ondersteuning door een arts of therapeut is essentieel om de kwaliteit van leven te verbeteren en de symptomen te verminderen.

Question 7

Wanneer is er sprake van een depressieve stoornis volgens DSM-5

Answer 7

• Er is sprake van een sombere stemming, verhoogde prikkelbaarhied, woedeaanvallen, lichamelijke klachten, sociaal terugtrekken, gedaalde (school)prestaties en/of ahedonie
• Deze veranderingen (t.o.v. functioneren v voordien) duren langer dan 2We
• Er heeft zich nooit een manische of hypomanische episode voorgedaan
• Niet tgv een middel of een somatische aandoening og een schizofreniespectrum- of andere psychitische stoornis

Question 8

Wat zijn de gevolgen van een depressieve stoornis?

Answer 8

Significant lijden of beperkingen in het functioneren op school, thuis en sociaal.

Question 9

Hoe kunnen we prevalentie bieden?

Answer 9

Door de klachten vroegtijdig te spotten en te behandelen.

Question 10

Hoe komt het dat je tijdens je adolescentie (12-19j) een verhoogde kwetsbaarheid voor depressieve stoornissen hebt?

Answer 10

Dit komt door:
- De mismatching in de rijping van de verschillende hersengebieden.
- De mismatching tussen de sociale eisen en de rijping van de hersenen
- Denkvaardigheden nemen toe en er ontstaat ruminatie
- Hormonale veranderingen
- Afname van ouderlijke controle, toename van autonomoe van de jongere

Question 11

Wat is ruminatie?

Answer 11

Rumineren is het herhaardelijk nadenken over de de betekenis en oorzaken van problemen, gevoels en symptomen, vaak gericht op nare gebeurtenissen die je hebt meegemaakt.

Question 12

Wat is mismatching tussen de sociale eisen en de rijping van de hersenen?

Answer 12

De sociale eisen veranderen snel doordat er belangrijke en snelle verandering ontstaan in de sociale omgeving. Deze veranderingen en de rijping van de hersenen drijven op hun beurt de hersen- en seksuele ontwikkeling voort.

Question 13

Wat is mismatching in de rijping van de verschillende hersengebieden?

Answer 13

De ‘emotionele hersenen’ worden beinvloed door het lymbisch systeem, dit betekent dat de ‘rationale hersenen’ onder invloed zijn van de prefrontale cortex.

Question 14

Wat is de oorzaak v. depressieve stoornissen?

Answer 14

• Genetische factoren
• omgevingfactoren

Question 15

Op welke manier hebben genetische factoren een invloed op depressie?

Answer 15

• Genetische variabiliteit is tussen de 30% en de 50% en heeft een impact op gevoeligheid om stressvol te reageren op negatieve omgevingsfactoren
• Vrouwen zijn 2x > mannen

Question 16

Wat zijn temperamentkenmerken?

Answer 16

Dit is een combinatie van ↑NA x ↓PA x ↓EC

Question 17

Wat is NA, PA en EC?

Answer 17

NA: Negatieve affectiviteit, PA: Positieve affectiviteit, EC: Effortful
control

Question 18

Welke specifieke omgevingsfactoren kunnen depressie veroorzaken?

Answer 18

• Ouderlijke depressie of andere psychiatrische stoornissen
• Gebrek aan gezinscohesie
• Ouder-kind relatieprobleem/ verstoorde hechting,
• Negatieve ervaringen en interacties in het gezin
• traumatische ervaringen en seksueel en fysiek misbruik en
  mishandeling; verwaarlozing
• Traumatische ervaringen en seksueel en fysiek misbruik en
  mishandeling buiten het gezin
• Sociaal disfunctioneren: uitsluiting en gepest worden
• Schools disfunctioneren: Leerstoornissen, IQ, ADHD, te hoge verwachtingen, prestatiedruk

Question 19

Wat is de interactie tussen Gen-Omgeving?

Answer 19

• Genetische kwetsbaarheid is in de vorm van functioneel polymorfisme in de promotorregio van de serotoninereceptor, staat in combinatie met stressvolle gebeurtenissen vanuit vroeg in het leven
  -> gevolg: Geeft een verhoogde kans op het ontstaan van depressies op latere leeftijd
• Een combinatie van mishandeling en genetische kwetsbaarheid in de vorm van polymorfisme van serotonine-genpromotor kan zorgen voor depressie op latere leeftijd

Question 20

Wat is de prognose van depressie?

Answer 20

Depressie kan lijden tot:
- zelfdoding
- algemeen dysfunctioneren;
schools, familiaal, emotioneel, cognitief, sociaal, middelenmisbruik, wettelijke problemen, blootstelling aan negatieve gebeurtenissen

Question 21

Hoelang kan een depressie(ve stoornis) duren?

Answer 21

Gemid. duurt het ongeveer 11 maanden; (lichte depressies) kunnen jaren duren

Question 22

Hoe groot is het risico op terugval?

Answer 22

Na 5j is er 70% kans; dit neemt toe naarmate het aantal eerdere episodes groter is

Question 23

Welke comorbiditeit kan er zijn bij depressie?

Answer 23

• Gedragsstoornissen; Obsessief-compulsieve stoornis (ODD/CD)
• Angststoornissen
• ADHD
• Trauma (PTSS)
• Autisme
• somatoforme stoornis
• Enuresis of encopresis
• Alcoholmisbruik
• Eetstoornis
• Licht verstandelijke beperking
• Borderline persoonlijkheid

Bij comorbiditeit is de kans groter op; herval, een langere duur, een groter suïciderisico, grotere functionele beperkingen (sociaal, werk, school), minder gunstige behandelingsrespons en meer gebruik van medische diensten.

Question 24

Hoe word Matige depressie (7-8) behandelt?

Answer 24

• Psycho-educatie
• Ondersteuning
• Watchfull waiting
• Psychotherapie: CGT of IPT
• Ouder/gezinsbegeleiding
• Soms: medicatie

Question 25

Hoe word Ernstige depressie (9) behandelt?

Answer 25

• Psycho-educatie
• ondersteuning
• Watchfull waiting
• Psychotherapie: CGT of IPT
• Ouder/gezinsbegeleiding
• Medicatie

Question 26

Wat bekijken/ behandelen we via psycho-educatie?

Answer 26

• Symptomen: misvattingen, schuldgevoelens, aanvaarding
• Ontstaanfactoren: (Kwetsbaarheid voor) depressie bij ouders; Uitlokkende stressoren
• Verloop, risico op herval: behandeltrouw bevorderen
• Behandelmogelijkheden overlopen: betrokkenheid verhogen door inspraak
• Invloed op gezinsrelaties: overbetrokkenheid <-> tekort aan empathie
• schools functioneren: contact met de school -> uitleg

Question 27

Wat moeten ouders ondersteunen?

Answer 27

• Ziektestatuut (soms wil kind wel naar school maar moet je zeggen ‘nee even
  rusten nu’)
• Overleg met de school
• Uitlokkende factoren depressie verminderen

Question 28

Wat is CGT psychotherapie?

Answer 28

= Cognitieve GedragsTherapie

Hierbij bekijken we de GGGGG:
- Gebeurtenis
- Gedachte
- Gevoel
- Gedrag
- Gevolg

Question 29

Wat is ABFT?

Answer 29

= Attachment Based Family Therapy
= een therapeutische benadering die zich richt op het herstellen en versterken van emotionele banden binnen gezinnen, met name tussen ouders en hun kinderen. Het uitgangspunt van ABFT is dat sterke, veilige hechtingsrelaties binnen het gezin een cruciale rol spelen in het welzijn van jongeren en hun vermogen om met stress en emotionele problemen om te gaan. De therapie richt zich vooral op gezinnen waarin jongeren worstelen met depressie, angst, suïcidale gedachten of andere emotionele problemen.

Question 30

Wat is psychodynamische psychotherapie?

Answer 30

is een vorm van psychotherapie die zich richt op het onderzoeken van onbewuste processen, emotionele conflicten en vroegere ervaringen die invloed hebben op het huidige gedrag, gedachten en emoties van een persoon.

Question 31

Hoe werkt de medicatie tegen depressie?

Answer 31

Selectieve serotonine reuptake inhibitoren (SSRI)–Eerste
keuzeproducten
 Behalve fluoxetine nog geen SSRI onomstreden effectief en
veilig gebleken.
 Werkzaamheid van SSRI’s sertraline, citalopram, escitalopram
en SNRI venlafaxine bestaat enig, maar niet eenduidig, bewijs
 Effectiviteit 61% vs placebo 50%
- Indicaties gebruik antidepressiva
 Nood aan acute verbetering bij matige/ernstige MDD
 Belangrijke suïcidaliteit
 Geen/partieel effect van psychotherapie
 co-morbide (angst)stoornis die gelijktijdige behandeling vergt
- Gecombineerde behandeling: farmacotherapie én
psychotherapie = beste effect

Question 32

Wat is angst?

Answer 32

is een normaal en universeel gevoel. Het heeft een protectieve functie tegen mogelijk gevaar. In elke ontwikkelingsfase hebben kinderen specifieke angsten. Als het gevaar geweken is zal er opnieuw ontspanning komen en aandacht voor alledaagse dingen. Bij jonge kinderen valt het minder snel op. Het is de meest voorkomende psychische stoornis in de kinderleeftijd.
Normale angst ≠ buitensporige angst

Question 33

Hoe word Milde depressie (5-6) behandelt?

Answer 33

• Psycho-educatie
• Ondersteuning
• Watchfull waiting

Question 34

Wanneer is er sprake van psychopathologische angsten volgens DSM-5?

Answer 34

• Angsten houden aan
• Niet meer adaptief als het normale dagelijks functioneren verstoord raakt, sprake van langdurig en ernstig lijden

Question 35

Wanneer blijven angsten bestaan?

Answer 35

• Indien bron van de angst aanwezig blijft
• Als er geen trigger is om de angst te overwinnen (vermijding)
• Bij cognitieve vervormingen

Question 36

Wat zijn de kenmerken van angst?

Answer 36

Fear = angst (gevoel) is geassocieerd met de activatie van het autonome ZS en met een directe vecht
of vluchtreactie. Er is op dat moment een aanwezige dreiging in de nabije omgeving.

2. Lichamelijke reacties:
   Motorische verschijnselen; hyperactiviteit, trillen en beven

Fysiologische verschijnselen: versneld ademhalen, hogere hartslag, zweten, …

Onmiddellijk optredende, opvallende, specifieke en openlijke dreiging in de nabije omgeving

Reactie: ontsnappen of vermijden

Normale, adaptieve reactie op gevaar (lichamelijk)

3. Angstige gedachten: negatieve affectiviteit = negatieve lading toekennen aan een gebeurtenis:
   Anxiety = (psychische) angst, (be)zorg(dheid) = nadenken over toekomstig gevaar:
   - Aanhoudende dreiging met minder precieze voorspelling van het gevaar
   - Door je gedachten maak je jezelf angstig, er is geen gevaar. Je maakt jezelf bang
   - Reactie: toegenomen fysiologische arousal
   - Abnormale reactie op gevaar (cognitief)
4. Gedrag: vermijdend gedrag stellen

Question 37

Wat zijn de risicofactoren van angst?

Answer 37

Op niveau van het kind:
- Genetische aanleg: gedragsinhibitie -> erf je over van de ouders
- Onveilige ambivalente/afwerende gehechtheid
- Angstige cognitieve stijl

Op niveau van de ouders en het gezin:
- Internaliserende stoornis bij één van de ouders
- Opvoedingsstijl gekenmerkt door weinig aanmoediging en overbezorgdheid
- Verwaarlozing en mishandeling

Op niveau van de omgeving:
- Negatieve levensgebeurtenissen
- Slechte relatie met leeftijdsgenootjes

Question 38

Welke rol heeft het gezin in het al dan niet afleren van angsten?

Answer 38

Belangrijke rol in het al dan niet afleren van angsten:
 Veilige, beschermende context
 Biedt info over situaties (bv. ziet zus omgaan met een hond  hoe kan ik dit doen)
 Bekrachtigen van coping (leren ondersteunen) of vermijdingsgedrag (niet bekrachtiging)

Question 39

Hoe kunnen we angst behandelen?

Answer 39

Richt zich op het verminderen van de angstsymptomen en op het verbeteren van het sociaal functioneren:
- Psycho-educatie: uitleg geven aan ouders en kind
- Psychosociale interventies

Eventueel farmacotherapie
1. Angst – gevoel: relatie gevoel – lichaam -> emotieregulatie
2. Lichamelijke reacties: ontspanningsoefeningen
-> emotieregulatie
3. Angstige gedachten: angstopwekkende gedachten herkennen/vervangen door angstverminderende
gedachten -> cognitieve herstructurering = angstige gedachten leren kennen en veranderen door
angstverminderende, neutrale, realistische gedachten:
- CGT vertrekt vanuit het idee dat er heel milde relatie is tussen gevoelens en gedrag. Door de
storende/afwijkende gedachtenpatronen te gaan veranderen zouden de problemen op gebied van gevoelens of gedrag kunnen gaan aanpassen.
- Negatieve gedragspatronen die verband houden met angststoornissen = cognitieve
vervormingen en automatische gedachten.

4. Gedrag (vermijding) -> desensitisatie
   - Blootstelling = exposure = confrontatie met een angstwekkende situatie
   - Minst: meest beangstigend
   - Lot en bekrachtiging

Question 40

Welke behandelprotocollen zijn er?

Answer 40

Steeds aanpassen aan de individuele behoefte van een kind en het gezin.

Denken + doen = durven (Bögels, 2008b, c)
- Groepsbehandeling voor kinderen en jongeren met angststoornissen
- Technieken uit CGT om de angstige gedachten te veranderen

FRIENDS = VRIENDEN (Barrett, Webster, Turner, 2000):
Het is een groepsbehandeling voor kinderen en jongeren met angststoornissen. Het zijn technieken uit CGT
om de angstige gedachten te veranderen. Vrienden voor het leven programma:
- V: Voel gevoelens
- R: Rust en ontspan jezelf
- I: Ik kan het! Ik kan het zo goed mogelijk proberen
- E: Eigen plan van aanpak
- N: Netjes gedaan dus beloon jezelf
- D: Doe je oefeningen! Niet vergeten
- EN: En blijf rustig voor het leven

Question 41

Welke Bipolaire-stemmingsstoornissen zijn er?

Answer 41

• Bipolaire I stoornis
• Bipolaire II stoornis
• Cyclothyme stoornis
• Bipolaire stemmingsstoornis door een middel/medicatie of een somatische aandoening

Question 42

Wanneer is er sprake van BPS I?

Answer 42

BPS met min. 1 manische episode (>1w
stemmingsverandering en toegenomen
activiteit en duidelijke beperkingen)

Question 43

Wanneer is er sprake van BSP II?

Answer 43

BPS met min.1 hypomane episode(s)
(>4opeenvolgende d en geen duidelijke
beperkingen) en min. 1 depressieve episode

Question 44

Wat is cyclothyme stoornis?

Answer 44

• gedurende min. 1jaar talrijke periodes van lichte
  manische en lichte depressieve symptomen
  (onvoldoende voor (hypo)manie of depressieve
  episode)
• Symptomen min.de helft van de tijd aanwezig
  geweest
• Niet langer dan 2m achtereen symptoomvrij

Question 45

Hoe diagnoseren we bipolaire stemmingsstoornissen?

Answer 45

• Moeilijk te diagnosticeren en nauwelijks te onderscheiden van veel andere op de kinderleeftijd
  voorkomende stoornissen (ADHD, Depressie, Gedragsstoornissen, Middelenmisbruik).
• Visieverschil in de Amerikaanse literatuur en de Europese literatuur
• VS sterke toename diagnose bipolaire stoornis NAO bij kinderen bij wie sprake is van een ernstig
  prikkelbare stemming, ‘affectieve stormen’, stemmingslabiliteit, ernstige driftbuien, symptomen van
  depressie, angst, hyperactiviteit, slechte concentratie en impulsiviteit, zonder dat er sprake is van periodiciteit.
  -> follow-uponderzoeken : latere leeftijd GEEN BPS ontwikkelen, maar vooral unipolaire depressies of angststoornissen.
  -> Dit heeft mede geleid tot een aanpassing van de criteria voor (hypo-) manie in de DSM-5 (2013), waarbij ‘toegenomen activiteit’ is toegevoegd als verplicht tweede kernsymptoom, naast een ‘veranderde stemming’
  + disruptieve stemmingsdisregulatiestoornis , bedoeld als classificatie voor kinderen met stemmingsklachten en ernstige chronische prikkelbaarheid.

Question 46

Wanneer is er volgens het DSM-5 sprake van manie?

Answer 46

Noodzakelijke symptomen:
- Verhoogde stemming
- Prikkelbaarheid
- Toegenomen activiteit

+ 3 of meer van de volgende symptomen:
- Vergroot zelfvertrouwen
- Verhoogde doelgerichte activiteit of agitatie
- Verminderde nood aan slaap
- Afleidbaar
- Praatgraag en snelle spraakk
- Vlucht van ideeën/racegedachten

Question 47

Want zijn de belangrijkste risicofacoren voor kinderen en adolescenten om bipolaire stoornis te ontwikkelen?

Answer 47

• De eerste episode vrijwel altijd een (lichte) depressie
• Familiaire belasting is de belangrijkste risicofactor voor kinderen en adolescenten om zelf een bipolaire stoornis te ontwikkelen. Kinderen van een
  ouder met een bipolaire stoornis hebben lifetime 10-15% kans op een bipolaire stoornis.

Question 48

Hoe kunnen we bipolaire stoornissen behandelen?

Answer 48

• Psycho-educatie: symptomatologie, etiologie, prognose; behandeling; aanpassingen van de leefstijl
• Psychotherapie: CGT, IPT-A, FFT
• Medicatie: Stemmingsstabilisatoren

Question 49

Hoe gaan we onze leefstijl aanpassen?

Answer 49

• Stressreductie
• Regelmatig slaappatroon
• aanpassingen op school

Question 50

Wat is IPT-A?

Answer 50

= Interpersoonlijke Psychotherapie voor Adolescenten
= Is een vorm van psychotherapie die speciaal is ontwikkeld voor jongeren en adolescenten met depressieve klachten. Het is een aanpassing van de klassieke Interpersoonlijke Psychotherapie (IPT) en richt zich op de rol van interpersoonlijke relaties bij het ontstaan, het onderhouden en het verergeren van depressieve symptomen. IPT-A helpt jongeren om hun emotionele problemen te begrijpen in de context van hun sociale relaties en werkt eraan om die relaties te verbeteren als een manier om hun stemming te verbeteren.

Question 51

Wat is FFT?

Answer 51

= Functional Family Therapy
= Functionele Gezinstherapie
= een systeemgerichte, gefaseerde behandeling gericht op het verbeteren van gezinsrelaties en het aanpakken van gedragsproblemen bij jongeren. Door een combinatie van gedragsmatige, cognitieve en systeemgerichte technieken helpt FFT gezinnen om negatieve interactiepatronen te doorbreken en positieve veranderingen te bevorderen. Het is een effectieve en intensieve therapie die vooral wordt ingezet bij jongeren met ernstige gedragsproblemen en hun gezinnen.

Question 52

Welke stemmingsstabilisatoren gaan we gebruiken?

Answer 52

We gaan stabilisatoren gebruiken die een atimanisch effect hebben en geen antidepressief effect omdat dit het risico tot een manisch episode kan uitlokken. We gaan preparaten gebruiken.

Question 53

Welke preparaten van stemmingsstabilisatoren bij medicamenteuse behandeling van een bipolaire stoornis gaan we gebruiken?

Answer 53

• Lithium
• Anti-epilectica
• Anti-psychotica

Question 54

Komt depressie en BPS veel voor?

Answer 54

depressie komt vaker voor dan BPS. BPS is zeldzaam. Ze komen wel bij vrouwen 2x meer voor dan bij mannen

Question 55

Wat pyscho-educatie?

Answer 55

is een proces waarbij mensen met psychische problemen en hun omgeving (zoals familie en vrienden) voorlichting en informatie krijgen over de aard van hun aandoening, de impact ervan op het dagelijks leven, en de beschikbare behandelingen. Het doel van psycho-educatie is om inzicht te geven in de stoornis en de bijbehorende symptomen, vaardigheden aan te leren om hiermee om te gaan, en het bevorderen van herstel en zelfmanagement.

Op basis van de door jou verstrekte informatie zou de psycho-educatie voor kinderen en jongeren met een focus op activatie, emotionele competentie, en cognitieve kwetsbaarheid er als volgt uitzien:

Question 56

Welke soorten angststoornissen zijn er ?

Answer 56

• Seperatieangststoornis
• Selectief Mutisme
• Specifieke fobie
• Sociale angststoornis
• Paniekstoornis
• Agorafobie
• Gegeneraliseerd angststoornis

Question 57

Wat is seperatieangststoornis?

Answer 57

Excessieve angst of vrees om gescheiden te worden van diegene aan wie de betrokkene gehecht is

 Klinisch beeld:
Jonge kind: vastklampen, achterna lopen/kruipen,
Later: nachtmerries over separatie, schoolweigering, verzetten tegen het gescheiden worden
van de ouders door te weigeren om ergens te logeren, om alleen te slapen, alleen thuis te
zijn
Meer lichamelijke klachten (buikpijn, hoofdpijn,…)
Tot 18 jaar: langer dan 4 weken aanwezig

Question 58

Wat is selectief mutisme?

Answer 58

• Consistent niet spreken in sociale situaties waarin dit wel verwacht wordt (school) 
  leerbeperkingen als gevolg
• Spreekt wel in andere situaties
• Geen gebrek aan kennis van of vertrouwdheid met de in de sociale situatie gesproken taal
• Begint vaak voor het 5e levensjaar, maar meestal dan pas ontdekt
• Duur stoornis: minimum één maand

Question 59

Wat is specifieke fobie?

Answer 59

 Duidelijke angst of vrees voor een specifiek object of situatie: vliegen, hoogtes, dieren, bloed, …
 Het object van de fobie/situatie lokt onmiddellijk angstreacties uit
 Vermijding van de angstaanjagende prikkel
 Veroorzaakt significante lijdensdruk, beperkingen in het dagelijks functioneren
 Langer dan 6 maanden aanwezig

Question 60

Wat is sociale angststoornis?

Answer 60

 Angst/vrees voor sociale situaties met blootstelling aan mogelijke kritische beoordeling door anderen
- Sociale interacties
- Geobserveerd worden
- Prestatie leveren in bijzijn van anderen
 Bij kinderen: huilen, driftbuien, verstijven, vastklampen, wegduiken, niet spreken
 Vermijding van sociale situaties
 Zorgt voor beperkingen in het dagelijks leven
 Langer dan 6 maanden aanwezig

Question 61

Wat is een paniekstoornis?

Answer 61

 Terugkerende onverwachte paniekaanvallen
- Plotse golf van intense angst of onbehagen die binnen enkele minuten een piek bereikt
- Gepaard met lichamelijke klachten: hartkloppingen, zweten, trillen, ademnood, borstpijn,
buikpijn, duizeligheid en cognitieve klachten (derealisatie, depersonalisatie, vrees om gek te
worden, dood te gaan)
 Bezorgd zijn over nieuwe paniekaanvallen
 Gedragsverandering in samenwerking met aanvallen

Question 62

Wat is agorafobie?

Answer 62

Vrees voor twee of meer:
 Gebruik maken van vervoer (auto, bus, trein, vliegtuig, …)
 In open ruimte bevinden (parkeerplaatsen, markt, brug, …)
 In afgesloten ruimte bevinden (winkels, theaters, cinema, …)
 In de rij staan of in menigte bevinden
 Alleen buitenshuis zijn
Vermijding van deze situaties vanuit de gedachte dat ontsnappen moeilijk zal zijn of hulp niet beschikbaar
wanneer zich paniek, gênante, machteloos makende symptomen zich zouden ontwikkelen. Moet langer dan 6
maanden aanwezig zijn.

Question 63

Wat is gegeneraliseerde angststoornis?

Answer 63

 Angst en bezorgdheid in combinatie met 3 of meer (kinderen: 1) symptomen:
- Rusteloosheid, opgedraaid of gespannen gevoel
- Snel vermoeid raken, piekeren
- Moeite met concentreren
- Prikkelbaarheid, spierspanning, slaapproblemen
 Diverse bronnen voor de angst: prestaties op werk/school, vakantie,…
 Langer dan 6 maanden aanwezig

Question 64

Wat is BPS door een middel/medicatie of een somatische aandoening?

Answer 64

is een bipolaire stemmingsstoornis die wordt veroorzaakt door externe factoren zoals het gebruik van een middel (bijvoorbeeld drugs of medicijnen) of een lichamelijke ziekte. De behandeling richt zich op het aanpakken van de onderliggende oorzaak en het stabiliseren van de stemming. Het is belangrijk om deze vorm van bipolaire stoornis te onderscheiden van andere vormen, omdat de symptomen vaak direct gerelateerd zijn aan een specifieke oorzaak buiten de persoon zelf.

Question 65

Wat is KOPP?

Answer 65

= Kinderen van Ouders met Psychische Problemen.
Dit verwijst naar kinderen die opgroeien in een gezin waar één of beide ouders kampen met psychische problemen. Deze kinderen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van psychische stoornissen, omdat ze opgroeien in een omgeving die vaak minder stabiel is. Psychische problemen van ouders kunnen ervoor zorgen dat de ouders minder gevoelig zijn voor de behoeften van het kind, en de thuissituatie kan daardoor onveilig aanvoelen.

Het is daarom belangrijk om het hele gezin te betrekken bij de behandeling. Interventies kunnen zich richten op:

Verhogen van opvoedvaardigheden: ouders leren om beter om te gaan met de uitdagingen van het opvoeden ondanks hun psychische problemen.
Psycho-educatie: informatie geven aan het gezin over de ziekte van de ouders, zodat zij beter begrijpen wat er speelt.
Maatschappelijke ondersteuning: het verminderen van stress door bijvoorbeeld praktische hulp te bieden aan het gezin, waardoor de druk op zowel de ouders als de kinderen afneemt.
Door deze aanpak kan de impact van de psychische problemen van de ouders op de kinderen worden verminderd, en kunnen deze kinderen zich beter ontwikkelen in een stabielere omgeving.

Question 66

Wat is suïcidaliteit?

Answer 66

Een proces met:
 Gedachten over dood/doodgaan
 Gedachten over zelfdoding/zelfbeschadiging
 Dreigen met of tekenen van zelfdoding
 Poging tot zelfdoding (medicijnen zijn niet effectief in het bereiken van zelfdoding)
 Geslaagde zelfdoding

Question 67

Hoe herken je de signalen van suïcidaliteit van mensen in je omgeving?

Answer 67

 Consumeren veel meer alcohol/drugs
 Slapen veel meer/minder
 Snel agressief of helemaal van slag
 Extreme moodswings van extreme blijheid naar diepe neerslachtigheid
 Babbelen vaak over de zin van het leven of voelen zich hopeloos
 Ze isoleren zich opeens van andere mensen

Question 68

Hoe pak je suïcidaliteit aan?

Answer 68

Let op signalen zoals isolatie en stilte en het is heel moeilijk om zelf uit de put te kruipen
 Wanneer we in een depressie terechtkomen en onze gedachten in een negatieve spiraal cirkelen, is
ons eigen brein vaak de ergste vijand
Stel laagdrempelige vragen zoals:
 Hoe is je laatste week geweest? Wanneer is de laatste keer dat je echt iets leuks hebt gedaan? Wat
zou je blij maken vandaag? Ik voel me de laatste tijd mentaal soms niet zo oké, heb je advies voor
me?
 Stel je zelf kwetsbaar op, dat bouwt vertrouwen
 Vraag dieper door dan gewoon “alles goed met je?

Question 69

Hoe vang je suïcidaliteit het beste op?

Answer 69

3.1.1.2 Opvang
 Open communicatie over voeren
 Ernstig nemen:

Niet tegenspreken, wel blijven beklemtonen dat je mee wil zoeken naar andere oplossing

Empathische houding
 Bereikbaarheid 24u/24u organiseren
 Verwijderen van middelen (in overleg)
 Structuur aanbrengen: dagstructuur, ordening en analyse van probleemdomeinen
 Opname: indien problematische gezinstoestand (in overleg) + continue bewaking