probleem 5: pseudowetenschap

Question 1

Pseudowetenschap

Answer 1

pseudowetenschappen zijn vakgebieden die doen alsof ze wetenschappen zijn, maar niet voldoen aan de principes en praktijken van een ware wetenschap.

Question 2

demarcatieprobleem van pseudowetenschap

Answer 2

Zolang als de wetenschap bestaat, zijn er concurrerende velden geweest die onwetenschappelijk beweringen doen over parallelle onderwerpen. Zo zijn er astronomen (wetenschap), die hemellichamen in de ruimte bestuderen, en zijn er astrologen (pseudowetenschap), die beweren dat de sterren en planeten de persoonlijkheden en ervaringen van mensen op aarde beïnvloeden.

Veel van deze beweringen bestaan naast elkaar vanwege gedeelde overlappende geschiedenissen, waarbij de nieuwere, op wetenschap gebaseerde tak is geëvolueerd van de oudere concurrent. Omgekeerd ontstaat er vaak een onwetenschappelijke beweging wanneer de wetenschap dreigt om de dominante invloed op het gewone denken te worden.

Vaak is het onderscheid tussen wetenschap en pseudowetenschap erg vanzelfsprekend. In sommige gevallen is het onderscheid echter niet zo overduidelijk. Een voorbeeld is de ufologie: het observeren van ongeïdentificeerde vliegende objecten met telescopen is niet per se onwetenschappelijk, en toch heeft het merendeel van deze stroming een gebrek aan wetenschappelijke geloofwaardigheid.

Kortom, sommige vakgebieden zijn wetenschappen en andere niet, maar afgezien van de duidelijke gevallen, is het niet altijd duidelijk welke welke is. Deze uitdaging van het scheiden van het ander is bekend als het ‘afbakeningsprobleem’ (demarcation probleem).

Question 3

3 relevante categorieën bij het scheiden van vakgebieden van wetenschappen

Answer 3

• Non-wetenschap: terwijl non-wetenschappers zichzelf beschouwen als producenten van kennis, maakt de geproduceerde kennis deel uit van een culturele stroom van subjectieve evaluaties, in plaats van feitelijke informatie over de wereld. Dergelijke vakgebieden beschouwen zichzelf niet als wetenschap en willen ook niet als zodanig worden beschouwd;
  o Bv: literatuuronderzoek en religie zijn non-wetenschappelijk.
• Protowetenschap: vakgebieden die geclassificeerd zijn als ‘non-wetenschap’ die heel scherp zijn in hun ambitie om daadwerkelijk wetenschappen te worden. In de toekomst zullen zulke proto wetenschappen waarschijnlijk volwaardige wetenschappen worden;
  o Bv: astrologie wordt soms gezien als voorganger van astronomie, echter is deze uitspraak historisch misleidend, omdat astrologie niet is verdwenen.
• Pseudowetenschap

Question 4

waarom is pseudowetenschap zo populair?

Answer 4

-> falsificeerbaarheid negeren, implicaties van ontwetendheid verkeerd opvatten, gebrek aan spaarzaamheid, gebruik van peer review kleineren, vertrouwen op autoriteiten en anekdotisch bewijs -> verhoog risico onnauwkeurigheid.

Maar, in deze context gedijt pseudowetenschap soms beter dan echte wetenschap om een goede reden. Pseudowetenschap is veel flexibeler dan wetenschap, omdat het zich niet beperkt tot een behoefte aan nauwkeurigheid. Pseudowetenschappelijke opvattingen doordringen cultuur dus juist omdat ze niet door een validiteitsfilter gaan. Over het algemeen ontmoedigen pseudowetenschappen moeilijke vormen van denken en zijn ze dus gemakkelijker verteerbaar voor de geest. Kortom, pseudowetenschap sluit beter aan bij hoe mensen denken in alledaagse leven. We willen immers vaak een snel en simpel antwoord, maar dit kan ten koste gaan van de betrouwbaarheid en validiteit.

Question 5

pseudowetenschap en psychologie

Answer 5

Er zijn verschillende redenen waarom pseudowetenschap een interessant onderwerp is voor psychologen:
* Psychologie houdt zich bezig met onderwerpen die van intens belang zijn voor onze cultuur (gedachtes, gevoelens en gedrag). Hierdoor is het over het algemeen altijd een grote kans dat psychologische materie aan pseudowetenschappelijke aandacht zal worden onderworpen.
* Het afbakeningsprobleem is onderdeel van psychologie. Er zijn maar weinig andere problemen die betere casestudy’s bieden over hoe mensen overtuigd raken van beweringen die niet waar zijn.
* Psychologie wordt al lange tijd beschuldigd van het feit dat het een pseudowetenschap zou zijn. Hoewel er delen zijn van de psychologie die niet voldoen aan het wetenschappelijke ideaal, is psychologie wel degelijk een echte wetenschap.

Question 6

wetenschap en pseudowetenschap -> doel van afbakeningen

Answer 6

Afbakeningen van wetenschap en pseudowetenschap kunnen worden gemaakt voor theoretische en praktische redenen. Vanuit een theoretisch oogpunt is de demarcatie kwestie een verhelderend perspectief dat bijdraagt aan de wetenschapsfilosofie. Vanuit een praktisch oogpunt moeten we betrouwbare wetenschappelijke kennis kunnen onderscheiden van onbetrouwbare kennis. Dit geldt op veel verschillende vlakken; de gezondheidszorg, expert-getuigenissen in de rechtszaal, milieubeleid, wetenschappelijk onderwijs en journalistiek.

Question 7

Een tijdsgebonden demarcatie

Answer 7

Sommige auteurs hebben beweerd dat de scheidingslijn tussen wetenschap en pseudowetenschap tijdloos moet zijn. Deze afbakening kan echter niet tijdloos zijn, om de simpele reden dat de wetenschap zelf niet tijdloos is. De veranderlijkheid van de wetenschap is een van de factoren die de scheidingslijn tussen wetenschap en pseudowetenschap moeilijk maakt. Er zijn 3 belangrijke redenen hiervoor:
1. Wetenschap verandert in de tijd
2. Wetenschap is heterogeen
3. Gevestigde wetenschap zelf is niet vrij van de gebreken die kenmerkend zijn voor pseudowetenschap