Schildklier Flashcards
Welke thyroïdenhormonen ken je? Waar wordt deze omgezet en in wat?
Levothyroxine (Euthyrox®, L-Thyroxine®)
Levo-thyroxine = T4 ; lio-thyronine = T3
Levothyroxine (tetrajoodthyronine of T4) wordt in de lever en andere weefsels gedeeltelijk omgezet tot liothyronine (trijoodthyronine of T3).
Welke schildklierlijden ken je?
Hypothyroidie
Hyperthyroidie (Graves-Basedow)
Thyrotoxicose
Nodules/ tocisch adenoom
Thyroiditis
Struma
Hoe verloopt biosynthese in de schildklier?
Opname van iodide uit plasma door folliculaire cel (Na+/I- symporter)
Oxidatie van I- => I2 (door thyroperoxidase)
Iodinatie of organificatie: binding van jodium aan tyrosine residus van thyroglobuline t.h.v. apicale celmembraan, met vorming van monoiodotyrosine (MIT) en diiodotyrosine (DIT)
Koppeling: vorming van T4 (thyroxine) uit 2 DIT en van T3 (thyronine) uit 1 MIT en 1 DIT (geïncorporeerd in thyroglobuline , en opstapeling in schildklier o.v.v. thyroglobuline in colloïd;
Secretie ifv behoeften: opname van thyroglobuline door follikelcel via endocytose van colloïd en fusie met lysosomen → proteolytische enzymen stellen T4 en T3 vrij
Synthese en secretie van T4, T3 gereguleerd door TSH; beïnvloed door plasma iodide (TSH heeft ook een trofisch effect op de schildklier)
Geef het werkingsmechanisme en effecten van thyroïdhormonen
Werkingsmechanisme:
Penetratie in cel. T4 wordt omgezet tot T3 (de-iodinatie) T3 bindt met hoge affiniteit op een nucleaire receptor
T3-receptorcomplex bindt met DNA => stimulatie/repressie van transcriptie en dus proteïnesynthese (o.a. enzymen)
Effecten
Normale groei van alle weefsels (tekort bij kinderen: cretinisme = nanisme + intellectuele achterstand)
Normale ontwikkeling van het centrale zenuwstelsel
Stimulatie van metabolisme en zuurstofverbruik in meeste weefsels
Hart: positief chronotroop en inotroop effect
CZS: verhoogde prikkelbaarheid (zenuwachtigheid, slapeloosheid, tremor) Gastro-intestinaal: stimulatie motiliteit
Huid: stijging transpiratie, vasodilatatie
Indicatie, ongewenste effecten, zwangerschap en contraindicatie thyroïdhormonen
Indicaties
Substitutiebehandeling bij hypothyreoïdie Sommige vormen van euthyroïd struma
Profylactische behandeling na een schildklieroperatie
Ziekte van Graves-Basedow, in associatie met thyreostatica, om euthyreoïdie te behouden
Contra-indicaties
Onbehandelde thyreotoxicose.
Ongewenste effecten:
Voorkamerfibrillatie, ischemische hartaandoeningen en fracturen,
Ook klachten zoals agitatie, angst, slapeloosheid, gewichtsverlies, tremoren, hypertensie en palpitaties, vooral bij te hoge doses of te snelle dosisverhoging.
Zwangerschap: Van bij het begin van de zwangerschap wordt bij een vrouw met hypothyreoïdie een verhoging van de dosis levothyroxine aanbevolen
Interacties bij schildklierhormonen
- ijzer, magnesium, calcium, antacida
- melkproducten en sojaproducte
- minder resorptie wnr met ppi
- versterkt effect vitK antagonisten
- amiodaron en dexamethason blokkeren omzetting van T4-> T3
Bijzondere voorzorgen
- nauw tt-marge
- hartlijden en bij ouderen voorzichtig (versnelling hartritme)
- opletten bij diabetes (insuline dosis verhogen)
Wat is thyrotropine alfa?
= recombinant TSH (Thyrogen®)
Thyrotropine alfa is een recombinant thyroïdstimulerend hormoon, gebruikt voor diagnostische en therapeutische doeleinden, o.a. ter voorbereiding van toediening van radioactief jood bij thyroïdcarcinoom
Geef voorbeelden van thioureumderivaten. Tot welke GM klasse koren ze? Werkingsmechanisme? Effecten?
vb:
Propylthiouracil
Thiamazol
klasse: thyreostatica
werking:
Inhibitie van iodinatie
Inhibitie van koppeling
Inhibitie van perifere omzetting van T4 naar T3
effecten:
- Verminderde vrijstelling van T4 en T3 uit schildklier na een latentieperiode van 1-2 weken wegens nood aan depletie van de reserves aan T4 en T3 in de schildklier.
- Propylthiouracil werkt vlugger omdat het de perifere deiodinatie van T4 naar T3 remt.
- Hyperthyreoïdie wordt herleid tot euthyreoïdie in 3 à 4 weken
thioureumderivaten indicaties
Hyperthyreoïdie t.g.v. de ziekte van Graves-Basedow, vooral bij patiënten jonger dan 40 jaar.
Voorbereiding tot strumectomie of een behandeling met radio-actief jodium
thioureumderivaten ongewenste effecten, wat bij zwangerschap?
Hypothyreoïdie (reversibel bij stoppen van de behandeling), struma.
Rash, pruritus, haarverlies, gastro-intestinale stoornissen.
Agranulocytose, meestal tijdens de eerste drie maanden van de behandeling (reversibel maar ernstig)
Zelden: ernstige hepatitis en vasculitis
Bij zwangerschap: NIET GEVEN
thioureumderivaten bijzondere voorzorgen
Gezien het risico van agranulocytose moet men de patiënt verwittigen elke koorts of elk teken van infectie onmiddellijk te melden. Wekelijkse hematologische controle is noodzakelijk de eerste maand en in geval van infectie.
Thyroïdhormonen worden vaak aanvullend toegediend om een iatrogene hypothyreoïdie of hypertrofie van de schildklier te behandelen, veroorzaakt door het gebruik van thyreostatica.
Bloedformule en leverfunctie controleren alvorens de behandeling te starten.
Een β-blokker zoals propranolol kan aangewezen zijn om de symptomen te onderdrukken
Wanneer wordt jodium gebruikt?
Jood wordt soms gebruikt bij een thyreotoxische crisis of bij voorbereiding voor chirurgie.
Wnr wordt radioactief jood gebruikt?
Radioactief jood van lage activiteit (microcurie) wordt gebruikt voor diagnostische doeleinden,
radioactief jood van hoge activiteit (millicurie) voor behandeling van bepaalde vormen van thyreotoxicose en van schildklierkanker.
Jodium werkingsmechanisme en effecten
Werkingsmechanisme
Inhibitie van iodinatie
Inhibitie van secretie van thyroïdhormonen
Effecten
Vermindering van de vrijstelling van T4 en T3 uit schildklier, die onmiddellijk optreedt en een maximum bereikt na 10 à 15 dagen; nadien daalt het effect
Vermindering van de hypervascularisatie en het struma bij ziekte van Basedow
