Somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen Flashcards
Wat zijn somatische symptoomstoornissen en verwante stoornissen?
Dit zijn een aandoeningen waar fysieke en psychologische factoren sterk met elkaar verweven zijn
Wat zijn de hoofdsymptomen van een somatische-symptoomstoornis?
Eén of meerdere lichamelijke klachten waar de persoon onder lijdt of die het dagelijks leven in grote mate verstoord.
Er is sprake van excessieve gedachten, gevoelens of gedragingen die samenhangen met lichamelijke klachten, vnl. pijn en bij kinderen en jongere is dit vnl. recidverende buikpij, hoofdpij, moeheid of misselijkheid.
Het persisteren en duurt langer dan 6 maanden en heeft een actuele ernst.
Vanwaar komt een somatische symptoomstoornis en zijn verwante stoornissen volgens de grieken?
Vanuit Hysterie = een nabootsing van lichamelijke symptomen, al dan niet bewust.
Wat zijn de hoofdsymptomen bij een conversiestoornis?
Één of meer symptomen die een veranderingen in de willekeurige motorische of sensorische
functies geeft; deze symptomen zijn incompatibel met een bekene neurologische of andere somatische aandoening.
afhankelijk van het type syndroom : parese/paralyse, abnormale bewegingen, sliksymptomen, spraaksymptomen, aanvallen, convulsies, … .
Deze kunnen voorkomen in acute episodes als reactie op een trauma, en dit duurt dan minder dan 6 maand. Als ze langer dan 6 maanden zijn, dan noemen we de symptomen persisterend.
Wat zijn de kenmerken van een somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen bij het kind?
- Comorbiditeit (1/3 tot 1/2 heeft dit) met angststoornis of depressie; Vaker ODD, ADHD en ASS
- Lichamelijke klachten onderdeel van een psychiatrische stoornis zoals vermoeidheid bij een depressie, eetstoornis of ASS
- Gevoelig, consciëntieus ( ze volgen steeds de regels)
- Onzeker, angstig, beschaamd, twijfelachtig
- Geobserdeerd, koppig
- Beperkte sociale relaties
- Slechte individuatie, afhankelijk
Wat zijn de kenmerken van een somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen bij gezin?
- Vaak gezondheidsproblemen
- Somatische attributiestijl: gaan alles wijten aan lichamelijke klachten (wanneer je hoofdpijn hebt,
denken dat je ziek bent) - Versterken van somatische klachten door er heel wat aandacht aan te geven
- Conflict vermijding
- Niet de gewoonte om zaken te verbaliseren, gaan dit eerder vermijden
- Emotionele bias: ik voel me angstig, dus moet ik mij in gevaar bevinden; ik voel mij ongeliefd, dus
houdt er niemand van mij
Wat zijn de stressoren van een somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen, op de verschillende domeinen?
- school: te hoge verwachtingen
- thuis: te hoge verwachtingen, te weinig aandacht, …
- Peers: pestgedrag ( ipv zeggen dat ze gepest worden, krijgen ze lichamelijke klachten)
- Specifieke trauma: bv. mishandeling
- Acute levensgebeurtenissen
- chronische stres
Waarom is het belagrijk om de tijdsverloop te bewaken van een somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen?
- Symptomen raken ingeslepen
- Connectie met stressor vervaagt
- Ziektewinst neemt toe
- Herintegratie wordt moeilijker
- Angst voor zeldzame, ernstige pathologie
- Wantrouwen in medische wereld: hoe langer het duurt om een antwoord te hebben, hoe groter het
wantrouwen wordt
Hoe kunnen we een somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen behandelen?
- Joining
- Psycho- educatie
- Fysiotherapie
- psychotherapie: Familietherapie, Individuele therapie (CGT), CGT in het gezind, met de ouders; vanaf 8-9j. via of samen met de (mediatie) en soms met het hele gezin
(gezinstherapie
Wat is de behandelprotocol bij een somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen?
- Psycho-educatie toepassen bv. verhaaltje lezen + vragen stellen
- pijnkalender: die rond de pijn vragenstelt en reflecteert om zo een logboek ervan bij te houden
- Ontspanning bieden, met als doel;
Kinderen leren signalen van spanning in hun lichaam herkennen.
Kinderen leren de buikademhaling aan.
Kinderen leren de verscheidene spiergroepen opspannen
Kinderen oefenen methodieken in om zich te ontspannen - Probleemoplossing toepassen:
1) probleem identificeren
2) Zoveel mogelijke oplossingen zoeken
3) Deze evalueren en de beste kiezen
4) Die gaan we uitvoeren
5) Oplossing evalueren
-Afleiding:
Aandacht afleiden van de pijnervaring via een lijstje met leuke bewegingsactiviteiten ( grootste pijn afleider) die dan uitgevoerd kunnen worden.
Ook kan dit via gezinsactiviteiten: extra ouderlijke aandacht voor gezond en gewenst gedrag.
-GGGGG- schema:
Gebeurtenis
Gevoelens
Gedachten
Gedrag
Gevolg
-> adhv pijnkalder kunnen we situaties met irrationele gedachten / de pijn gaan ontleden
-> Zo kunnen we ook de hinderlijke gedachten uitdagen, bv:
- Is je mama vroeger al eens ziek geweest? Hoe is dat afgelopen?
- Wat kan er nog aan de hand zijn? (iets verkeerd gegeten, verkoudheid, drukke dag op werk)
-> Helpende gedachten: “misschien is het niet zo erg. Ik moet nog even afwachten. Ik moet niet direct
zo ongerust zijn.”
Hoe kunnen de ouders een somatische symptoomstoornis of verwante stoornissen behandelen?
Observatieopdracht: ABC-schema (Antecedent – Behaviour – Consequence); Hoe reageren zij als ouders op situaties waarin het kind klaagt over pijn en hoe reageert het
kind daar op? Welke reacties leiden tot het in stand houden van het probleem? Welke reacties
leiden tot vermijding van het probleem? Welke reacties leiden tot het aanpakken van
het probleem
Richtlijnen en leren het kind ondersteunen in probleemoplossingstechnieken
Wat is Joining?
aanvaarden of voldoende aandachten geven aan de lichamelijke klachten, maar deze niet zozeer verklaren
Wat is psycho-educatie?
Uitleggen geven over lichamelijk klachten, en het opbouwen van alternatieve verklaringen
Wat zijn de richtlijnen die de ouders kunnen volgen bij het behandelen bij een somatische symptoomstoornis of verwante stoornissen?
- Normale activiteiten aanmoedigen (oa school). Als het kind daarin slaagt: complimenten
geven en belonen. - Checks vermijden: aanleren niet te vragen: Heb je pijn? Hoe erg is de pijn?
- Als het kind een activiteit mist omdat het ziek is behandelen alsof het ziek is (ganse dag in
bed, niet op computer, …)
Vanwaar komt een somatische symptoomstoornis en zijn verwante stoornissen volgens Freud?
Vanuit verdrongen traumatische herinneringen en gevoelens, die zich uiten via lichamelijke symptomen.
Vanwaar komt een somatische symptoomstoornis en zijn verwante stoornissen volgens de familie-systeem therapie?
Vanuit de nood aan afleiding
Hoe kunnen we somatische symptoom en verwante stoornissen persoonsgericht behandelen?
- Verminderen of opheffen van psychologische factoren of kwetsbaarheid
- Dysfunctionelee gedachten veranderen
- Emotionele herkenning en regulatie bevorderen
- Zelf – identiteit bevorderen
- Probleemoplossende vaardigheden stimuleren/ aanleren
Hoe kunnen we somatische symptoom en verwante stoornissen copingsgericht behandelen?
- Leren omgaan met klachten:
- psycho-educatie
- CGT individueel of binnen gezin
- copingvaardigheden verbeteren
Wat doet fysiotherapie/psychomotore therapie bij een somatische symptoomstoornis?
- ziektewinst verminderen
- stress-reductie via relaxatie therapie
- lichaamsbeheersing verbeteren, beter zelfbeeld creëren
welke somatische-symptoomstoornissen en verwante stoornissen heb je volgens DSM 5?
- somatisch-symptoom stoornis
- ziekte-angststoornis
- conversiestoornis/functionele neurologische stoornis (FNS)
- nagebootste stoornis
- psychische factoren die somatische aandoeningen beïnvloeden
- ongespecifeerde somatische-symptoomstoornis of verwante stoornis
Wat zijn de classificatiecriteria voor een somatische symptoomstoornis volgens DSM-5?
A. ≥1 lichamelijke klacht die het dagelijks leven in significante mate verstoort.
B. Excessieve gedachten, gevoelens of gedragingen, die samenhangen met de klachten, tot uiting komend in minstens één van de volgende kenmerken:
- Disproportionele en persisterende gedachten over de ernst van de klachten.
- Een persisterende, hoge mate van ongerustheid over de gezondheid of de klachten.
- Excessief veel tijd en energie besteden aan de klachten of aan zorgen over de gezondheid.
C. Het hebben van lichamelijke klachten is persisterend (meestal langer dan 6 maanden): Niet elke afzonderlijke lichamelijke klacht hoeft continu aanwezig te zijn, maar het ervaren van klachten in het algemeen is aanhoudend.
D. Somatische verklaring speelt geen doorslaggevende rol meer: De focus ligt niet op het medisch aantonen van een lichamelijke oorzaak, maar op de psychische impact van de klachten.
Hoe verschilt dit bij gezinnen/ouders?
Bij kinderen en jongeren zijn het vaak de ouders of verzorgers die veel ongerustheid tonen en actie ondernemen. Dit kan zich uiten in overmatig medisch advies inwinnen of zorgen maken over de gezondheid van het kind, zelfs wanneer de klachten niet ernstig lijken.
Hoe bepalen we de ernst van de somatische symptoonstoornis?
- Licht: 1 van de symptomen onder criterium B aanwezig.
- Matig: 2 of meer symptomen onder criterium B aanwezig.
- Ernstig: 2 of meer symptomen onder criterium B aanwezig en: Meerdere lichamelijke klachten aanwezig, of eén zeer ernstige lichamelijke klacht.
Welke specificaties kan er gemaakt worden of kan er sprake van zijn bij de somatische symptoonstoornis?
- Er is sprake van pijnklachten
- het is persisterend: Kenmerkt zich door langdurige klachten (>6 maanden), duidelijke beperkingen en een ernstige belemmering van het dagelijks functioneren.
Welke verwante termen heb je nog bij somatische symptoonstoornis?
- Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK): Lichamelijke klachten zonder (voldoende) medische verklaring.
- Aanhoudende lichamelijke klachten (ALK): Algemene term voor langdurige lichamelijke klachten.
- Somatoforme stoornis (DSM-IV): Voorganger van de DSM-5-categorie somatische-symptoomstoornis.
Welke diagnostische aandachtpunten heb je bij de somatische-symptoomstoornis?
- Niet alle lichamelijke klachten hoeven een medische verklaring te hebben; de kern van de stoornis ligt in de psychologische focus op de symptomen.
- Het is belangrijk onderscheid te maken tussen somatische-symptoomstoornis en medische aandoeningen zoals chronische ziekten.
- Bij de somatische-symptoomstoornis is de mentale en emotionele reactie op de klachten disproportioneel.
Welke behandelopties heb je bij de somatische-symptoomstoornis?
- Psycho-educatie:
Uitleg geven over de stoornis aan de patiënt en familie. - Cognitieve Gedragstherapie (CGT):
Gericht op het verminderen van disproportionele gedachten en gedragingen rondom de klachten.
-> 5G’s - Stressmanagement en mindfulness:
Omgaan met angst en zorgen.
4.Medicatie:
Soms antidepressiva of andere middelen ter ondersteuning; bij comorbiditeit
- Multidisciplinaire aanpak:
Samenwerking tussen huisarts, psycholoog, fysiotherapeut en soms een medisch specialist.
wat is de prognose bij de somatische-symptoomstoornis?
- De prognose varieert per individu. Met tijdige interventie kan de impact van de klachten op het dagelijks leven aanzienlijk verminderd worden.
- Aanhoudende aandacht voor copingstrategieën is cruciaal, vooral bij patiënten met persisterende of ernstige symptomen.
- Over het algemeen goede prognose:
- Meeste herstellen op kort termijn
- 1 jaar na klachtenpresentatie heeft nog 1/3 klachten
- De duur van de klachten is voorspellend voor de duur en de mate van herstel. Hoe
sneller, hoe beter.