Eetstoornissen bij adolescenten

Question 1

Wat is Anorexia Nervosa volgens DSM-5?

Answer 1

Volgens de DSM-5 spreken we van anorexia wanneer er teweinig intake is van voeding in verhouding met de energie noden waardoor er een te laag lichaamsgewicht is. Dit is veroorzaakt door gedrag dat interfereert met gewichtstoename uit een intense angst voor gewichtstoename.

Question 2

Welke types zijn er van anorexia nervosa?

Answer 2

Restrictieve type: gedurende 3 maand
- geen binge eating
- geen purgerend gedrag (= overgeven; laxeermiddelen gebruik)
- wel vasten, diëten en/of overdreven bewegingsgedrag gaan uitvoeren

Binge-eating + purging type: gedurende 3m
- terugkerend binge-eating doen en dan erna purgerend gedrag gaan uitvoeren

Question 3

Wat partieel remissie/herstel van anorexia nervosa?

Answer 3

cognities + gedragingen zijn er nog, en er is nog sprake van een verstoorde lichaamsbeleving maar zonder significant ondergewicht

Question 4

Wat is volledig remissie/herstel van anorexia nervosa?

Answer 4

Heb je wanneer de criteria niet meer aanwezig zijn voor een langere tijd

Question 5

Hoe bepaal je de ernst van anorexia nervosa?

Answer 5

• BMI percentielen
• in klinieken
• door te kijken naar de functionele beperkingen
  en naar de graad van supervisie die noodzakelijk is.

Question 6

Wat zijn geassocieerde pathologieën van anorexia nervosa?

Answer 6

• Comorbiditeit: depressie tgv. uithongering og comorbide kinderpsychiatrische problematiek, BPS, Angststoornissen
• Obsessief-compulsieve kenmerken die al dan niet verbonden zijn met eten; sterke controledrang, rigiditeit in denken, weinig sociale spontaniteit
• Impulsiviteit, meer alcohol/druggebruik, vnl. bij het purgerend type
• moeite met het controleren van de excessieve bewegingsdrang/ fysieke activiteit

Question 7

Hoe werkt het anorectisch brein?

Answer 7

Het anorectisch brein is vaak geobserdeerd door eten, maar legt zichzelf restricities voor in het eetgedrag. De obsessie komt van uit de hypothalamus, die bij ondergewicht extra gaat stimuleren tot eten, maar de cognitieve functies zijn door het beeld over het lichaam vaardiger geworden in het inhiberen van eetgedrag.
Dit alles zorgt voor een verminderd signaal vanuit het limbisch systeem om te eten en geeft dus ook een verminderde drive om te eten.

Question 7

Wat zijn de risicofactoren van anorexia nervosa?

Answer 7

• genetische factoren: persoonlijkheidskenmerken
• biologische factoren
• psychologische factoren:
  angst, depressieve aanleg, perfectionisme, people pleasing, obsessief gedrag, negatief zelfbeeld/zelfbeleving
• socioculturele factoren: opmerkingen over lichaamsgewicht, stressvolle levsngebeurtenissen, perstervaringen als uitlokkende factoren, culturen waarin dun zijn gecultiveerd wordt (ook
  verhoogd risico bij modellen en bepaalde sporten) = geïndustrialiseerde, westerse landen hoger.

-> Er moet ook (tijdens de puberteit)
nog spraken zijn van:

• psychologische veranderingen:
  perfectionisme, rigiditeit, harm avoidance, meer stress, meer zelfstandigheid/zelforganisatie, complexere sociale en maatschappelijke veranderingen: restricitie van intake geeft dan minder angst -> vicieuze cirkel
• biologische veranderingen: hormonale veranderingen, hersenmaturatie tijdens de puberteit

Question 8

Wat zijn specifieke uitdagingen bij anorexia nervosa?

Answer 8

Anorectische cognities veranderen pas na 6-12 maanden na gewichtsherstel = kritische periode voor herval

Motivatiecyclus, ziekte-inzicht: in het begin zijn ze vaak niet gemotiveerd om iets te veranderen aan
hun gewicht, want ze vinden dat ze dik zijn, het is moeilijk om hun te motiveren omdat ze geen
inzicht hebben in hun ziekte.

tussen 6-24 maanden: vroege interventie prognostisch gunstig (persoon blijft
afvallen, hoe vroeger herkend, hoe beter)

Question 9

Wat is het tweesporenbeleid bij anorexia nervosa?

Answer 9

Dit is een beleid waarbij we zowel psychotherapie als lichamelijke behandelingen gaan toepassen en waarbij de persoon en hun gezin een grote rol gaan spelen:

Lichaam
- Kinderarts bewaakt lichamelijke toestand en grijpt in als nodig
- Voedingsdeskundige geeft advies
- Opname op kindergeneeskunde bij lichamelijk gevaar

Adolescent + gezin:
- Adolescent tracht controle te verwerven over de eetstoornis, met behulp van familie (internet, boeken, AN-verenigingen, ervaringsdeskundigen, lotgenotengroepen)

Psycho-therapie
-Kinderpsychiater/psychotherapeut: psycho-educatie, family based therapy,individuele therapie (cognitief, lichaamsbeleving)

• (Semi-)residentiële trajecten: extra ondersteuning, therapieproces versnellen, beveiligen

Question 10

Hoe kunnen we anorexia nervosa behandelen?

Answer 10

Uitgangspunt: AN is een ernstige stoornis met levensbedreigende lichamelijk en psychologische complicaties.

Belangrijke principes:
 Groei vanuit autonomie, begeleidende rol op zich nemen: eten en gewichtscontrole gingen altijd vanzelf, deze vanzelfsprekendheid is je vanuit een kwetsbaarheid ontglipt … wij willen je helpen om opnieuw de controle op te bouwen, maar jij bent de enige die dit kan… (Fop Verheij)

 Ontschuldigen van de ouders, vriendinnen, …
 Organiseren van hulp uit omgeving

 Motivatie: model of change (Procheska & Diclimente)

 Evolutie: ernstig dus residentieel naar langdurig dus zoveel mogelijk ambulant

 Residentiële behandeling als nood aan beveiligen, versnellen van therapeutisch proces

 Psycho-educatie:
Oorzaak onbekend, er is geen één oorzaak.
Gezin is niet pathologisch
Kind is niet AN, je kan ook over andere zaken praten
Ziekte met langdurig verloop, potentieel gevaarlijke complicaties Noodzakelijk te behandelen

Adolescent: individuele of groepstherapie
 Eetgedrag veranderen
 Gestoorde cognities met betrekking tot lichaamsbeeld en belang ervan veranderen
 Zelf-expressie op andere terreinen dan diëten bevorderen
 Ontwikkeling emotie-regulatie en zelf-concept bevorderen

-> Doelstellingen v. individuele of groepstherape:
 Ontwikkeling van een meer realistisch zelfbeeld en bewust worden van het eigen lichaam door bv
spiegeloefeningen (lichaamsexposure)
 Streven naar adequaat bewegingsgedrag dat ze leuk vinden om te doen en niet doen omdat het moet
 Verbeteren zelfvertrouwen en leren uitdrukken van gevoelens

Question 11

Hoe werkt Family Based Treatment bij anorexia nervosa?

Answer 11

Fase 1: rond voeding/gewichtsherstel: duurt 4 tot 6 maanden
 Gezinsmaaltijd = observatie voedingspatroon
37
Gedownload door Alicia Hertoghe (alicia.hertoghe@hotmail.com)
lOMoARcPSD|21021764
6.1 KINDERPSYCHOPATHOLOGIE
 Ouders nemen controle over voeding tijdelijk over tot gewichtsherstel, zij zoeken zelf weken daartoe,
ondersteund door therapeut
 Andere thema’s worden uitgesteld
Fase 2: stabiel gewicht: 3-4 maand
 Overgang maken van controle ouders naar controle adolescent
 Broers/zussen dragen bij mbt activatie en ondersteuning (eten moet opnieuw iets leuk worden)

Fase 3: Adolescentie thema’s: 2-3 maand
 Puberteit
 Separatie ouders (los van de ouders, wie ben ik, …)
 Seksualiteit
 Leven herorganiseren na lange en intense focus op AN

Question 12

Hoe behandelen we anorexia nervosa met farmacotherapie?

Answer 12

We gaan geen specifieke farmacotherapie gaan gebruiken maar enkele medicijnen kunnen wel helpen:

• Fluoxetine: verminder mate van herval
• Olanzapine: mogelijks effect op de anorectische ruminatie die verbetering in de weg staat
• Antipsychotica neveneffect van gewichtstoename is niet blijvend bij AN
• Psychofarmaca ingezet voor het oplossen van de comorbide problematieken

Question 13

Welke voedings- en eetstoornissen zijn er?

Answer 13

• Pica: zaken eten die niet eetbaar zijn en niet passen bij de ontwikkelingsleeftijd, het heeft vaan een somatische oorzaak
• anorexia nervosa (AN): significante lichaamsgewichtverlies door psychologische problematiek

-Boulimia Nervose (BN): Terugkerende eetbuien met terugkerend inadequaat compensatiegedrag

• BED = Binge- Eating Disorder = eetbuistoornis: terugkerende eetbuien zonder inadequaat compensatiegedrag

Question 14

Wat is Boulimia Nervosa volgens de DSM-5 criteria?

Answer 14

= Terugkerende eetbuien met terugkerend inadequaat compensatiegedrag (vb. braken,
laxeren, gebruik van diuretica,
klysma’s, vasten en excessief
sporten); we gaan hierbij dus binnen een bepaalde tijd een abnormaal grote hoeveelheid voedsel eten, met hierbij een gevoel van controleverlies.
En hierbij wordt het oordeel over zichzelf eenzijdig/overmatig beïnvloed door lichaamsvormen en gewicht.

Dit is gedurende 3 maanden +/- 1x/W

Ernst:
Mild = 1-3 eetbuien/w
Gemiddeld = 4-7 eetbuien/ w
Ernstig = 8-13 eetbuien/w
Extreem ernstig = >14 eetbuien/w

Question 15

Wat is een eetbuistoornis?

Answer 15

= Binge Eating Disorder
= BED
=Terugkerende eetbuien zonder inadequaat compensatiegedrag, waarbij zich maar dan 3 van de volgende kenmerken voordoet:
- sneller eten dan normaal
- dooreten tot een onaangenaam vol gevoel
- Grote hoeveelheden worden gegeten ook al is er geen lichamelijke trek
- Alleen gegeten uit schaamte
- Achteraf een schuld of somber gevoel

-> Bij een eetbuistoornis is er vaak voor en tijdens de bui een goed gevoel, nadien een slecht gevoel

Ernst:
Mild = 1-3 eetbuien/w
Gemiddeld = 4-7 eetbuien/ w
Ernstig = 8-13 eetbuien/w
Extreem ernstig = >14 eetbuien/w

Question 16

Wat zijn de biologische risicofactoren bij eetstoornissen?

Answer 16

• Genetische kwetsbaarheid:
  Eet- en gewichtsproblemen hebben genetische en familiale component:
  Ondervoeding en overvoeding tijdens de ZS
• Hormonale processen (serotonine kan eetgedrag verstoren)
  -Voedings- en spijsverteringsproblemen kindertijd
  -prematuriteit
• Overgewicht in de kindertijd (of perceptie van)
• DM type 1
• Puberteit

Question 17

Wat zijn de demografische risicofactoren bij eetstoornissen?

Answer 17

• Geslacht: vrouw> man
• Leeftijd: > adolescenten + jongvolwassenen
• Cultuur: slankheidsideaal
• SES (sociaal-economische status): Lagere SES = kwetsbaarder

Question 18

Wat zijn de psychologische en gedrags- risicofactoren?

Answer 18

-Diëten
-Negatief zelfbeeld
-lichaamsontevredenheid
-mediagebruik
- sociale vergelijking (met slanheidsideaal)
- gebrekkige emotieregulatie
- angstige predispositie, controledrang, perfectionisme, en verwante psychische problemen
- gerichtheid op beloning en plezier, impulsiviteit en ADHD
- Mentale beperkinge
- Motorische beperkingen

Question 19

Wat zijn de sociale risicofactoren?

Answer 19

• Onveilige gehechtheidsrelatie
• Intrusieve opvoeddingsstijl
• Contraproductieve controlestrategieën
• Verstoorde relatie met voedsel/lichaamsontevredenheid bij ouder en verwante psychische problemen
  -pyschopahtologie bij ouder
• misbruik en mishandeling
• pesten en stigmatisering
• gewichtssubcultuur (topsport, modellenwereld)

Question 20

Wat zijn de persoonlijkheidsskenmerken die men heeft bij eetstoornissen?

Answer 20

• Laag zelfbeeld
• Laag zelfwaardegevoel
• Emoties onderdrukken (=emotiesuppressie) en zwakke/gebrekkige emotieregulatie
• AN: Perfectionisme, BN + BED: impulsiviteit
• Nood aan controle
• Te weinig ‘eigen ik’ aanwezig
• veel façade
• Peerpressure

Question 21

Wat is het cognitieve profiel van iemand met een eetstoornis?

Answer 21

• Rigiditeit in denken
• Focus op details en moeilijkheden met centrale coherentie
• Moeite met aanpassen aan veranderingen
• Negatieve interpretaties

Question 22

Wat zijn de mogelijke functies van een eetstoornis?

Answer 22

= Copingmechanisme;
via deze weg willen:
- emoties verdoven
- negatieve gedachten vermijden
- communiceren in het gezin
- geeft identiteit
- straffen van zichzelf

Question 23

Hoe kunnen we eetstoornissen screenen?

Answer 23

• ESP
• SCOFF

Question 24

Wat is ESP?

Answer 24

= Eating Disorder Screen for Primary care. We gaan de volgend vragen stellen:

Bent u tevreden over uw eetgewoonten?
Eet u ooit wel eens in het geheim?
Heeft uw gewicht invloed op hoe u zich voelt?
Hebt u nu last van een eetstoornis, of heeft u dat in het verleden ooit gehad?

Question 25

Wat is SCOFF?

Answer 25

= Sick, Control, One Stone, Fat, Food. We gaan hierbij de volgende vragen stellen:

Wekt u braken op omdat u zich met een “volle maag” niet goed voelt?
Bent u bang dat u geen controle meer heeft over de hoeveelheid die u eet?
Bent u meer dan 6 kg afgevallen in 3 maanden tijd?
Denkt u dat u te dik bent, terwijl anderen vinden dat u mager bent?
Vindt u dat voedsel een belangrijke plaats inneemt in uw leven?

Question 26

Wat is het beloop en prognose van AN?

Answer 26

• Bijna 1/2 herstelt
  volledig, 1/3 verbetert en
  1/5 blijft chronisch ziek.
• Duur: gemiddeld vijf jaar
  met een spreiding van
  enkele maanden tot tientallen jaren.
• Patiënten bij wie de
  behandeling tijdens de
  puberteit begon (in
  tegenstelling tot de jonge
  volwassenheid), hebben
  een lagere mortaliteit en
  een betere prognose; van hen herstelt circa 75%.
• AN heeft de hoogste
  mortaliteit van alle
  psychiatrische
  stoornissen
• Per 10 jaar overlijdt 5%
  waarvan 1 op de 5 door
  suïcide

Question 27

Wat is het beloop en prognose van BN?

Answer 27

• Grote kans op terugval of
  chroniciteit.
• genezingspercentage na
  de behandeling van 40
  60%. 30% echter herval
  na 2j.
• Itt bij AN, lijkt hoe langer
  BN voortduurt, hoe
  groter de kans op herstel
  is
• Per 10 jaar overlijdt 2%
  waarvan 1 op de 5 door
  suïcide

Question 28

Wat is het beloop en prognose van BED?

Answer 28

• Prognose gunstiger dan
  BN. Slechts 18% van de
  vrouwen met BED
  vertoonde na 5j nog een
  klinische eetstoornis,
  terwijl 50 tot 60% van de
  vrouwen met BN nog
  steeds last had van een
  eetstoornis.

Question 29

Wat zijn de somatische comorbiditeiten bij eetstoornissen?

Answer 29

acute complicaties
- hypoglykemie (te laag suikergehalte in bloed); hart- en vaatafwijkingen; stoornissen in het
maagdarmkanaal; complicaties aan de nier en stoornissen in de vocht- zuurbase- en
elektrolythuishouding.

lange termijn complicaties :
- groeiachterstand; stoornissen puberteitsontwikkeling, amenorroe (het uitblijven van de
menstruatie), infertiliteit (onvruchtbaarheid); verstoorde botstofwisseling en osteoporose
(botontkalking); mogelijk effect op het groeiende en zich ontwikkelende brein.

AN -> hervoedings- of refeedingsyndroom bij hervoeden van een patiënt die gedurende langere tijd
ondervoed is geweest agv metabole aanpassingen.
- Multi-orgaan falen met gastro-intestinale en metabole complicaties.
- Ernstige en potentieel dodelijke, medische complicatie
- De meeste complicaties verdwijnen na hervoeding en herstel van ondergewicht en de
eetstoornis.

Bij BN kunnen ernstige somatische complicaties ontstaan als gevolg van braken en het gebruik van
laxeermiddelen.

Bij BED zijn complicaties vaak gekoppeld aan obesitas, een aandoening die vaak samengaat met BED.

Question 30

Wat zijn de psychiatrische comorbiditeiten bij eetstoornissen?

Answer 30

AN:
- Depressie, middelenmisbruik, suïcidaliteit, persoonlijkheidsstoornissen, ASS,
impulscontrolestoornis of angststoornissen.
- Depressie, obsessief denken, angst en andere psychiatrische symptomen kunnen een
reversibel effect zijn van de ondervoeding van het brein.

BN:
- Verschillende angststoornissen waaronder posttraumatische stressstoornis,
stemmingsstoornissen, impulscontroleproblemen, misbruik van alcohol en drugs en
persoonlijkheidsstoornissen zoals borderline persoonlijkheidsstoornissen zijn geassocieerd
met BN.

BED
- stemmingsstoornissen, bepaalde angststoornissen, stoornissen in middelenmisbruik en
persoonlijkheidsstoornissen.

Question 31

Wat zijn de visies op behandeling bij eetstoornissen?

Answer 31

• Aanpakken van de ziekte symptomen
• Sterker maken van jongeren en diens gezin
• Een gezond lichaam

Question 32

Hoe behandelen we eetstoornissen?

Answer 32

Multidisciplinair en multimodale aanpak:
-Behandeling van de somatische aspecten – pediater/endocrinoloog

-Behandeling van het eetgedrag – diëtiste
-Psychotherapie ( individueel en groep):
BN/BED; cognitieve gedragstherapie i.c.m. gezinstherapie of ouderbegeleiding = basis
van de behandeling.

AN CGT of AFT, indien systeemtherapie ongeschikt is of niet effectief blijkt.

-Gezinscounseling/ MFT
AN ‘familie gebaseerde therapie’ (family based therapy; FBT), of een andere systeemtherapie zoals meergezinstherapie de behandeling van eerste keuze.

Stepped-care : eerst de minst belastende, goedkoopste en kortste vorm van behandeling waarvan
effect kan worden verwacht gezien de aard en de ernst van de problematiek.

Question 33

Wat zijn de indicaties voor een opname bij eetstoornissen?

Answer 33

• Extreem ondergewicht of gewichtsverlies (>30% vh oorspronkelijke gewicht)
• Onvoldoende verbetering met poliklinische behandeling
• Risico op suïcide of ernstige automutilatie
• Acute medische problemen: dishydratatie, ionenstoornissen, frequent braken
• Ernstig disfunctionerend gezinssysteem - Draagkracht gezin overschreden
• Ernstige psychiatrische comorbiditeit

Question 34

Wat doen we in de psychotherapie bij eetstoornissen?

Answer 34

• Opheffen ondervoedingstoestand!: Als je zwaar ondervoed bent kan je niet helder nadenken, dus ondervoedigstoestand moet
  eerst opgelost worden
• Werken rond motivatie
• Werken rond de angsten om bij te komen in gewicht
• Anorexia externaliseren/ het gezonde verstand sterker maken
• Werken rond denkfouten
• Werken rond onderliggende problemen

Question 35

Welke medicatie geven we bij AN?

Answer 35

Neuroleptica
In de acute fase met agitatie en overspoelende angst
of bij psychotisch lijkende symptomen (verstoord
lichaamsbeeld horen van stemmen die zeggen niet
te eten):

• Olanzapine 1ste keus: meeste studies rond, verbetering van gewicht en verminderde hyperactiviteit en minste NE; Lage dosering van 2,5-7,5 mg per dag kan al effect hebben.
• Risperidone: verbetering van gewicht, bereidheid om te eten en rigiditeit,
  bijwerkingen vergelijkbaar als bij placebo
• Quetiapine: weinig studies, verbetering
  lichaamsbeeld, angst rond gewicht en paranoïde ideeën.
• Aripiprazole: beperkte studies, betere gewichtstoename en in casus vermindering van angst en rigiditeit rond eten. Geen NE
  gerapporteerd.

SSRI’s:
In later stadium indien depressief beeld niet opklaart
of blijvende OCD symptomen.

Question 36

Welke medicatie geven we bij BN?

Answer 36

SSRI’s bewezen effect
* Fluoxetine (60 mg per dag) heeft een
gunstig effect op het verminderen van
eetbuien, purgeren, verstoord eetgedrag en
andere psychologische factoren
Het meest gunstige effect heeft echter een
combinatie van CGT met ondersteunend fluoxetine

Question 37

Wat is Anorexia Nervosa?

Answer 37

AN is een stoornis in de manier waarop iemand hun lichaaamsgewicht of lichaamsvorm beleeft; en deze belevenis is niet evenredig met de werkelijkheid. Dit onevenredig beeld vormt een oordeel op zichzelf waardoor ze de ernst van het huidige lage lichaamsgewicht ontkennen.

Ernst:
Licht: BMI ≥ 17 kg/m2
Matig: BMI 16-16,99 kg/m2
Ernstig: BMI 15-15,99 kg/m2
Zeer ernstig: BMI < 15 kg/m2
Bij kinderen en adolesecenten
afh. van BMI percentielen