gastro-intestinaal stelsel

Question 1

Welke cellen zorgen voor secretie vana maagsap?

Answer 1

peptische (chief) cellen -> pepsinogeen
pariëtale cellen -> HCl
Mucussecreterende cellen -> + secretie bicarbonaten, beschermende barriere

Question 2

Wat doen/zijn protonpompen?

Answer 2

• actief transport (t.h.v. canaliculi) van Cl- naar lumen toe, gepaard met K+
• uitwisseling K+ voor H+ door H+/K+-ATPase
• carbonzuuranhydrase katalyseert vorming H2CO3 -, dat dissocieert in H+ en HCO3 -
• HCO3 - wordt t.h.v. basale membraan uitgewisseld voor Cl-

Question 3

Belangrijkste stimuli voor maagzuur secretie

Answer 3

gastrine
acetylcholine
histamine

Question 4

Wat is gastrine?

Answer 4

= peptide hormoon
gesecreteerd door endocriene G-cellen in mucosa maag (antrum), duodenum
→ gastrine receptoren
=> ↑ maagzuursecretie
=> ↑ pepsinogeen secretie (wordt bij zure pH geactiveerd tot pepsine)
↑ doorbloeding
↑ maagmotiliteit

Question 5

Hoe kun je acetylcholine linken aan maagsecretie?

Answer 5

→ muscarine receptoren t.h.v. pariëtale cellen
→ muscarine receptoren t.h.v. histamine secreterende enterochromaffin like (ECL) cellen

Question 6

Hoe kun je histamine linken aan maagsecretie?

Answer 6

→ H2-receptor t.h.v. pariëtale cellen
→ uit mastcellen (of gelijkaardige cellen: ECL cellen) die nabij de pariëtale cel liggen
→ basale secretie, die ↑ o.i.v. gastrine, Ach

Question 7

Met welke middelen kun je maagzuursecretie inhiberen?

Answer 7

H2-antihistaminica
Protonpompinhibitoren (PPI)
Misoprostol

Question 8

Wat moet je algemeen weten over inhibitoren van de maagzuursecretie?

Answer 8

Inhibitoren van de maagzuursecretie vormen de basis van de behandeling van ulcus pepticum en refluxoesofagitis; bij milde refluxsymptomen hebben ook antacida een plaats

De patiënt moet worden geïnformeerd over het frequente risico van rebound reflux bij het stopzetten van de behandeling

Bij langdurig gebruik van maagzuursecretie-inhibitoren moet men steeds alert zijn op alarmsymptomen zoals dysfagie, vermagering of bloedingen, die kunnen wijzen op maligniteit.

• Ulcus pepticum en H. pylori-infectie
  —> hierbij associatie van amoxicilline + metronidazol + clarithromycine + ppI gebruikt
• Ulcus pepticum en niet-steroïdale anti-inflammatoire middelen (NSAID’s)
  —> NSAID’s combineren met een PPI of misoprostol laat toe de gastro-intestinale toxiciteit van de NSAID’s te verminderen met een beschermend effect op ulcuscomplicaties
• Ulcus pepticum en antitrombotische behandelingen
  —> bij acetylsalicylzuur idem als bij NSAIDs
  —> Bij hoogrisicopatiënten voor gastro-intestinale bloeding onder behandeling met een DOAC of vitamine-K antagonist, worden PPI’s soms voorgesteld

Question 9

Wnr stijgt het risico op maagulcera wnr nsaid worden ingenomen?

Answer 9

Het risico neemt toe bij gelijktijdige inname van een corticosteroïd, acetylsalicylzuur of een ander antiaggregans, een anticoagulans, een SSRI, duloxetine, venlafaxine of vortioxetine.

Question 10

Welke maatregelen neem je bij reflux?

Answer 10

Maatregelen: gewicht verliezen, stoppen met roken, niet eten voor het slapengaan, hoofdeinde van het bed verhogen, op linkerzij slapen

Bij weinig uitgesproken refluxsymptomen volstaat dikwijls intermitterend gebruik van antacida

Bij ernstige endoscopische letsels wordt onmiddellijk een PPI toegediend gedurende 4 à 8 weken.

Question 11

Werkingsmechaniseme en effecten van H2 antihistaminica

Answer 11

Werkingsmechanisme
Competitief antagonisme van H2 receptoren op de pariëtale cellen => inhibitie van maagzuursecretie uitgelokt door histamine, maar ook door gastrine en acetylcholine
gastrine en acetylcholine werken deels indirect door vrijstelling van histamine
intracellulaire pathway van histamine potentieert deze van gastrine en acetylcholine

Effecten
Inhibitie van de basale en de gestimuleerde zuursecretie

Question 12

PPI: activa

Answer 12

omeprazol en esomeprazol
Lansoprazol
Pantoprazol
Rabeprazol

Question 13

PPI werkingsmechanisme en effecten

Answer 13

Werkingsmechanisme
Inhibitie van de protonpomp (H+/K+-ATPase) => inhibitie van zuursecretie door elke stimulus

Irreversibele inhibitie => de novo synthese vereist => lange werkingsduur (> 24u) na éénmalige toediening
Inhibitie door bv omeprazol gebeurt door actieve metaboliet die gevormd wordt in de secretorische canaliculi van de pariëtale cel

Effecten
Zeer krachtige inhibitie van de basale en gestimuleerde zuursecretie (om het even welke stimulans)

Question 14

PPI indicatie en bijwerkingen

Answer 14

Indicaties:
maag- en duodenumulcus
Preventie van ulcera bij risicopatiënten die NSAID’s gebruiken
Refluxsymptomen en refluxoesofagitis. Dyspepsie die niet op reflux berust, is geen indicatie
Zollinger-Ellison syndroom

Bijwerkingen
Nausea, diarree, hoofdpijn, rash, benigne fundic-gland poliepen.
Rebound reflux na stoppen van de behandeling.

Question 15

Ineracties PPI

Answer 15

• Mogelijk vertraagde resorptie van sommige PPI’s bij inname met voedsel.
• Hypergastrinemie door sterke inhibitie van de zuursecretie => hyperplasie van de enterochromaffin-like cellen
• PPI’s zijn substraten van CYP2C19
• Omeprazol en esomeprazol -> inhibitoren van CYP2C19
• Lansoprazol -> substraat van CYP3A4
• Gewijzigde resorptie van andere geneesmiddelen door verandering van de maag-pH

Question 16

Wat is misoprostol? Werkingsmechanisme en effecten

Answer 16

= synthetisch analoog PGE1-analoog

Werkingsmechanisme
Stimulatie van prostaglandinereceptoren
=> inhibitie van de zuursecretie
=> cytoprotectie (in dosissen lager dan nodig om zuursecretie te remmen)

Bescherming van maagmucosa tegen agressieve agentia = onafhankelijk van invloed op de zuursecretie of mucus
o.a. door: stimulatie van bicarbonaatsecretie verhoging van de mucosale bloedflow

Effecten
Inhibitie van de zuursecretie
Voor genezing van ulcera zijn zuursecretie-inhiberende dosissen nodig

Question 17

Misoprostol: indicatie en bijwerkingen

Answer 17

Indicaties
Preventie van ulcera bij toediening van NSAID’s bij risicopatiënten (diclofenac + misoprostol)
Behandeling van ulcus pepticum
(Enkel bij gynecologie gebruikt bij zwangerschapsonderbreking)

Bijwerkingen
Diarree en andere gastro-intestinale stoornissen (dyspepsie, buikpijn), hoofdpijn, rash, duizeligheid.

Question 18

Antacida werkingsmechanisme

Answer 18

Basische verbindingen => neutralisatie van maagzuur
Vermindering van de pepsine-activiteit door stijging van de pH boven de optimale waarde (pH 2) voor peptische proteolyse (pepsine activiteit stopt als pH>5)

Question 19

Antacida effecten en indicaties

Answer 19

Effecten:
Vermindering van symptomen berustend op zuur in de maag (pyrosis, epigastrische pijn)
Snelheid van genezing waarschijnlijk weinig beïnvloed
frequent doseren, 1 en 3 uur na elke maaltijd en voor het slapen (“rebound” toename van maagzuursecretie, vooral met calciumcarbonaat)

Indicaties
Dyspepsie, gastritis
Pijnverschijnselen i.v.m. zuur in de maag: pyrosis, lichte symptomen van refluxoesofagitis, gastritis

Question 20

Bijwerkingen CaCO3

Answer 20

Obstipatie, alkalose en hypercalciemie en hypercalciurie

Question 21

Bijwerkingen NAHCO3

Answer 21

alkalose, hypokaliemie, zoutretentie

Question 22

Aluminiumhydroxide (algeldraat)+ magnesiumhydroxide: bijwerkingen

Answer 22

Constiperend (Al) en laxerend (Mg) effect neutraliseren elkaar

Question 23

Hoe wordt bismut toegepast?

Answer 23

Bismut + metronidazol + tetracycline

= nieuwe combinatietherapie voor eradicatie van H. pylori met oa bismut, maar in lage concentratie en voor kortdurende behandeling + metronidazol en tetracycline; wordt toegediend in associatie met omeprazol

Question 24

Wat zijn de effecten van de tritherapie met bismut? Neveneffecten?

Answer 24

Geen zuurneutraliserend effect
Verhoging van mucussecretie
Antibacterieel tegenover Helicobacter pylori

Bismut (zwarte verkleuring van feces en tong, stomatitis)
Bij langdurig gebruik: myoclonische encefalopathie

Question 25

Welke spasmolytica ken je? Wnr kunnen ze worden gebruikt?

Answer 25

Anticholinergica Musculotrope spasmolytica gebruikt bij prikkelbare darmsyndroom, alhoewel deze meestal niet medicamenteus wordt behandeld

Question 26

Wat weet je over prikelbaredarmsyndroom?

Answer 26

= meest voorkomende chronische darmprobleem. Kenmerkende klachten zijn: - buikpijn en/of buikkrampen - problemen met de stoelgang (diarree en/of obstipatie) - opgeblazen/opgezette buik, gasvorming, winderigheid Daarnaast komen voor: maagklachten, brandend maagzuur, hoofdpijn, pijn in de rug, vermoeidheid. Op basis van de klachten zijn er drie subtypen: - prikkelbaredarmsyndroom met vooral obstipatie; - prikkelbaredarmsyndroom met vooral diarree; - een mengvorm. Het beloop van de klachten is episodisch, periodes met klachten worden afgewisseld met klachtenvrije periodes. Behandeldoel: Doel is de patiënt gerust te stellen en de klachten minder hinderlijk te maken.

Question 27

Anticholinergica voor GI problemen: activa, werkingsmechanisme, effecten en indicaties

Answer 27

activum: butylhyoscinebromide Werkingsmechanisme: Competitief antagonisme van muscarinereceptoren Effecten: Afname tonus en motiliteit van de gladde musculatuur in het maag-darmkanaal en de gal- en urinewegen Indicaties: - Spasmen (pijnaanvallen) van darmen, (galwegen) - spastische pijntoestanden zoals bij prikkelbaredarmsyndroom

Question 28

Buscopan bijwerkingen en contra-indicaties

Answer 28

Bijwerkingen: Monddroogte, palpitaties, constipatie, accomodatiestoornissen, cognitieve stoornissen (bij bejaarden) Contra-indicaties Prostaathypertrofie Glaucoom Gastro-oesofagale reflux, pylorusstenose, intestinale atonie

Question 29

Welke musculotrope spasmolytica ken je? Geef ook hun werkingsmechanisme, effecten, indicaties en ongewenste effecten

Answer 29

activa: mebeverine Otilonium Papaverine Werkingsmechanisme: Directe’ invloed op gladde spiercellen; papaverine: inhibitie van fosfodiesterasen -> stijging cAMP en stijging cGMP -> spierrelaxatie Effecten: Relaxatie van gladde spieren Indicaties: Spasmen van darmen, galwegen Prikkelbaredarmsyndroom Ongewenste effecten Papaverine: hepatotoxiciteit, hartaritmieën bij te snelle intraveneuze injectie.

Question 30

Wat weet je over munt?

Answer 30

Pepermuntolie wordt gebruikt als spasmolyticum bij het prikkelbaredarmsyndroom Het is doeltreffender dan placebo, maar er zijn geen direct vergelijkende studies met de verschillende spasmolytica. Pepermuntolie veroorzaakt minder ongewenste effecten dan de anticholinerge spasmolytica. Pepermuntolie kan worden voorgesteld voor de symptomatische behandeling van spasmen bij het prikkelbaredarmsyndroom wanneer aanpassing van de levensstijl niet volstaat. De combinatie van pepermuntolie en karwij-olie wordt voorgesteld voor de behandeling van milde gastro-intestinale klachten (opgeblazen gevoel, krampen).

Question 31

Ursodesoxycholzuur: werkingsmechanisme en effecten

Answer 31

Werkingsmechanisme Vermindering van concentratie van cholesterol in de gal -> stijging oplosbaarheid van cholesterol -> daling lithogeniciteit van de gal Ursodesoxycholzuur: - remming hepatische secretie van cholesterol - remming reabsorptie cholesterol uit darm Effecten: Oplossen van cholesterolgalstenen

Question 32

Ursodesoxycholzuur: indicatie, CI, ongewenste effecten

Answer 32

Indicaties: Microlithiasis in de galblaas. Primaire biliaire cholangitis. N.B. Na stoppen van de behandeling wordt de gal binnen een paar dagen terug lithogeen → vaak langdurige therapie Contra-indicaties: Radio-opake galstenen, niet-functionerende galblaas, frequente galkolieken. Acute ontsteking van de galblaas; aandoeningen van de dunne darm, de dikke darm of de lever die interfereren met de enterohepatische cyclus van galzouten. Acuut leverlijden, leverinsufficiëntie Ongewenste effecten: Diarree en andere gastro-intestinale stoornissen.

Question 33

Cholagoga betekenis

Answer 33

de galblaas doen samentrekken

Question 34

Choleretica betekenis

Answer 34

de secretie van gal te stimuleren

Question 35

Pancreatine: werkingsmechanisme, effecten, indicatie

Answer 35

Werkingsmechanisme: - Preparaten van dierlijke oorsprong, die enzymen met protease-, lipase- en amylase- activiteit bevatten Deze enzymen worden in de maag geïnactiveerd, en maagzuurresistente omhulling is nodig. Effecten: Vermindering van eiwit en vetgehalte in stoelgang Indicaties: Exocriene pancreasinsufficiëntie (chronische pancreatitis, mucoviscidose, na pancreatectomie)

Question 36

Hoe kun je paracetamolintoxicatie tegengaan?

Answer 36

N-acetylcysteïne wordt intraveneus gebruikt bij acute intoxicatie met paracetamol. En ook Silicinine, maar wordt minder toegepast

Question 37

Welke antiemetica ken je?

Answer 37

Gastroprokinetica 5-HT3-antagonisten NK1-antagonisten corticosteroïden bepaalde H1-antihistaminica bepaalde antipsychotica scopolaminehydrobromide

Question 38

Welke gastroprokinetica ken je? tot welke categorie horen ze?

Answer 38

metoclopramide Domperidone Alizapride = dopamine-antagonisten

Question 39

Gastroprokinetica werkingsmechanisme

Answer 39

Blokkade van dopaminereceptoren in de chemoreceptor trigger zone Stimulering van gastro-intestinale motiliteit - door verhoogde vrijstelling van acetylcholine via 5-HT4-receptoren op de cholinerge zenuwuiteinden (metoclopramide) - door blokkade van gastro-intestinale dopaminereceptoren, waardoor endogene dopaminerge inhibitie wordt opgeheven (domperidone)? - Blokkade van 5-HT3-receptoren (hoge dosissen metoclopramide) => minder prikkeling van de viscerale zenuwen die bij chemotherapie de afferente impulsen van maagdarm tractus naar braakcentrum leiden

Question 40

Effecten van gastroprokinetika

Answer 40

stijging tonus onderste slokdarmsfincter stijging antrale contractiliteit stijging antroduodenale coördinatie stijging dunne darmperistaltiek Hyperprolactinemie

Question 41

Indicaties van gastroprokinetica

Answer 41

Nausea en braken van diverse oorsprong Epigastrisch opzwellingsgevoel na maaltijd Vertraagde maaglediging, gastroparese Metoclopramide bij zwangerschapsbraken

Question 42

Bijwerkingen van gastroprokinetica

Answer 42

Hyperprolactinemie Centrale verschijnselen - slaperigheid en, extrapiramidale stoornissen - tardieve dyskinesie bij langdurig gebruik - Abdominale krampen of diarree Metoclopramide - Ook hypotensie, depressie. - Intraveneus: ook risico van ernstige bradycardie. Domperidon - Ook verlenging van het QT-interval bij hoge doses en bij patiënten ouder dan 60 jaar. - Ook droge mond

Question 43

Interacties en voorzorgen gastroprokinetica

Answer 43

Versnellen van de maaglediging Metoclopramide en alizapride: overdreven sedatie bij associëren met andere geneesmiddelen met sederend effect of met alcohol. Domperidon: verhoogd risico van torsades de pointes bij associëren met andere middelen die het risico van QT- verlenging verhogen (en CYP3A4-inhibitoren). Metoclopramide wordt best niet gebruikt bij kinderen en adolescenten wegens verhoogd risico van extrapiramidale stoornissen in deze leeftijdsgroepen. Metoclopramide en alizapride: voorzichtig te gebruiken bij ziekte van Parkinson

Question 44

NK1 antagonisten: activa indicaties en ongewenste effecten

Answer 44

activum: Aprepitant fosaprepitant Indicaties: voor preventie van nausea/braken geïnduceerd door sterk emetogene chemotherapeutica Ongewenste effecten: Hoofdpijn, asthenie, hik, obstipatie, diarree, stijging van de transaminasen.

Question 44

5HT3 antagonisten: indicaties en bijwerkingen

Answer 44

Indicaties: - braken door chemotherapie - braken door radiotherapie - postoperatief braken - ondansetron soms gebruikt bij hyperemesis gravidarum Bijwerkingen - Hoofdpijn, warmte-opwellingen. - Obstipatie, hik, voorbijgaande stijging van de transaminasen. - Verlenging van het QT-interval, met risico van torsades de pointes

Question 44

5HT3 antagonisten: activa en werkingsmechanisme

Answer 44

activa: granisetron ondansetron tropisetron palonosetron Werkingsmechanisme: Blokkade van 5-HT3-receptoren op afferente zenuwuiteinden in de darmwand (+ t.h.v. chemoreceptor-trigger zone) Chemotherapeutica en radiotherapie -> vrijstelling van 5-HT uit de entero-chromaffiene cellen in de darmwand

Question 45

Andere anti-emetica: corticosteroïden, cannabinoïden en anticholinergicum scopolamine

Answer 45

Corticosteroïden Hoge dosis corticosteroïden (vnl. dexamethason, methylprednisolon) → anti-emetisch effect (soms in combinatie met 5HT3-antagonisten) Cannabinoïden Nabilone (synthetisch cannabinoid):↓ braken uitgelokt door stoffen die CTZ stimuleren Anticholinergicum scopolamine Werkingsmechanisme: blokkade van cholinerge synapsen in nuclei vestibulares op afferente baan van labyrinth naar braakcentrum. Gebruikt voor braken bij reisziekte H1-antihistaminica (Dimenhydrinaat; meclozine; difenhydramine) - Werkingsmechanisme: Niet selectief en ook anticholinerg => blokkade van cholinerge synapsen in nuclei vestibulares - Blokkade van H1 receptoren in nucleus tractus solitarii - Niet selectieve depressie van hogere centra, o.m. braakcentrum (sedatie als bijwerking) - Indicaties: Braken bij reisziekte, Zwangerschapsbraken (meclozine), Braken bij labyrinthaandoeningen, Postoperatief braken Bepaalde antipsychotica - butyrofenonen: haloperidol en droperidol - Werkingsmechanisme: Blokkade van dopamine receptoren (D2) in de chemoreceptor trigger zone, in de nucleus tractus solitarii en in zone tussen CTZ en braakcentrum. Niet-selectieve depressie van hogere centra, o.m. braakcentrum - Indicaties: Postoperatief braken, Braken door radiotherapie, Braken door chemotherapie, Persisterende hik

Question 46

Welke laxativa ken je?

Answer 46

zwelmiddelen vloeibare paraffine osmotische laxativa contactlaxativa prucalopride linaclotide rectale laxativa laxatieve associaties

Question 47

Welke zwelmiddelen ken je? Geef ook werkingsmechanisme en effecten

Answer 47

Activa: ispaghul, psylliumzaden, zemelen Werkingsmechanisme: Natuurlijk voorkomende (zoals psyllium, agar, ispaghul) of semi-synthetische (zoals methylcellulose ) polysacchariden: geen hydrolyse of resorptie, maar adsorptie van water => grotere, wekere faecesmassa als ingenomen met voldoende water --> stimulatie colonmotiliteit Effect: Zachte stoelgang in 1 tot 3 dagen

Question 48

Zwelmiddelen indicaties en bijwerkingen

Answer 48

Indicaties: constipatie, bij fecale impactie zijn zwelmiddelen niet geïndiceerd Bijwerkingen Darmkrampen, flatulentie Dehydratie en elektrolytenstoornissen Intestinale obstructie: als onvoldoende inname van vloeistof, b.v. bij bejaarden of indien stenoserende letsels

Question 49

Vloeibare paraffine: werkingsmechanisme, effecten, indicaties, bijwerkingen

Answer 49

Werkingsmechanisme: Vertraging intestinale absorptie van water en electrolyte => Verweking van de faeces Effecten: Zachte stoelgang in 1 tot 3 dagen Indicaties: Kortetermijngebruik ter preventie van fecaloom, Obstipatie met fecaloom Bijwerkingen - Flatulentie, darmkrampen - Dehydratie en elektrolytenstoornissen - Lipoïdpneumonie, voornamelijk bij personen met slikstoornissen of bij zeer jonge kinderen

Question 50

Lactulose werkingsmechanisme

Answer 50

Werkingsmechanisme: Niet verteerbaar synthetisch disaccharide lactulose (= galactose fructose) wordt gesplitst in colon door bacteriële flora in niet resorbeerbare monosacchariden (galactose, fructose, sorbitol) --> stijging intraluminale osmolariteit --> aantrekken van water In hoge dosissen --> daling pH in colon --> verminderde absorptie van ammonium-ionen (behandeling van hepatische encefalopathie)

Question 51

Lactulose: effecten, indicatie, ongewentse effecten

Answer 51

Effecten: Zachte stoelgang in 1 tot 3 dagen Indicaties: - Constipatie - Hepatische encefalopathie (veel hogere dosissen) Ongewenste effecten - Flatulentie, darmkrampen. - Dehydratie en elektrolytenstoornissen.

Question 52

Welke osmotische laxativa ken je?

Answer 52

Lactulose Macrogol

Question 53

Wat doet macrogol? Werkingsmechanisme, effecten, indicaties

Answer 53

Werkingsmechanisme: Weinig resorbeerbare zouten van natrium, kalium, magnesium -> stijjging intraluminale osmolariteit -> aantrekken van water Magnesium: stimulatie van vrijstelling van cholecystokinine -> stimulatie van secretie en motiliteit Effecten: Vloeibare stoelgang in 1 à 3 uren Indicaties Acuut: ter voorbereiding van het colon voor een onderzoek (coloscopie, bariumlavement) Chronisch: te vermijden wegens bijwerkingen (o.a. dehydratatie)

Question 54

Welke contactlaxativa ken je?

Answer 54

Fosfaat/sulfaatlaxativa Antachinonderivaten Difenylmethaanderivaten

Question 55

Fosfaat/sulfaatlaxativa: werkingsmechanisme, indicaties, contraindicatie, ongewenste effecten

Answer 55

Werkingsmechanisme Weinig resorbeerbare zouten van fosfaat / sulfaat; werken door hun osmotisch vermogen -> stijging intraluminale osmolariteit -> aantrekken van water Indicaties Acuut: ter voorbereiding van colononderzoek (coloscopie, bariumlavement): innemen met grote hoeveelheid water Contra-indicaties: Nierinsufficiëntie, dehydratatie, electrolytenstoornissen Ongewenste effecten: Dehydratatie, hyperfosfatemie, electrolytenstoornissen

Question 56

Antachinonderivaten (sennosiden) & Difenylmethaanderivaten (bisacodyl): werkingsmechanisme, effecten en indicaties

Answer 56

Werkingsmechanisme: Inhibitie van intestinale Na+/K+-ATPase -> daling absorptie van water en electrolyten Stimulatie synthese prostaglandines en cAMP -> daling secretie van water en electrolyten Stimulatie van intramurale plexus van Auerbach -> daling intestinale motiliteit Effecten: Zachte tot half-vloeibare stoelgang in 6 à 8 uren Indicaties: Enkel kortstondig ter voorbereiding van het colon voor onderzoek of chirurgie

Question 57

prucalopride: werkingsmechanisme, effecten, indicaties, ongewenste effecten

Answer 57

Werkingsmechanisme: Selectieve 5-HT4 receptor agonist: verhoging van Ach vrijstelling (verwant met cisapride - cave QT?) Effecten: Stimuleert de intestinale motiliteit Indicaties: Therapieresistente chronische obstipatie bij volwassenen Ongewenste effecten: Hoofdpijn Abdominale pijn, nausea, diarree

Question 58

Linaclotide: werkingsmechanisme, effecten, indicaties, ongewenste effecten

Answer 58

Werkingsmechanisme: peptide met laxerende werking dat structureel verwant is aan bepaalde bacteriële endotoxines Effecten: stimuleert de intestinale motiliteit Indicatie: symptomatische behandeling van matig tot ernstig prikkelbare darm syndroom met obstipatie Ongewenste effecten: gastro-intestinale stoornissen, vooral diarree, die soms ernstig en langdurig kan zijn. Zoals alle laxativa is linaclotide gecontra-indiceerd bij vermoeden van darmobstructie of – perforatie of van toxisch megacolon

Question 59

Rectale laxativa: werkingsmechanisme, effecten en indicties

Answer 59

Werkingsmechanisme: De rectale laxativa werken lokaal osmotisch en verwekend (bevatten zout), en lokken een rectale contractie. Effecten: Snelle ontlasting in de orde van minuten na applicatie Indicaties: fecalomen voorbereiding van het colon

Question 60

Welke antidiarreïca ken je?

Answer 60

adsorbentia en adstringentia probiotica transitinhibitoren secretieremmers serotonine-inhibitoren

Question 61

Welke adsorbentia en adstringentia ken je? Geef ook het werkingsmechanisme en indicate

Answer 61

activa: geactiveerde kool Werkingsmechanisme: Adsorptie van toxische bestanddelen zoals bacteriën, virussen, toxines, geneesmiddelen Geactiveerde kool kan ook gassen adsorberen Indicaties: diarree (weinig goede evidentie), orale medicamenteuze intoxicaties

Question 62

Welke type probiotica ken je?

Answer 62

BACTERIELE PROBIOTICA GISTPROBIOTICA

Question 63

Bacteriele probiotica: werking, indicatie, bijwerking

Answer 63

Werkingsmechanisme: Productie van antibacteriële substanties Competitie voor nutrimenten Competitie voor bacteriële adhesie-sites Stimulatie van intestinale immuniteit Indicatie: / wnt dubieuze efficaciteit Bijwerkingen: - bacteriëmie - plasmide overdracht - artritis

Question 64

Gistprobiotica: werkingsmechanisme, indicatie, bijwerkingen, CI

Answer 64

Werkingsmechanisme - Productie van een protease dat het toxine A van Clostridium difficile en zijn receptor lyseert - Productie van een protease dat de door kiemen (b.v. V. cholerae, E. coli) - veroorzaakte hypersecretie reduceert - Stimulatie van de intestinale immuniteit met o.a. verhoogde productie van immunoglobulines - Directe inhibitie van de groei van Clostridium difficile - Trofisch effect op darmslijmvlies Indicaties infectieuze diarree (vooral Clostridium difficile) antibiotica-geassocieerde diarree Bijwerkingen Uiterst zeldzaam translocatie buiten darm => systemische infectie Contra-indicaties Saccharomyces boulardii: ernstig zieke patiënten en patiënten met immunodepressie

Question 65

Welke transitinhibitoren ken je? Geef ook werkingsmechanisme, indicatie, CI en bijwerkingen

Answer 65

Werkingsmechanisme: Opioïden zoals morfine werken constiperend, maar gevaar voor effect op het CZS en gewenning Daarom vervangen door synthetische verbindingen met sterke dissociatie tussen centrale effecten en gastro-intestinale effecten Stimulatie van opioïdreceptoren op de cholinerge neuronen waardoor daling vrijstelling van acetylcholine -> daling motiliteit en peristaltiek Inhibitie van de intestinale secreties Indicatie: Symptomatische behandeling van acute diarree en van chronische diarree. Reizigersdiarree zonder dysenteriebeeld Contra-indicaties - Kinderen onder de 2 jaar; af te raden bij kinderen onder de 6 jaar - Bloederige of slijmerige ontlasting met koorts (acute dysenterie) - Actieve colitis ulcerosa Bijwerkingen - Kinderen zijn gevoeliger voor de ongewenste effecten van transitinhibitoren. - Obstipatie, opgeblazen gevoel, misselijkheid. - Centraal deprimerend effect, hoofdpijn, duizeligheid, bewustzijns- en coördinatiestoornissen. - Zelden: urineretentie, paralytische ileus, toxisch megacolon, pancreatitis, ernstige overgevoeligheidsreactie en huiduitslag, verhoogde spierspanning. - Bij overdosering kan de narcotische antagonist naloxon gebruikt worden

Question 66

Welke secretieremmers ken je? Geef ook het werkingsmechanisme, indicaties, ongewenste effecten

Answer 66

Activum: racecadotril Werkingsmechanisme - inhibitor van de enkefalinasen (enzymen die verantwoordelijk zijn voor de afbraak van bepaalde endogene opioïden), vooral ter hoogte van de intestinale darmmucosa - vermindert de intestinale hypersecretie Indicaties - Symptomatische behandeling van acute diarree Ongewenste effecten - Hoofdpijn, rash, angio-oedeem

Question 67

Serotonine inhibitoren; activum, werking, indicaties

Answer 67

activum: Telotristat-ethy Werkingsmechanisme: inhibeert de secretie van serotonine, verantwoordelijk voor gastro-intestinale stoornissen te wijten aan het carcinoïdsyndroom (verhoging van de stoelgangsfrequentie en diarree) Indicaties: Behandeling van diarree veroorzaakt door carcinoïdsyndroom bij volwassenen, in associatie met een somatostatine-analoog (SSA), bij onvoldoende controle van de diarree met een SSA.

Question 68

Waar inflammatoire aandoeningen van de gI tractus

Answer 68

corticosteroïden 5-aminosalicylaten - sulfasalazine - mesalazine

Question 69

Behandeling bij acute inflammatoire aanval in GI tractus

Answer 69

5-aminosalicylaten: sulfasalazine en mesalazine systemische corticosteroïden rectale corticosteroïden. ciclosporine TNF-remmers ustekinumab vedolizumab ozanimod

Question 70

Onderhoudsbehandeling bij inflammatoire aandoeningen van de GI tractus

Answer 70

5-aminosalicylaten: sulfasalazine en mesalazine laaggedoseerd methotrexaat azathioprine mercaptopurine TNF-remmers ustekinumab vedolizumab filgotinib, tofacitinib ozanimod

Question 71

GM bij hemorroïden

Answer 71

cortico's - opletten: overgevoeligheidsreacties - atrofie van huid en mucosa

Question 72

GM bij anale fissuren + bijwerkingen

Answer 72

nitroglycerinezalf Nitroglycerine in de vorm van zalf voor anaal gebruik, wordt gebruikt om de pijn bij chronische anale fissuren te verlichten diltiazemzalf anaal gebruik: pijnverlichting Bijwerkingen: hoofdpijn, hypotensie

Question 73

Behandeling anale fistels + ongewenste effect

Answer 73

Darvadstrocel is een specialiteit op basis van menselijke stamcellen uit vetweefsel voor de chirurgische behandeling van complexe peri-anale fistels bij ziekte van Crohn, na falen van andere behandelingen. Ongewenste effecten Proctalgie. Anale fistels en abces.

Question 74

Wat zijn en hoe werken geneesmiddelen van de geneesmiddelenklasse waar omeprazole de voorloper van is? geef een vb.

Answer 74

Protonpompinhibitoren: Omeprazol, Rabeprazol, Lansoprazol, Pantoprazol Werkingsmechanisme: - Inhibitie protonpomp H+/K+-ATPase => inhibitie maagzuursecretie (< elke stimulus) - Irreversibele inhibitie => de novo synthese vereist => lange werkingsduur Effecten: - Zeer krachtige inhibitie basale en gestimuleerde zuursecretie Indicaties: - Maag- en duodenumulcus - Refluxoesofagitis - Zollinger-Ellison syndroom (doeltreffender dan H2-antagonisten)

Question 75

Wat zijn de indicaties van 5-HT4-agonisten?

Answer 75

5HT4-agonisten: metoclopramide (gastropokineticum): - Nausea en braken van diverse oorsprong - Epigastrisch opzwellingsgevoel na maaltijd - Vertraagde maaglediging, gastroparese - Refluxoesofagitis - Metoclopramide bij zwangerschapsbraken (kunnen lactatie ook bevorderen) prucalopride (enterokineticum): - chronische constipatie

Question 76

Indicatie van 5HT3-antagonisten?

Answer 76

- Braken door chemotherapie - Braken door radiotherapie - Postoperatief braken - Ondansetron soms gebruikt bij hyperemesis gravidarum