neurofiziološki razvoj

Question 1

neuron

Answer 1

osn. jedinica građe i f NS.

Question 2

o neuronu

Answer 2

delovi su: telo, dendriti i akson.
f: čuvanje i prenošenje info.

nisu u međusobnom fiz. kontaktu, već se među njima nalazi sinapsa, a signal se s jednog na drugi n prenosi posredstvom neurotransmitera.

Question 3

neurogeneza

Answer 3

– proces nastajanja novih n.

nervne stem ćelije u
nervnoj cevi stvaraju n.

započinje tokom 10. n. prenatalnog R,

najveći broj se stvori do 25. n,

u nekim regionima mozga neurogeneza se nastavlja i
tokom detinjstva i adolescencije.

Question 4

programirana smrt neurona

Answer 4

u procesu neurogeneze stvori se veći broj n, nego što je potrebno, te se procesom programirane smrti taj broj smanjuje i na taj način stvara
prostor za formiranje sinaptičkih veza.

odumiru one ćelije koje su duplirane po f ili
koje se ne koriste.

Question 5

mijelinizacija

Answer 5

stvaranje mijelinskog omotača (koji je sačinjen od lipida) oko aksona
koji omogućava brži protok n. impulsa i manje „curenje“ info.

započinje oko 4. meseca prenatalnog R i većim delom se završava do kraja 2. godine,
mada u prefrontalnom delu traje i do kraja 3.

Question 6

sinaptogeneza

Answer 6

proces stvaranja sinapsi među n.

u velikoj meri biološki programiran, ali ipak zavisi i od iskustva.

tokom ovog procesa stvara se više
sinapsi, nego što je potrebno.

Question 7

sinaptičko orezivanje

Answer 7

– n koji su retko stimulisani gube svoje sinapse te se na
taj način smanjuje njihov broj. Z
-> neophodno da dete provodi t u stimulišućoj sredini.

Question 8

prvi trimestar

Answer 8

kora velikog mozga nije razvijena.

Question 9

9n

Answer 9

hemisfere se razvijaju.

Question 10

5m

Answer 10

kora prekriva niže strukture mozga

Question 11

kraj 6m

Answer 11

kora je izbradana.

Question 12

kora

Answer 12

sačinjena od tela n, dendrita i malog broja aksona, a sadrži i neke nerve
završetke i krvne sudove.

tamnosiva boja -> siva boja.

Question 13

hemisfere

Answer 13

međusobno povezane korpus kalosumom sačinjenog od n. vlakana.

svaka hemisfera se deli na 4 režnja koji imaju različite uloge – frontalni, temporalni, parijentalni i okcipitalni.

Question 14

redosled razvijanja područja velikog mozga

Answer 14

odgovara pojavljivanju određenih
SB kod odojčadi i dece.

Question 15

razvoj najduže traje u

Answer 15

čeonim, frontalnim, režnjevima, koji
su odgovorni za procese mišljenja.

najintenzivniji od 2.g -> tokom
predškolskog i školskog uzrasta, a drugi talas razvoja ovog dela se javlja tokom adolescencije.

Question 16

lateralizacija

Answer 16

specijalizacija hemisfera u pogledu f koje se u njima odvijaju.

svaka hemisfera dobija čulne info i upravlja motorikom suprotne strane tela (oči su izuzetak).

Question 17

kod većine ljudi

Answer 17

LHem zadužena je za obradu verb. materijala i + emocija

DHem reguliše prostorne SB i - emoije.

LHem je bolja u procesiranju info na sekvencijalan, analitičan način.

DHem specijalizovana za holistični, integrisani način obrade info.

Question 18

u vezi sa lateralizacijom je i

Answer 18

dominantnost 1 od hem (uglavnom L kod D).

istr: f u početku manje lokalizovane -> do lokalizacije i specijalizacije dolazi nakon 1/2/10g života,

Question 19

prenatalni razvoj mozga; oko 17. dana od ektoderma

Answer 19

nastaje nerva ploča koja se uvija u nervnu cev.
-> diferencira u 3 prim. mehura:
1. prozencefalon,
2. mezencefalon
3. rombencefelon
od kojih nastaje mozak, a od ostatka nervne cevi kičmena moždina.

početak neurogeneze

novonastali n migriraju ka sp. i na svojim finalnim destinacijama se
diferenciraju i uspostavljaju svoju specif. f.

Question 20

porast mozga nakon rođenja

Answer 20

manjim delom je rezultat neurogeneze, a većim delom
posledica mijelenizacije i sinaptogeneze.

rođenje: mozak ima oko 25% ukupne veličine,

do 2g: oko 70%,

5g: oko 90% veličine odraslog mozga.

poslednjih 10% dobija se tokom adolescencije.

Question 21

interesantno je da se periodi ubrzanog Rmozga

Answer 21

poklapaju sa stadijumima kogn. R opisanim u Pijažeovoj teoriji.

nismo sigurni: da li promene u mozgu omogućavaju promene na kogn. i P planu ili obrnuto.

Question 22

adol; 10-12g

Answer 22

dolazi do povećanja broja sinapsi, naročito u prefrontalnom delu mozga, do povećanja bele mase ovog dela mozga, kao i do povećanja korpus kalosuma.

Question 23

12-20g

Answer 23

sinaptičkog orezivanja što omogućava veću efikasnost mozga, jer se jačaju veze koje se često stimulišu, a gube one koje se ne stimulišu (use it or lose it), ali se istovremeno smanjuje fleksibilnost
mozga.

Question 24

početak adol.

Answer 24

završava se razvoj limbičkog sistema i amigdale, zaduženih za
doživljavanje emocija i nagrađivanja.

Question 25

oko 25g.

Answer 25

nosilac viših moždanih f završava svoj razvoj -> prefrontalni korteks.

Question 26

raskorak u završetku R različitih domena mozga

Answer 26

objašnjava P adol - delovi mozga zaduženi za impulsivno i emotivno P su završili sa svojim R, dok su delovi koji to P treba da inhibiraju još uvek nepotpuno R.

Question 27

plastičnost

Answer 27

SB mozga da razvije alt. sisteme i/ili obnovi (reparira) oštećene delove (ako dođe do oštećenja nekog dela kore velikog mozga drugi delovi mogu na sebe preuzeti njegove f).

promene u neuralnim vezama nastaju kao posledica uticaja
sredinskih F, uključujući i iskustvo i akt.

Question 28

osnova plastičnosti

Answer 28

stvaranje prekobrojnih n i sinaptičkih veza.

plastičnost sa godinama opada.

Question 29

viši nivo plastičnosti, cena

Answer 29

• kada zdravi delovi mozga preuzmu f oštećenih, dolazi do
  “prenatrpanosti”;

-> manji delovi mozga moraju obavljati veći broj f, nego što je uobičajeno, pa mozak obrađuje info sporije i manje precizno.

Question 30

značaj iskustva

Answer 30

ključni procesi:
1. razvoj podstaknut očekivanim iskustvima (“experience expectant”
development)
2. razvoj mozga zavisan od iskustva (“experience dependent” development)

Question 31

R podstaknut očekivanim iskustvima

Answer 31

ubrzan R mozga koji zavisi od svakodnevnih iskustava.

proces ukazuje na neophodnost tipičnog, očekivanog postnatalnog iskustva za R normlanih obrazaca neokortikalne organizacije.

Question 32

R mozga zavisan od iskustva

Answer 32

odnosi se na dodatni R i usavršavanje moždanih struktura kao rezultat specif. iskustava i učenja (kao što su čitanje, pisanje, sviranje violine, vožnja bicikla i sl.) i koji se razlikuju među pojedincima i
kulturama.

Question 33

aspekti R, značaj isksutva

Answer 33

R mozga -> za normalan R mozga, i
celokupnih sposobnosti čoveka, neophodna interakcija gena i sredine (iskustva).

Question 34

KP

Answer 34

periodi kada je određeni oblik ili nivo interakcije sa sredinom (iskustva) neophodan za normalan razvoj;

ako izostane to će imati ozbiljne
posledice po R.

Question 35

senzitivni periodi

Answer 35

odnose se na periode kada je interakcije sa sredinom optimalna, ima najveće ef, ali i ako izostane moguće je nadoknaditi propušteno iskustvo u kasnijim periodima.

Question 36

istr. odnosa između zapremine i veličine mozga, udela neokorteksa u ukupnoj masi mozga i veličine soc. grupe

Answer 36

veća soc. grupa u kojoj jedinka živi, veći udeo neokorteksa u ukupnoj masi mozga. (što je veća grupa, sve su složeniji kogn. zahtevi koji se postavljaju pred jedinku i sve je veći utrošak t za održavanje kontakta
u soc. grupi).

Question 37

neokorteks

Answer 37

sa ostalim delovima -> zaduženim za specif. ljudske f: razumevanje i produkciju govora, interpretaciju info o P i namerama drugih ljudi, percepciju i razumevanje izraza lica,

zatim delovi limbičkog sistema
zaduženi za tumačenje em. signala, sistemi neurona-ogledala i sl.

TO su osnovne komponente soc. mozga, ne kao fiskne lokacije već kao složene organizacije neuralnih
mreža.