malarstwo w polsce Flashcards
Poliptyk Grudziądzki
Do najważniejszych dzieł stylu międzynarodowego należy Poliptyk Grudziądzki.
Jego anonimowego twórcę cechują: dekoracyjne traktowanie barwy, smukłe proporcje
postaci, idealizacja twarzy i charakterystyczne rozbielenia fałd szat w partiach światła.
Nie tworzą one jednak wyraźnej iluzji bryły. Wszystko to wskazuje na wpływy czeskiego
Mistrza Ołtarza z Trzeboni. Dzieło z ok. 1390 roku jest przykładem gotyckiej nastawy ołtarzowej. Otwarty poliptyk ma wymiary
4,66 x 2,84 m. Pierwotnie prawdopodobnie był to element wyposażenia kaplicy zamku komturii
grudziądzkiej. W polu środkowym przedstawiono u dołu Zaśnięcie Marii, u góry Koronację Marii
między św. Katarzyną i św. Barbarą. Temat wybrany został nieprzypadkowo – Maria była nie tylko
patronką zakonu krzyżackiego, lecz również uważano ją za suzerenkę państwa zakonnego.
Malowidło – tempera na desce – znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie.
Epitafium Wierzbięty z Branic
Obraz przedstawiający stolnika krakowskiego pochodzi
z kościoła parafialnego w Ruszczy. Wierzbięta z Branic
przyklęka w stroju rycerskim przed tronująca Madonną
z Dzieciątkiem, której opiece powierza go św. Grzegorz.
Tempera na desce pochodząca z ok. 1425 roku ma
wymiary 108 x 92,50 cm. Dzieło znajduje się w Muzeum
Narodowym w Krakowie
Opłakiwanie z Chomranic
Obraz o wymiarach 1,39 x 1,76 m został namalowany
w latach czterdziestych XV wieku techniką tempery
z dodatkiem oleju na desce. Dzieło to należy
do najwybitniejszych obrazów w sztuce polskiego
średniowiecza i jest jednym z najdawniejszych
przykładów inspiracji dzieł małopolskich sztuką
niderlandzką. Matka Boska w pozycji klęczącej
adoruje ciało Syna. Malarz z dużą subtelnością oddał
nastrój kontemplacji, unikając efektów nadmiernie
dramatycznych. Uwagę zwraca także tło trybowane,
czyli wyklepywane, w motyw winogron,
które wprowadzają symbolikę eucharystyczną.
Obraz znajduje się w Muzeum Diecezjalnym
w Tarnowie
malarstwo gotyckie w Polsce do połowy XV w.
Na malarstwo terenów Polski w wieku XIV i w pierwszej połowie XV stulecia wpływ
miała przede wszystkim sztuka mistrzów czeskich. Tron Łaski ze Świerzawy i kwatery
Poliptyku Toruńskiego, charakteryzujące się pogiottowskim wyczuciem przestrzeni, zostały
zainspirowane dziełami Mistrza z Wyższego Brodu
wpływ sztuki niderlandzkiej na malarstwo polskie
Na malarstwo drugiej połowy XV stulecia najsilniej
oddziaływała sztuka niderlandzka, znana artystom
za pośrednictwem grafik lub warsztatów niemieckich.
Artyści należeli do organizacji cechowej, która
decydowała o warunkach, a czasem też formie realizacji
poszczególnych zleceń. Młody adept sztuki, zanim
został samodzielnym mistrzem, musiał odbyć podróż
czeladniczą do innych ośrodków, żeby zapoznać się z dominującymi tam stylem i metodami
pracy. Malarze polscy najczęściej podróżowali prawdopodobnie do warsztatów niemieckich.
malarstwo gotyckie w Małopolsce
Głównym ośrodkiem malarstwa w wieku XIV była Małopolska. Intensywny rozwój
budownictwa w Krakowie spowodował potrzebę dekorowania nowo powstałych świątyń.
Przez całe XV stulecie liczne więc były zamówienia na malowane i rzeźbione poliptyki
malarstwo gotyckie w Polsce połowy XV w.
Około połowy XV stulecia do głosu dochodziły wpływy niderlandzkie, wzrósł realizm
szczegółu, łamane szaty zaczęły układać się w dekoracyjne formy. Wyraźny, choć nie
zawsze konsekwentny, modelunek światłocieniowy budował trójwymiarowość postaci
i przedmiotów. Ekspresja twarzy bohaterów scen, układ gestów, sposób dekorowania tkanin
wyrastały z malarstwa kręgu Mistrza z Flémalle i Rogiera van der Weydena. Jednocześnie
nadal występowała tendencja do stosowania tradycyjnego złotego tła i idealizowania twarzy
postaci. Dziełami, które reprezentują taką tendencję, są m.in. Opłakiwanie z Chomranic
i Pietà z Tubądzina
realizm mieszczański w malarstwie gotycku w Polsce
W drugiej połowie XV stulecia coraz popularniejsze stawały
się ujęcia narracyjne. W tłach dzieł pojawił się pejzaż. Postacie
biblijne o indywidualnie traktowanych twarzach ukazywano często
we współczesnych artystom realiach. Realistycznie odtworzone
detale nie składały się jednak we wspólny system oparty na
obserwacji świata, co sprawiało, że dzieła miały baśniowy klimat.
Dominującą wówczas tendencję artystyczną określa się mianem
realizmu mieszczańskiego. Doskonałym jej przykładem jest
Tryptyk Dominikański. W niektórych dziełach, takich jak
np. Ołtarz Augustiański, w którym kwatery malował Mikołaj
Haberschrack, widoczne są ogromne napięcie emocjonalne
i wręcz karykaturalne deformacje postaci oprawców w scenach
pasyjnych.
Rzeźba i malarstwo gotyku silnie wzajemnie na siebie oddziaływały
Wit Stwosz, rzeźbiąc
ołtarz w kościele Mariackim w Krakowie, wzorował się na obrazach mistrzów niderlandzkich.
Z kolei jego dzieło zainspirowało malarza Marcina Czarnego, co widać na przykładzie
Ołtarza Bodzentyńskiego z początku wieku XVI. W głównej scenie połączono, podobnie jak
w arcydziele Stwosza, temat Zaśnięcia Marii w formule klęczącej ze sceną Wniebowzięcia
Malarstwo śląskie pierwszej połowy XV wieku
przejmowało wpływy niderlandzkie. Za dzieło
przełomowe dla tego środowiska uznaje się Ołtarz Świętej Barbary wykonany we Wrocławiu
przez warsztat Wilhelma Kalteysena z Akwizgranu. Wyczuwalne są w nim echa malarstwa
Stefana Lochnera połączone z tradycją malarstwa mistrzów niderlandzkich. Zastosowano
tam stosunkowo silny modelunek światłocieniowy, który buduje bryły postaci świętych
namalowanych w korpusie ołtarza. Ich twarze zostały wyraźnie zindywidualizowane. Realizm detalu zajął miejsce stylizacji i dekoracyjności. Widoczne są także zróżnicowanie
przestrzenne planów oraz tendencja do umieszczania elementów pejzażu i architektury
w tle scen
Malarstwo śląskie drugiej połowy XV wieku
W drugiej połowie wieku XV na Śląsku utrzymywały się wpływy niderlandzkie, wyraźne
też stały się inspiracje malarstwem Norymbergi, szczególnie po zamówieniu ołtarza dla
wrocławskiego kościoła św. Elżbiety u norymberskiego mistrza Hansa Pleydenwurffa.
O wpływach tych świadczą chociażby Ołtarz Legnicki i Ołtarz Złotników, przypisywane
Nicolausowi Obilmanowi
malarstwo gotyckie Pomorza
Zależność stylowa od sztuki niderlandzkiej i południowych Niemiec cechowała także
malarstwo Pomorza. Często pojawiały się tam dzieła przywożone z zagranicy, takie jak np.
Sąd Ostateczny Hansa Memlinga czy Ołtarz Jerozolimski ukazujący wiele scen z życia
Chrystusa metodą narracji kontynuacyjnej. Następujące po sobie sceny przedstawione
zostały symultanicznie na jednej kwaterze
